Tíminn - 07.02.1978, Blaðsíða 8

8
Þriðjudagur 7. febrúar 1978
Or þróun í bú
fræðslu, í Búvísindi
t tilefni þeirra timamóta aö Bú-
visindadeild bændaskólans á
Hvanneyri hefur haldið upp á
þrjátíu ára afmæli skólans og
þess að væntanleg eru ný lög um
búnaðarfræðslu i landinu, þykir
Timanum við hæfi að rifja upp i
fáeinum dráttum tildrög að stofn-
un framhaldsdeildar viö Bænda-
skólann á Hvanneyri árið 1947,
markmiö deildarinnar og þróun i
þrjá áratugi.
Aðdragandi og stofnun
Hugmynd um framhaldsnám i
búfræði að loknu búfræðinámi
kemur fyrst fram i erindi Páls
Zóphaniassonar á árinu 1921. A
næstu 15 árum eru nokkrar um-
ræður um málið án sýnilegs
árangurs. Máliö kom fyrir Al-
þingi en fékk ekki þinglega með-
ferö. Búnaðarþing sinnti málinu
allmikið á árunum 1943-1947.
Búnaðarþing 1947 skoraði á rikis-
stjórn að hrinda málinu i fram-
kvæmd á grundvelli tillagna.sem
milliþinganefnd Búnaðarþings
hefði samið árið 1945.
Haustið 1947 var svo stofnað til
tveggja ára framhaldsnáms við
Bændaskólann á Hvanneyri að
tilhlutan Bjarna Asgeirssonar
þáverandi landbúnaðarráðherra
i samráði við forráðamenn
skólans. Þar með var hrundið af
stað fyrsta og hingað til eina visi
að háskólanámi i búfræði hér-
lendis.
Hlutverk og markmið
Upphaflegt markmiö með
framhaídsnámi i búfræði á há-
skólastigi var að bæta úr brýnni
þörf landbúnaðarins fyrir
leiðbeinendur i sveitum landsins.
Búvisindanámið er skipulagt sem
hagnýt og fræðileg menntun i bú-
vfsindum og undirstöðugreinum
þeirra. Skal kennslan einkum
miðuð við það að nemendur geti
orðið virkir leiðbeinendur og
tekið að sér trúnaðarstöður i
þágu bændastéttarinnar svo sem
störf ráðunauta, kennslu við
bændaskóla og tilraunastörf o.fl.
Þá er gert ráð fyrir tengslum
milli búvisindanámsins og rann-
sóknastarfsemi skólans. Auk
kennslustarfa sinna kennarar
ýmiskonar rannsóknastörfum.
Þróun námsins
Upphaflega var framhalds-
námið tveggja ára nám að loknu
búfræðiprófi með einkuninni 8,0.
Lögð var megináherzla á undir-
búning nemenda i búfræðigrein-
um og reynslu i bústörfum.
Almennt undirbúningsnám var
siðan aukið og 1956 var komið á
sérstöku eins árs undirbúnings-
námi i islenzku.stærðfræði og er-
lendum tungumálum. Smám
saman voru gerðar auknar
kröfur til hins almenna undir-
búningsnáms,nýjum námsgrein-
um bætt við og kennsla aukin i
þeim sem fyrir voru. Siðasta
undirbúningsdeildin var starf-
rækt veturinn 1973-1974.
Frá og með árinu 1974 eru inn-
tökuskilyrði i búvisindanámið
raungreinadeildarpróf frá
Tækniskóla íslands eða
stúdentspróf auk búfræðiprófs.
Námstiminn var lengdur úr 2
árum i 3 ár með reglugerð frá
1965 og með nýrri reglugerð frá
árinu 1974 var enn gerð form-
breyting á námi og námstil-
högun.
Búvisindanám við Bændaskól-
ann á Hvanneyri tekur nú þrjá
vetur og standist nemendur próf-
in .útskrifast þeir sem búfræði-
kandidatar (B.Sc.) Starfstimi
hvern vetur er um 32 náms- og
prófvikur og stendur frá lokum
september til fyrri hluta júni. Þar
að auki eru verkleg námskeið á
sumrin milli námsvetranna og
einnig verða nemendur að stunda
sjálfstæðar rannsóknir og skila
ritgerð um þær.
Nám i búvisindadeild er mjög
sambærilegt námi við Liffræði-
skor Háskóla Islands.
Nemendur hafa frá upphafi
verið teknir inn i deildina annað
hvert ár. Næst verður tekið inn i
deildina haustið 1979. Nú stunda 8
nemendur nám i búvisindadeild.
Kennsla og kennslu-
kraftar
1 upphafi var ráðinn 1 kennari
að Bændaskólanum til að sinna
kennslu við framhaldsnámið. Að
öðru leyti var kennsla sótt til sér-
fræðinga ýmissa stofnana land-
búnaðarins.
Brátt tókst að ráða fleiri
kennslukrafta að skólanum með
þarfir framhaldsnámsins i huga.
Aukin rannsóknastarfsemj fylgdi
i kjölfarið. Ávallt hefur verið
reynt að skapa hverjum kennara
nokkra rannsóknaaðstöðu. Árið
1955 var komið á fót tilrauna-
starfsemi i jarðrækt. Nú eru jarð-
ræktartilraunir á um 1400-1800
reitum árlega. Helztu verkefni
eru tilraunir með köfnunarefni,
fosfór, kali, brennisteinsáburð,
kalk og búfjáráburð. tilraunir
með stofna grasa og grænfóðurs,
meðferð túna og tilraunir með
jarðvinnslu.
1 búfjárrækt hefur einkum ver-
ið unnið að rannsóknum á kyn-
þroska og frjósemi sauðfjár svo
og ræktun á alhvitu fé.
1 samvinnu við Bútæknideild
Rannsóknastofnunar land-
búnaðarins eru stundaðar rann-
sóknir i heyverkun og nokkrum
þáttum bútækni.
Þrátt fyrir það að kennslu-
kröftum hafi fjölgað samhliða
eflingu búvisindanámsins er
nauðsynlegt að fá til lið kennara
utan skólans. Er þá leitað til sér-
fræðinga i landbúnaði svo og til
kennara við Háskóla Islands.
Þessi aðfengna kennsla er eink-
um i smærri búfræðigreinum og
einnig i nokkrum grunngreinum.
Með reglugerð frá 1974 er gerð
sér breyting.að sérstakur yfir-
kennari var skipaður við bú-
vfsindadeild er skyldi starfa með
skólastjóra við skipulagningu
kennslu.
Viðfangsefni nemenda
— að námi loknu.
Siðan framhaldsnám i búfræði
hófst á Hvanneyri' hafa alls 117
búfræðikandidatar braut-
skráðst. Flestir þeirra stunda
ýmis störf i þágu landbúnaðarins.
Þess má geta að flestir héraðs-
ráðunautar landsins eru kandi-
datar frá Hvanneyri. Af öðrum
störfum má t.d. nefna kennslu,
rannsóknir og störf hjá
verzlunarfyrirtækjum, sem
þjóna landbúnaðinum. Nokkrir
stunda búskap. Aðeins 12-15
kandidatanna munu nú stunda
störf sem ekki eru tengd land-
búnaði á einhvern hátt.
Þess ber að geta að nokkrir bú-
fræðikandidatar frá Hvanneyri
hafa stundað sérnám i búvisind-
um við erlenda háskóla einkum á
Norðurlöndunum, i Bandarikjun-
um og á Bretlandseyjum og er
það m.a. til marks um þá viður-
kenningu sem framhaldsnám á
Hvanneyri hefur nú þegar hlotið.
Fyrstir til að viðurkenna náms-
brautina voru Norðmenn þegar á
árunum eftir 1960.
'
l.KÍ
Jjf —4
Magnús B. Jónsson, skólastjóri Bændaskólans á Hvanneyri setur hátíöafund í tilefni þrjátiu ára afmælis Búvisindadeildar.