Tíminn - 27.04.1978, Blaðsíða 10

10

Fiinmtudagur 27. april 1978
l
Efling
Hólastaðar
Um nukkurra ára skeið hafa
staðið umræður um, að gera
þurl'i sðrstakt álak til að ella
Hóla i Hjaltadal. Astæða er til
að li'ta til baka og rifja upp það,
sem efst hefur borið i þeim um-
ra'ðum. Annars vegar er hérum
að ræöa áhuga á eflingu Hóla af
halfu þeirra, sem tala i nafni
kirkju og kristni. f>ar hel'ur
einkum verið haldið á lofti
tveimur hugmyndum. Þær eru
endurreisn biskupsseturs og
stofnun lýðháskóla. Til er sjóð-
ur, sem stofnaður var til að
hrinda hugmyndinni um lýðhá-
skóla i framkvæmd, en þó verð-
ur ekki séö, aö baráttumál
kirkjunnar manna fyrir upp-
byggúigu Hóla sóu að komast á
ákvörðunarstig, hvað þá fram-
kvæmdastig. Hér er ekkiástæða
tilað fara fleiri orðum um þenn-
an þátt i uppbyggingu Hóla,
nema að þakka þann áhuga og
velvilja, sem máleínum Hóla er
þarna sýndur.
Hin hliðin i umræðum um
uppbyggingu lfóla hefur snúið
að Bændaskólanum á staðnum.
Tvennum meginrökum hefur
þar verið beitt málefnum Hóla
til framdráttar. Onnur eru þau,
að senn dragi aö aldarafmæli
Bændaskólans.en það verður að
fjórum árum liðnum, árið 1982.
Ástæða hefur þótt til að minnast
þeirra timamóta á einhvern
þann hátt, sem eftir verði tekið
pg varanlegur væri. Hin rökin
eru þau, að stöðnun hefur átt sér
stað i uppbyggingu skólans
undanfarin ár, en á sama tima
heíurveruleg uppbygging orðið
við hinn bændaskólann i land-
inu, á Hvanneyri. Bent hefur
verið á, að brýnt sé, að draga
sem mest úr þessum aðstöðu-
mun. Aö öðrum kosti standi
þessar bræörastofnanir óeðli-
legaójafnt að vigi.er bændaefni
velji sér skólavist, þar sem
Hvanneyri býður upp á veru-
lega betri aðbúnað fyrir nem-
endur.
Eítir aö málefni Hóla höfðu
verið tekin fyrir á Búnaöar-
þingi, Alþingi og viðar, og kom-
iö haföi i ljós, aö umræöur féllu
allará einn veg, skipaði Halldór
E. Sigurðsson landbún-
aðarráöherra nefnd til
að gera tillögur utn uppbygg-
ingu staöarins. 1 nefndina voru
skipaðir: Haraldur Árnason,
skólastjóri, HOIum, formaöur.
Björn Jónsson, bóndi, Bæ, Hjalti
Pálsson, framkvæmdastj.,
Reykjavik. Hjörtur E.
Þórarinsson, bóndi, Tjörn. Páll
Pétursson, alþv., Höllustöðum.
Pálmi Jónsson, alþm. Akri, og
Sigrún Ingólfsdóttir, fyrr-
verandi skólast jórafrú
á Hólum, en hún mun
hafa sagt sig úr nefndinni.
Nefndin mun ekki hafa lok-
iö störfum, en fyrir liggur, að
tillaga hennar að fyrstu frám-
kvæmd á staðnum er, að byggt
skuli hesthús á Hólum, og hefur
þegar verið veitt nokkru fjár-
magni til framkvæmdarinnar á
fjárlögum y firstandandi árs.
Hér er ástæða til að staldra
viðog minna á það, aðsúbylgja
góðvilja og stuðnings, sem mál-
efni Hóla erunú borin uppi af, á
rætur að rekja til væntanlegs
aldarafmælis Bændaskólans og
samanburðar á aðstöðu Bænda-
skólans á Hólum við Bænda-
skólann á Hvanneyri. Yfirlýst
er, að allt skólahúsnæði og öll
útihús á staðnum þurfi að
endurreisa, þótt núverandi
skólahúsnæði muni i framtiðinni
verða notað áfram til ýmissa
þarfa. Það liggur hins vegar
undir skemmdum, er óeinangr-
að að hluta og illa farið af sliti.
Á Hólum er starfandi hrossa-
kynbótabú i eigu rikisins. Búið
lýtur sérstakri stjórn og nýtur
serstakra fjárveitinga úr rikis-
sjóði, en rekstur þesser að öðru
leyti samtvinnaður rekstri
skólabús Bændaskólans. Segja
má, að hrossakynbótabúið sé i
nokkurs konar fóstri hjá
Bændaskólanum, en á hinn bóg-
inn fer þvi fjarri, að tilvera
Hrossakynbótabúsins á staðn-
um sé lifshagsmunamál fyrir
Bændaskólann. Reyndar má
færa rök bæði með og móti þvi,
hvern hag Bændaskólinn hefur
af fóstrinu, frá -sjónarhóli skól-
ans sem menntastofnunar.
Nú horfir hins vegar til þess,
að gjöf þjóðarinnartil Hólastað-
ar á aldarafmæli Bændaskólans
verði liesthús.í eyrum margra
hljómar þetta sem argasta háð.
Verður haldið upp á afmælið i
hesthúsi, er spurning, sem
dynur i eyrum.
Það, sem hér- er að gerast,
minnir einna helzt á það, þegar
Guðlaugur heitinn Rósinkranz,
Þjóðleikhússtjóri, réði til leik-
hússins þekkta og virta söng-
konu, en þegar hann ætlaði að
taka á móti henni á flugvellin-
um, var allt önnur söngkona
komin. Leiksýningarnar gengu
þó sinn gang, en öðru visi en til
var stofnað.
Staða Bændaskólans á Hólum
sem kennslustofnunar er veik
um þessar mundir, hvað aðsókn
snertir. Við þær kringumstæður
er einsýnt, að allra tiltækra
ráða verður að leita til að efla
skólann. Bygging hesthússins er
ekki til þess fallin að efla skóla-
starfið sem fyrsta verkefni i
uppbyggingu staðarins. Ef hér
væri nóg aðsókn og aðbúnaður i
lagi, væri margt, sem mælti
með hesthússbyggingu. En við
núverandi aðstæður eru miklar
likur á þvi, að hesthúsbyggingin
verði hnekkir fyrir skólastarfið.
Þegar hestamennska verður
orðið stærsta tromp staðarins,
þá breytast þau alvöruvinnu-
brögð, sem hér hefur verið
reynt að viðhafa, i leik og
skemmtan.
Bændaskólinn á Hólum er
rekinn til að efla einn af undir-
stööuatvinnuvegum þjóðarinn-
ar, landbúnaðinn. Hlutur hests-
ins er núorðið litill i þeim at-
vinnuvegi, en sjálfsagt er, að
hann skipi þar þann sess, sem
honum ber. Hestamennska nú á
dögum á sér hins vegar eðlileg-
an sess við hliðina á öðrum
hressingar- og heilsubótar-
iþróttum svo sem sportveiði,
golfiþrótt o.s.frv. Þetta hafa
hestamenn sjálfir fundið og þvi
leitað eftir aðild að fþróttasam-
bandi Islands.
t trumvarpi til laga um bún-
aðarfræðslu, sem nú liggur fyrir
Alþingi segir, að reka skuli
bændaskóla á Hólum. Þetta
frumvarp er lagt fram af land-
búnaðarráðherra og það er þvi
skylda þeirra, sem landbún-
aðarráðherra hefur tilnefnt til
að vinna að uppbyggingu Hóla,
að haga störfum sinum þannig,
að þessu ákvæði verði fullnægt.
Á þvi skólaári, sem nú er að
ljúkaeru 19 nemendur i Bænda-
skólanum á Hólum, en i honum
geta um 40 nemendur stundað
nám. A sama tima er Bænda-
skólinn á Hvanneyri fullsetinn.
Fátt bendir til að á næsta skóla-
ári verði aðsókn meiri á Hólum,
en i' ár, nema siður sé. Við telj-
um þvi að brýnasta hagsmuna-
mál skólans nú, sé að láta þær
íramkvæmdir ganga fyrir i upp-
byggingu staðarins, sem laði að
nemendur með áhuga á búfræði
að skólanum.
Margt mælir með þvi, að á
Hólum verði i framtiðinni rek-
inn búnaðarskóli fyrir 70-80
nemendur. Með þvi fengist t.d.
æskileg verkaskipting milli
kennara. Miðað við tveggja ára
búfræðinám eins og gert er ráð
fyrir i fyrmefndu frumvarpi til
búnaðarfræðslulaga, og núver-
andi húsaskipan skólans yrði þá
unnt að útskrifa 20 búfræöinga á
ári.
Auðsýnilega á það alllangt i
land, að á Hólum risi nýtt skóla-
hús, en viðráðanlegra takmark
væri að stefna að þvi að taka
það i notkun eftir einn áratug.
Meðan unnið er að þvi,ber að
nýta sem bezt það skólahús,
sem fyrir er. Unnt er með
nokkrum breytingum á þvi að
vista, kenna og hafa mötuneyti
þar fyrir 60 nemendur. Til þess
að það sé kleift, þarf að reisa
einn kennarabústað, til að rýma
kennaraibúð, sem er i skólahús-
inu.
Við blasir, að brýnasta verk-
efnið til eflingar Bændaskólans
á Hólum er að endurbæta skóla-
húsið, gera það vatns- og vind-
helt og breyta þvi i fyrrgreint
horf. Með nýju skólahúsi yrði
siðan framtiðarstærð skólans
ákveðin.
Efling verknáms er krafa nú-
timans innan búfræðináms, sem
og i öðru námi. Aðstaða til verk-
náms i hirðingu og meðferð bú-
fjár mun batna um leið og úti-
hús eru endumýjuð. Hins vegar
er þörf á verknámi i búfræði
hvað mest innan bútækni. Nýtt
húsnæði fyrir kennslu i verk-
legri véla- og verkfærafræði er
því sú nýbygging, sem mest
drægi bændaefni að skölanum,
jafnframt þvi, sem viðráðanlegt
væri að hafa það tilbúið á aldar-
afmæli skólans.
AHólum erreitur, sem nefnd-
ur er „Gróörarstöðin” i daglegu
tali. Þar hóf Sigurður Sigurðs-
son, skólastjóri á Hólum og sið-
ar búnaðarmálastjóri, trjárækt
skömmu eftir aldamótin. Þessi
reitur er nú i niðurniðslu, en
með tiltölulega litlu átaki mætti
breyta honum i notalegt útivist-
arsvæði. Þvi marki ætti einnig
að ná fyrir afmælið.
Margt bendir til þess, að nýju
skólahúsi verði bezt komið fyrir
ágrunni núverandi fjóss, sem er
um fimmtiu ára gamalt. Af þvi
leiðir, að af útihúsum staðarins
er brýnast aö byggja fjós, þann-
ig aö rúma megi grunninn um
leiö og léleg bygging er endur-
nýjuð.
Hérskal látið staðar numiðað
sinni, en að lokum viljum við
óska þess, að mál þessi megi
snúast Hólastað til meiri gæfu
en nú horfir, og að orðtakið
forna „Heim að Hólum” hljóti á
ný þann sess i vitund fólks, sem
það hafði.
Matthias Eggertsson
Sigtryggur Björnsson
Stefán Snæbjörnsson
Jón Friöbjörnsson kennarar við
Bændaskólann á Hólum.
Skjaldhamrar í Búðardal
Leikklúbbur Laxdæla i Búðar-
dal hefur nú aö undanförnu sýnt
leikrit Jónasar Árnasonar,
Skjaldhamra, undir leikstjórn
Guðmundar Magnússonar. Mér
veittist sú ánægja að vera við-
stödd eina sýninguna, og get ég
vart orða bundizt yfir frarnmi-
stööu þeirra, sem þar komu fram.
Efni Skjaldhamra er flestum
kunnugt, svo viða hefur leikurinn.
verið sýndur, að ég fer ekki út i
sögu hans. Leikendurnir, þau Asa
Margrét Jónsdóttir, Benóný Pét-
ursson, Magnús Guðmundsson og
Svavar Garðarsson, fóru á slikum
kostum, að mér gleymdist að þar
væru „amatörar” á ferð. Þau
Sigrún Siguröardóttir og Jón Pét-
ursson sýndu einnig mikil tilþrif i
sinum hlutverkum.
Sú spurning kemur öneitanlega
upp i hugann eftir að hafa orðið
vitni að svo frábærri frammi-
stöðu, hverjum hún sé að þakka.
Ég tel ekki nokkurn vafa á þvi, að
heiðurinn verði að falla i skaut
leikstjórans, Guðmundar
Magnússonar. Honum hefur tek-
izt að ná fram öllu þvi bezta, sem
i leikendum býr, og þá er sigurinn
unninn.
Dauðir punktar voru hvergi,
engar vandræðalegar kyrrstöður
■' samtölum, eins ogoft vill bregða
við, og framsögn öll hin bezta.
Ég vil að lokum þakka þessu
ágæta fólki, sem að sýningunni
stóð, mjög ánægjulega kvöld-
stund, sem seint mun gleymast,
og óska Leikklúbbi Laxdæla alls
hins bezta i framtfðinni.
Geirmundarstöðum 10.4.
Carinen Bonitch