Tíminn - 28.04.1978, Blaðsíða 13

12
wtmmm
Föstudagur 28. april 1978
Föstudagur 28. april 1978
13

B
1 a o
Fjöldi gesta var viðstaddur er Páil Zóphóniasson setti hátíðarsamkomuna.
Fólk litur nú hlutina nokkuð öðrum augum en I gamla daga þegar talað var um skranið hans Þorsteins
Séð yfir hluta af hinni glæsilegu Sjávarútvegsdeild Byggðasafns Vestmannaeyja á opnunardegi.
sKSMf . ^ " .. *

í

Merkur atburður í mennmgarsögu Vestmannaeyja
■IKl — Byggða- og listasafn
Vestmannaeyja var opnað á
þriðju hæð nýja safnahússins i
Vestmannaeyjum hinn 15. april
s.l. Páll Zóphóniasson
bæjarstjóri setti hátiðina er
haldin var af þessu tilefni. Flutti
hann kveðju frá Vilhjálmi
Hjálmarssyni menntamálaráð-
herra, sem þvi miður gat ekki
verið viöstaddur vegna anna.
Rakti hann siðan sögu
safnahússins i stórum dráttum.
Á 50 ára afmæli Vestmanna-
eyjakaupstaðar, árið 1969, var
bygging hússins hafin. Síðan
hefur verkinu miðað áfram
jafnt og þétt, að þvi undanskildu
að gosið 1973 taföi auðvitað
íramkvæmdir stórlega, jafnvel
færði þær til baka um sinn. Eftir
gosið var siöan hafizt handa af
krafti, og nú er svo komið að
bókasafnið hefur fyrir nokkru
flutt i glæsilegt og rúmgott
húsnæði á ánnarri hæð hússins
og nú byggða- og listasafnið á
þriðju hæðina. Eftir er að ljúka
neðstu hæðinni, en hún á að
geyma skjalasafn .kaupstaðar-
ins.Einnig á byggðasafnið aö fá
þar 160 fermetra rymi undir
inngangi, fyrir báta og vélar
ásamt ýmsum stærri hlutum i
eigu þess.
Bæjarstjóri færði safninu sem
gjöf frá bæjarsjóði upphleypt
kort af Vestmannaeyjum, tölu-
sett eintak nr. 1, áritað af
bæjarstjórn. Þá færöi Páll safn-
inu að gjöf frá sjálfum sér,
hjálminn, sem hann bar i gos-
inu, ásamt súrefnistæki, með
þeim orðum að þetta gæti orðið
vfsir að gosminjasafni.
Magnús Þ. Jónsson las upp
gjafabréf frá Rótaryklúbbi
Vestmannaeyja, þar sem til-
kynnt var að klúbburinn gæfi
safninu a ndvirði sýningarskáps.
Sigurgeir Kristjánsson fluttí
ávarp og kveðjur frá alþingis-
mönnunum Þórarni Sigurjóns-
syni og Jóni Helgasyni, sem þvi
miður gátu ekki verið viðstadd-
ir.
Guðlaugur Gislason flutti
ávarp og afhenti Þorsteini Þ.
Viglundssyni, fyrrverandi
forstöðumanni Byggðasafnsins,
segulbandsspólur, sem hafa að
geyma frásagnir Rikisútvarps-
ins af gosinu fyrstu sólar-
hringana. Verða þær varðveitt-
ar i Byggðasafninu.
Heiðursborgari Vest-
mannaeyja.
A samkomunni gerði forseti
bæjarst jórna r , Reynir
Guðsteinsson, kunnugt, að
bæjarstjórn Vestmannaeyja
hefði á fundi sinum hinn 12.
april kjörið Þorstein Þ.
Viglundsson heiðursborgara
Vestmannaeyja.
Þorsteinn hefur verið
forstöðumaður Byggðasafnsins
frá upphafi eða i 46 ár. Hann var
stofnandi Sparisjóðs Vest-
mannaeyja og sparisjóðsstjóri i
31ár.Skólastjóri
Gagnfræðaskóla Vestmanna-
eyja var Þorsteinn i 36 ár. Þá
má einnig nefna, að hann hefur
gefið út ársrit Vestmannaeyja,
Blik, i 33 ár og vinnur nú að
árgangi þessa árs. Jafnframt
hefurhann gegnt fjölda annarra
trúnaðarstarfa i bæjarfélaginu,
t.d. var hann bæjarfulltrúi fyrir
Framsóknarflokkinn nokkur ár.
Einnig má nefna að hann var
frumkvöðull að stofnun
Kaupfélags Vestmannaeyja og
sat i stjórn þess um árabil. Má
þvi segja að Þorsteinn hafi
komið viða við i sögu og þróun
Vestmannaeyjabæjar frá þvi
hann flutti þangaðárið 1927, eða
um nær hálfrar aldar skeið.
Þorsteinn Þ. Viglundsson
þakkaði þann sóma sem honum
var sýndur. Siðan rakti hann
sögu Byggðasafnsins. Þá
afhenti hann bæjarstjóra
sparisjóðsbók með tæpl. 1
milljón króna innistæðu. Er þar
um að ræða „Gullbrúðkaups-
sjóð hjónanna Sigfúsar J.
Johnsen og Jarþrúðar
P.Johnsen”, sem ætlaður er til
kaupa á listaverkum fyrir Vest-
mannaeyjabæ.
Ragnar Oskarsson forstööu-
maður safnsins, þakkaði öllum,
sem staðið hafa að þvi mikla
verki að gera þetta glæsilega
safnahús að veruleika. Að lok-
um afhentí forseti bæjarstjórn-
ar, Reynir Guösteinsson, Ragn-
ari lykla að byggingunni og
söfnin til varðveizlu.
Þorsteinn Þ. Viglundsson og kona hans Ingigerður Jóhannsdóttir, með blómvönd sem henni var
færður I þakklætisskyni fyrir aö styðja alltaf ótrauð við bak bónda sins i baráttunni, og aðstoða hann
eftir mætti.
AUÐNAÐIST AÐ SJÁ GLÆSI-
LEGAN ÁRANGUR ERFIÐISINS
HKI — t tilefni þess að Þor-
steinn Þ. Viglundsson var kjör-
inn heiðursborgari Vestmanna-
eyja hafði blaðið samband við
hann og óskaði honum til ham-
ingju með veittan heiður.
— Hvað er þér efst i huga á
þessum timamótum Þorsteinn?
— Ég er bæði þakklátur og
glaður. Ekki sizt fyrir það að sjá
nú loksins Byggðasafninu komið
varanlega fyrir i verðugum
húsakynnum. Vestmannaeying-
ar mega vera stoltir af þvi
mikla framtaki aö koma upp
svo glæsilegu safnahúsi, koma
þannig sinum góðu söfnum, sem
verið hafa á meiri og minni
flækingi i geymslum hér og þar,
varanlega fyrir á myndarlegan
hátt.
— Hvert var upphafið að sögu
B.v ggðasafnsins?
— Þegar ég kom tíl Vest-
mannaeyja 1927 fékk ég strax
áhuga á sögu eyjanna. Ég dáðist
strax að skapgerð og dugnaði
fólksins sem þar bjó við erfið
skilyrði svo og hyggjuviti þess i
atvinnurekstrinum.
Er ég hafði verið þar i 5 ár
hófst ég siðan handa við að
safna að mér hlutum, meðgóðri
aðstoð nemenda minna i gagn-
fræðaskólanum, en ég var þá
bflstjóri hans. Fólki þótti það
ekki allt merkilegir munir sem
ég var að safna. Nefndu það
jafnvel sumir skranið hans Þor-
steins. En timarnir hafa breytzt
að þessu leyti sem öðru. Það
mátti kannski til sanns vegar
færa að safnið væri hálfgerður
ruslahaugur mörg fyrstu árin
þvi munum fjölgaði ört og
geymslurýmið var af skornum
skammti aðallega uppi á hana-
bjálka heima hjá mér sjálfum.
Fyrir 15 árum breyttist siðan
mjög til hins betra. Þá fékk ég
til umráða hæð i húsi Spari-
sjóðsins og gat farið að raða
hlutunum upp og opna safnið til-
sýninga.
Ekki var samt öllum vand-
ræðum lokið. Arið 1973 hófst gos
einsogallir vita og þá þurfti að
bjarga þessum hlutum eins og
öðrum i Eyjum. Ég var þá
sparisjóðsstjóri og varð
auðvitað að byrja á að flytja
hann. Sparisjóðurinn fékk inni i
Seðlabankanum og opnaði þar
fljótlega. Þá fór ég aftur til
Eyja, safnaði 6 manna liði til að
hjálpa mér að ganga frá safn-
gripum Byggðasafnsins er
fylltu 9 gáma. Þjóðminja vörður
sýndi það mikla drengskapar-
bragð, að hann lét losa eina
stofu i Þjóðminjasafninu sem
Byggðasafnið fékk til umráða
og hafði i eitt og hálft ár, þar til
aftur var hægt að flyfja það
heim og koma þvi fyrir á ný.
Og nú er það komið á varan-
legan stað skipt niður í þrjár
Þorsteinn Þ. Viglundsson sá nú loks drauminn um glæsilegt byggðasafn I Vestmannaeyjum orðinn að veruieika
eftir að hafa unnib að þvi ótrauður I 46 ár.
deildir, þ.e. Sjávarútvegsdeild
sem eðlilega er sú stærsta,
Fuglaveiðideild og I.andbún-
aðardeild. Eftir er þó að ljúka
frágangi 160 fermetra húsnæðis
sem Byggðasafnið á að fá á
neðstu hæð hússins fvrir stærri
hluti i eigu þess. Þar á meðal er
bátur er smiðaður var með svo-
kölluðu Landeyjarlagi arið 1873.
— Það hefur verið mikil vinna
að koma safninu fyrir og ganga
frá þvi i núverandi liorf?
— Já það var mikil vinna. Nú
siðast var ég 8 vikur að undir-
búa flutninginn,skrá og merkja
hlutina og koma þeim fyrir.
Þá afhenti ég um leið safninu
til varðveizlu skeljasafn mitt
sem tekuryfir hundrað islenzk-
ar sjávarskeljar og 160 kuðunga
með afbrigðum. Er þetta eitt
fjölþættasta skelja- og kuðunga-
safn sem til er hér á landi.
— Kn hver er saga listasafns-
iiiK,Þorsteinn,og gullbrúðkaups-
sjóðsins sem þú alhentir við
oþnunina?
— Tildrögin að listasafninu
voru þau að ég fékk þau hjónin
Jarþrúði og Sigfús Johnsen til
að selja Vestmannaeyjabæ 34
málverk sem þau áttu eftir
Kjarval, fyrir mjög lágt verð.
Málverk þessi hafði Kjarval á
yngri árum gefið þeim fýrir
margs konar aðstoð,er þau hjón
veittu honum. Kjarval var þá
stundum svo snauður að hann
átti hvorki peninga fvrir mat né
litum ogstriga til að mála. Hluti
af andviröi þessara málverka
var siðan lagður i þennan svo-
nefnda Gullbrúðkaupssjóð sem
stofnaður var til frekari lista-
verkakaupa en i sjöðnum er nú
tæp ein milljón króna.
\'estmannaeyjabær hefur
siðan smám saman bætt við
malverkaeign sina m.a. oft
keypt myndir á sýningum. sem
haldnar hafa verið i Eyjum. Eru
málverkin nú orðin á annað
hundrað talsins og hefur hluta
þeirra veríð komið fyrir á efstu
hæð Safnahússins á móti
Byggðasafninu i svokallaðri
listaverkadeild.
Að lokum langar mig einnig
að minnast á hve ánægjulegt
það er að bókasafnið sem
Haraldur Guðnason hefur
annazt af einstakri natni um
áratugi við léleg skilyrði skuli
vera komið i svo rúmgott fram-
tiöarhúsnæði. Þar hefur m.a.
verið komið upp lestrarsal fyrir
börn og unglinga. Þau geta nu
hvort heldur sem þau vilja kom-
ið þangað með námsbækur sin-
ar eöa fengið lánaðar bækur og
lesið i rólegheitum i vistlegu
umhverfi.
Ég vil sannarlega óska Vest-
mannaeyingum öllum til ham-
ingju með þennan merka
áfanga i menningarsögu þeirra.