Tíminn - 30.04.1978, Blaðsíða 40

Sýrð eik er
sígild eign
. HUftCiOCiil
TRÉSMIDJAN MEIDUR
SÍÐUMÚLA 30 - SÍMI: 86822
w
FÆRIBANDAREIMAR
ÍMETRATAU
LANDVÉLAR HF.
Smiðjuvegi 66 Sími 76600
Sunnudagur 30. april 1978 62. árgangur —89. tölublað
60-70% tekjuaukning hjá
bændum að meðaltali 1977
— Rætt við Halldór E. Sigurðsson, landbúnaðarráðherra
um afkomu bænda
JII-Heykjavik. — A þriöjudaginn
var skýrði Halldór E. Sigurösson
landbúnaðarráðherra frá þvi i
umræðum á alþingi, aðvið athug-
un, er þjóðhagsstofnunin gerði á
afkomu bænda árið 1977, hefði
komið i ljós, að tekjur þeirra á þvi
ári hefðu aukizt um 60-70% frá ár-
inu 1976. Er það talsvert meira en
gerðistum flestar aðrarstéttir, að
þvi er kannanir hafa sýnt.
— Þessi niðurstaða þjóðhags-
stofnunarinnar er byggð á athug-
un á skattframtölum tvö hundruð
bænda i' öllum skattumdæmum
nema Reykjanesumdæmi, eftir
að hlutaðeigandi skattstofur
höfðu farið yfir þau, sagði Hall-
dór, i viðtali við Timann. 1 þessu
úrtaki voru einungis þeir bændur,
sem höfðu landbúnað að aðalat-
vinnu, svo að tekjur af öðrum
störfum brengluðu ekki niður-
stööuna. Sé Vesturlandsumdæmi
tekið út úr, þar sem úrtakið
dreifðist ekki eðlilega á héruð og
útkoman sýndi meiri hækkun en
annars staðar, sýndi athugunin,
að hreinar tekjur af landbúnaði
hefðu hækkað um rúm 68% að
meðaltali, og i engu skattaum-
dæmi undir 59,2%, heildartekjur
bænda um 60% og nettótekjur um
65% og hvergi undir 53,8%.
Til samanburðar má hafa,
sagði Halldór, að önnur athugun
þjöðhagsstofnunar sem einnig er
byggð á úrtaki Ur skattframtöl-
um, bendir til þess, að heildar- og
nettótekjur þar hafi hækkað um
44-45%. Af þessu má ráða, að
hlutur bænda hefur batnað að
mun siðustu misseri og tekjur
þeirra aukizt að meðaltali tals-
vertumfram það, sem gerðist um
flestar stéttir aðrar árið 1977.
Halldór sagðist einnig vilja
vekja athygli á þvi, að á aðalfundi
Mjólkursamsölunnar i Reykjavik
nú nýlega hefði komið fram, að
bændur á samlagssvæðinu hefðu
fengið grundvallarverð, 84,06 á
litra, fyrir mjóik sina á siðasta
ári, og auk þess 33 auraá litra,er
vantaði upp á grundvallarverðið
árið 1976.
— Þessar tölur segja sina sögu
um það, sagði Halldór að lokum,
að bændur hafa ekki dregizt aftur
úr á siðast liðnu ári, heldur þvert
ámóti rétt hlut sinn til nokkurra
muna.
Halldór E. Sigurðsson.
Tekjur bænda 1976 og 1977 samkvæmt úrtaksathugun á skattframtölum
V
Hreinar tekjur af landbúnaði meðaltal Hlutfallsleg tekkun irilli ára Heildartekjur meðaltal Hlutfalisleg hsekkun milli ára Nettótekjur meðaltal Hlutfallsleg hKkkun milli ára
1976 1977 % 1976 1977 % 1976 1977 %
Kr. Kr. Kr. Kr. Kr. Kr.
SuðurlandsumdBni 1.264.25? 2.059.036 62,9 1.496.8^0 2.319.591 55,0 1.219.074 1.921.126 57,6
VesturlandsuireiaTá 655.461 1.32:.319 102,2 1.008.566 1.785.214 77,0 718.139 1.397.949 94,7
Vest f j arðauiTKÍæmi 526.154 953.779 T . ,j 1.133.548 1.892.563 67,0 763.609 1.335.368 74,9
Norðurlands .'ílæmi vestra 931.638 1.728.066 85,5 1.223.902 2.134.458 74,4 978.424 1.745.509 78,4
iiorðurlandsumdærá eystra 1.548.130 2.464.430 51,2 1.902.033 2.988.078 57.1 1.505.820 2.464.894 63,7
Austurlandsoiiriceni 725.033 1.206.852 66,5 1.008.359 1.513.954 50,1 835.279 1.2 --.870 53,s
Samtals 941.779 1.622.914 72,3 1.295.558 2.105.660 62,5 1.003.391 1.691.619 68,6
Samtals án Vesturlai.dsunriæiás 999.041 1.682.433 68,4 1.352.936 2.169.749 60,4 1.060.441' 1.750.353 65,1
Ctreikningur þjóðhagsstofnunarinnar á tekjubreytingum I landbúnaði frá árinu 1976 til ársins 1977.
Ljósmæður gefa út
vandað stéttartal
á afmæli félags síns 1979
SJ — i tilefni 60 ára afmæiis Ljós-
mæðrafélags islands árið 1979
hefur félagið ráði/.t i að gefa út
stéttartal Ijósmæðrá og láta skrá
sögu starfsgreinarinnar hér á
landi. Ljósmóðurstarfið er fyrsta
viðurkennda starfsgrein kvenna
hér á landi og lengst af sú eina,
sem koiiuráltu kost á að læra og
taka próf i. Með stofnun embættis
lanðlæknis árið 1760 hófst skipu-
lögð fræðsla ljósmæðra hér á
landi og 1761 útskrifaði Bjarni
Pálsson, landlæknir að Nesi við
Seltjörn, fjórar fyrstu Ijós-
mæöurnar.
Til er nú hjá Ljósirtæðrafélag-
inu spjaldskrá yfir nær allar is-
lenskar ljósmæður frá 1761 og til
þessa dags, eða um 1500 nöfn og
æviágrip flestra þeirra.
Þegar Vilmundur Jónsson,
landlæknir, varað viða að sérefni
á Þjóðskjalasafni i ritverk sitt
„Læknará Islandi”, hreyfði hann
þeirri hugmynd við Harald
Pétursson, fyrrum safnhúsvörð,
aö skrá þyrfti einnig fyrstu em-
bættisstétt islenzkra kvenna.
Um árabil skráði Haraldur ailt
er til fannst um Ijósmæöur og eru
heimildir hans einkum skýrslur
landlækna, héraðslækna,próf-
bækur, launaskýrslur amtanna,
manntöl og ýmiss annar fróðleik-
ur skjallegur af áafninu.
Þetta mikla safn handrita hefur
Haraldur Pétursson nú afhent
Ljósmæðrafélagi Islands til úr-
vinnslu við útgáfu Ljósmæðra-
tals. Varð það félaginu ómetanleg
lyftistöng til að ráðast i útgáf-
una, en sú skoðun hefur lengi ver-
ið rikjandi hjá forráðamönnum
Ljósmæðrafélagsins,að ekki væri
vansalaust að slik skrá um stétt-
ina var ekki til.
t safni Haraldar er að finna
meira en eitt þúsund n öfn og ævi-
agripljósmæðraallt aftur til 1761.
Jóhanna Friðriksdóttir, fyrsta
yíirljósmóðir við Fæðingardeild
Landspitalans, safnaði nokkrum
froðleik og myndum af starfandi
ljósmæðrum á árunum 1930-1940.
Fyrir nokkru sendi Ljósmæðrafé-
iagið Ut eyðublöð til allra félags-
manna með beiðni um upplýsing-
ar fyrir stéttartalið.
Auk venjulegra æviatriða, eins
og tiðkast i starfsgreinatölum, er
lögð áherzla á ættartengsl með
ljósmæðrum, geta um ef frásagn-
ir eru til um ljósmæður og ef eitt-
hvað hefur birzt eftir þær i rituðu
máli.
Annað efni ritverksins „Ljós-
mæður á íslandi” er sögulegur
fróðleikur um stéttina og fæð-
ingarhjálp frá upphafi Islands-
byggðar, sem Anna Sigurð-
ardóttir, forstöðumaöur Kvenna-
sögusafns Islands, hefur skráð.
Heimildir önnu eru m.a. islenzk
fornrit, lagabálkar, tilskipanir
fornar og nýjar o.fl. Skráð verður
saga Ljósmæðrafélags íslands
frá stofnun þess 2. mai 1919, getið
um lög og reglugerðir viðkom-
andi stéttinniog birtir valdir kafl-
ar úr bók Sigurjóns Jónssonar,
læknis, „Agrip af sögu ljós-
mæðrafræðslu á íslandi”, sem
Ljósmæðrafélagið gaf út 1959.
Ritnefnd starfar á vegum fé-
lagsins meðan þetta mikla verk
er i undirbúningi og er Sólveig
Matthiasdóttir, formaður nefnd-
arinnar. Aðrir nefndarmenn eru
Guðrún L. Magnúsdóttir,
Halldóra Asgrimsdóttir, Sigur-
björg Guðmundsdóttir og Soffia
Valdimarsdóttir. Björg Einars-
dóttir hefur ritstjórn með hönd-
um.
Núverandi formaður félagsins
er Steinunn Finnbogadóttir.
Stjórn Ljósmæðrafélagsins leit-
aði upplýsinga hjá sveitarstjórn-
um um land allt um ljósmæður
fyrr og nú. 1 bréfi þvi, sem sent
var, kom fram að um fjárfrekt
Haraldur Pétursson fyrrum safnhúsvörður með hluta af ljósmæðra-
tali ásamt þeim Steinunni Finnbogadóttur og Björgu Einarsdóttur
Ritnefnd Ljósmæðratalsins ásamt Steinunni Finnbogadóttur
formanni félagsins.
fyrirtæki væri að ræða og jafn-
framt spurt, hvort viðkomandi
sveitarstjórn vildi styðja útgáf-
una með fjárframlagi i virðingar-
skyni við ljósmæður i þeirra hér-
aði.
Um þriðjungur sveitarstjórna
hefur svarað játandi og sént eða
gefið fyrirheit um aðstoð og er
það mikilsverður og ómetanlegur
aflgjafi fyrir framvindu verksins.
Frh. á bls. 30