Tíminn - 17.05.1978, Blaðsíða 22

Tíminn - 17.05.1978, Blaðsíða 22
22 11II j. 1 !l !l it !l" Miövikudagur 17. mai 1978 Móðir og sonur á vordegi. LANDBÚNAÐARINS -<--------m. Fyrri visindamaöurinn mælti mjög meö þeirri framleiösluaö- ferö. Brást hann hinn versti viö þegar einhverjum datt I hug — svona af gömlu brjóstviti — aö liklega yröi þetta mest fita sem lélegu lömbin bættu viö sig á grænfóörinu. Fullyrti visinda- maöurinn aö aukningin væri aöal- lega vöövi ef rétt væri aö málum staöiö. Þaöværuaöeins sett i fitun smálömbin þau væru i vexti og söfnuöu þvi aöeins vööva. Stóru lömbin myndu bara safna fitu þvi þau væru hætt aö vaxa. Svona getur þetta veriö breytilegt eftir landshlutum. 1 minni syeit eru stóru lömbin aö vaxa um 'leitir en litlu lömbin eru hætt aö vaxa fyrir löngu. Annar þessara visinda- manna vild,i foröa tilnunum frá illri vorbeit meö þvi aö hafa sér- staka beita'rakra og sá þar sér- stöku fræi i jörö þaö snemma aö þar væri komin góö beit áöur en sauöburöur hæfist. — Ég baö strax Búnaöarfélag íslands aö út- vega mér dálitiö af þessu fræi. Ég hef ekkert ferigiö ennþá. Mér skilst helzt aö guö sé ekkí ennþá búinn aö skapa þessa ágætu plöntu — og Rannsókna- stofnun landbúnaöarins ekki heldur. Einn visindamaöurinn hefur haft sem aöalgrein aö rannsaka hvaöa áhrif mismunandi eistna- stærö hrúta hefur á kjötþunga lamba sem úr þeim koma. Þess ámillihefur hann m.a. rannsakaö möguleika á þvi aö láta ær bera i desember eða janúar, ef þaö yröi siöar meir taliö nauösynlegt aö hafa sauöburö á þeim árstima til þess aö lengja starfstima stóru sláturhúsanna og halda starfsliði þeirra i nauösynlegri þjálfun áriö um kring. „Svona á ekki aö ræöa vanda- málin” er fyrirsögn á grein „Samvinnumannsins” i Timan- um snemma i janúar s.l. Þaö eru til menn sem eru meira en sjálfum sér nógir um vandaöan málflutning og til þeirra getum við gert meiri kröfuren þessara venjulegu. T.d. aö þeir þurfi ekki aö fela nafniö sitt undir illa fenginni lambs- gæru. 1 ööru lagi að þeir fari dá- litiö nærri sannleikanum um þau atriði sem þeir „leiörétta”. Leynigesturinn „leiöréttir” að ekki sé rétl að 3.500kr. af hverjum dilk fari i slalurkostnaö. Talan sé 3.000. kr. sem honum finnst ekki athyglisverö upphæð. Ef til vill getur hann upplýst hvort slátur- húsiö fær ekki 146 kr. á hvert kg. af gærunn; Það gerir á sjötta hundraö kronur á hvern dilk. Ég veit ekki hvort þaö fær einhverja aura af slátrinu lika. Þá reynir leynigestur þessa þáttar aö reyta þessar 3.500 kr. svo smátt, að þær sjáist ekki. sambands bænda um ráðstafanir vegna þess aö útflutningsbætur nægja ekki á verölagsárinu 1976- 1977, bendir almennur fundur bænda í Inndjúpi á eftirfarandi: 1. Á Vestfjöröum er hvorki um offramleiðslu eöa ofbeit að ræöa. 2. Þar vantar mjólkurvörur sem verður að flytja langar leiöir meö ærnum kostnaði. 3. Samgöngur og landshættir á Vestfjöröum eru viöast þannig aö ekki verður rekinn þar annar bú- skapur en sauöfjárrækt og bú þaö smá.aö ekki má draga úr eöa iþyngja framleiöslu þeirra án þess.aöþar risi ný alda landauön- ar. 4. I íramhaldi af þessu telur fundurinn óeölilegt og óréttmætt að framleiösla bænda á Vest- fjörðum veröi skattlögð eins og tillaga Stéttarsambands bænda gerir ráö fyrir — svo sem meö fóöurbætisskatti — innvigtunar- gjaldi og kvótakerfi — eöa öðrumaðgeröum sem auka enn til hins verra aöstööumun bænda á DAGUR OG VEGUR Hann um þaö. Hann segir aö i vinnulaun verkafólks i sláturhús- inu fari meira en helmingur af þessari upphæö þ.e. á annaö hundraö krónur á hvert kg kjöts. Hvert ætli hann hafi sótt þá tölu? Ég held, aö ég sé meö afrit af bréfi frá framleiðsluráði til sláturleyfishafa dags. 22.9. 1977. Þar er liður sem heitir „Laun og launatengd gjöld”. Hann er 61 króna. Það munar ekki meiru á þvi sem Samvinnumaöur" segir og þvi sem taliö er i þessu afriti sem ég er með. Ekki alveg 100% viðbót en nálægt þvi fer þarna á milli mála. Um þaö viö hvaö sé átt meö oröinu framleiöslu- kostnaður held ég aö þýöi ekki fyrir mig að ræöa við Samvinnu- manninn a.m.k. ekki fyrren hann ýtir af sér gærunni. Ég gæti trúaö aö hann væri alveg pottþéttur fyrir rökum. Jón MArteinsson sagði aö íslendingar ættu bara einn sannleika og sjálfsagt er þaö eins meö þennan samvinnumann. Hvort hans sannleiki er sá sem Jón Marteinsson talar um veit ég ekki. Það eru áreiðanlega fáir bændur sem telja framleiðslu- kostnaö það sem á kjötið hleðst eftir aö kindin er komin I slátur- hús. „Samvinnumaður" þykist skrifa þessa grein til stuönings bændum en vopnið snýr dálitiö skakkt i höndum hans. Eftir þvi sem hann ræöir ályktanir bænda- fundanna á liönu ári fer ekki á milli mála aöhann er einn af þeim sem hafa fengiö máiann greiddan, svo aftur sé vitnaö i Jónssögu Hreggviðssonar. Enn þá hefur ekki verið hrakiö,að sláturhús og rikissjóöur hiröa annan hvern dilk sem af fjalli kemur. Vandi landbúnaðarins i dag er aö mestu leyti vegna aðgeröa rikisvaldsins. Kjaramálatillaga Inndjúpsmanna Viö Inndjúpsmenn héldum okk- ar kjaramálafund fyrstir manna 14. sept. s.l. og gerðum ályktanir. Þar sem sú ályktun birtist ekki nema illilega útvötnuö og af- skræmd i Timanum tek ég hana hér I heilu lagi. „Út af tillögu sem samþykkt var á siöasta aðalfundi Stéttar- Vestfjöröum. Rök þessarar af- stöðu eru meöal annars,aö rikiö torveldar stórlega sölu innan- lands á kjöti og kjötvörum meö háum söluskatti — að rikiö reki umtalsveröa kjötframleiðslu og rikiö hefur algerlega vanrækt eftirlit meö útflutningi land- búnaöarvara og útflutningssjóöi — jafnvel svo að næstum allt and- viröi ákveöinna vörutegunda er tekiö beint úr sjóðnum.” Rikinu ber skylda til að leysa úr þeim vanda sem þaö hefur komið bændum i. Viö geröum þarna hreint fyrir okkar dyrum og fulltrúar okkar á Stéttarsam- bandsfundinum hafa aö sjálf- sögöu starfaö i samræmi viö það. Fóðurbætis- skatturinn og Vestfirðingar Mig minnir að það hafi verið Arni Jónasson sem gerði i útvarpi yfirlit yfir afstöðu bænda til kjarnfóðurskatts. Taldi hann andstööu gegn þvi gjaldi bundna viö Eyjafjörö og Suðurland. Hann minntist ekkert á Vestfiröi i þvi sambandi. Ætli hann haldi, aö þaö sé ófrávikjanleg regla.aö fulltrú- ar á Stéttarsambandsfundum séu á öndverðum meiöi viö umbjóö- endur sina heima i sveitum? Næstu ár munu kenna honum annað, þá munu bændur hvergi þurfa að heita á alþingismenn annarra kjördæma til aö bjarga sér frá sinum eigin stéttarsam- bandsfulltrúum. 1 samtali við erindreka Stéttar- sambandsins um sérstöðu full- trúa Vestfirðinga á Stéttarsam- bandsfundinum taldi hann að ástæöan fyrir háu veröi á fóöur- bæti á Vestfjörðum væri sú að þar yröi aö flytja hann i sekkjum. Ef við værum svo nálægt markinu að ekki munaöi ööru, værum við varla aö ræöa þaö mál — við er- um illu vanir. Þegar skakkinn er orðinn 40%, tölum viö ekki um smámuni. Það er ofan á þaö verð, sem forystumenn bændasamtak- anna vilja bæta 25% gjaldinu og telja sig þá vera aö þjóna réttlæt- inu. Jafnvel stjórn Búnaðarfélags íslands heimtar nú kjarnfóöur- skatt — hver hefur nú gefiö henni umboð til þess? Þaö minnsta sem Vestfiröingar ætlast til af þeirri sérstæöu stofnun er.aö hún bregði ekki fæti fyrir þá sem órétti eru beittir. Yfiríýstur tilgangur meö kjarn- fóðurskattinum er aö draga úr framleiöslu. Einu sinni hélt ég, að allir gætu veriö sammála um að sá samdráttur kæmi fyrst og fremst á þá sem veröa aö kaupa dýrasta fóöurbætinn. Aö halda öðru fram er ekki heimska — þeir sem það gera eru óvinir sem gera okkur til bölvunar, þaö sem þeir hafa aöstööu til, Full nýting sláturafurða A s.l. hausti breytti útvarpsráö dagskrá.5 minútur á viku sem bændur höföu haft voru afhentar biskupnum. Hann fékk eina minútu hvern virkan dag á eftir lestri Fóstbræðrasögu. Lesari hennar hagaði svo lestrinum þannig að þetta féll féll aö efninu. Ekki fann ég neina teljandi breytingu á mér viö þessa nýju hugvekju. önnur breyting varð.þáttur Magnúsar Bjarn- freðssonar um atvinnumál. Einn slikur var i byrjun janúar. Aö venju var aðaláhyggjuefniö — vandinn sem af landbúnaöi stafar og hvaö þá mætti til varnaöar veröa.Betri nýting kom þá helzt til greina. Ekki á kjöti og gærum — heldur hornum, löppum,börk- um og görnum, sem allt var ná- kvæmlega talið. 1 Borgarnesi er þetta allt sett i mjöl — en það var smá treggjaldi i þeim gróörar spena — sem reyndar skipti varla máli. Þaö var sem sé tap á mjöl- gerðinni og var þó hægt aö selja rikisfyrirtæki þaö verömætasta þ.e. fótafeitina og garnmörinn. Þessu er svo hrært saman við heykögglana — verö þeirra er þannig aö þeir seljast ekki fyrr en rikisvaldinu tekst að hækka mikið verö á ööru fóðri. Mér fannst illa fariö aö ráöi sinu aö setja garnirnar i hornamjölsgeröina. Einn visindamaður i þessum þætti sagði, að efni mætti vinna úr slimi garnanna fyrir 500 milljón- ir. úr blóöinu mátti vinna sermi fyrir offjár á ári hverju. Ekki kom fram hvort hagnaöur yröi likur og af mjölgeröinni. 1 þetta allt vantaöi fleiri visindamenn. Óneitanlega er þaö mikill ókostur fyrir bændur ef tapiö á þessu verður mikiö. Ef til vill mætti jafna þann halla með þvi aö taka t.d. aukagjald af kollóttu fé og lágfættu. 1 þessum þætti var um þaö rætt að kjarnfóðurskattur kæmi ekki nógu illa viö sauðfjárbændur og þyrfti aö vinna þar betur aö. Fór vel á að þar ræddi sá málið sem ekki' hefur verið sakaöur um fjandskap við bændur. Ekki nefndi hann 20% söluskatt á kjöti, sem er þó orsök vandans auk hins óeölilega háa sláturkostnaöar. Rikisvaldiö bjó til vandann og gerði meö þvi meiri bölvun en fá- vitaskrif Jónasar Kristjánssonar. Rikið framleiöir kjöt á eigin veg- um — þaö torveldar sölu á kjöti meö háum söluskatti—þaö leggur fram fé til aö bera áburð (inn- fluttan ?) á úthaga i sumum landshlutum til aö auka þar kjöt- framleiöslu og þaö veitir fé til grænfóöurræktar til aö fita dilka i stórum stil á landsvæöum sem hafa svo léleg skilyrði til sauð- fjárræktar aö lömbin þrifast ekki eðlilega á sumrin. Visindamenn og bændur Fyrir jólin boöaöi Rannsókna- stofnun landbúnaöarins til blaöa- mannafundar. Forstööumannin- um fannst bændur sýna stofnun þessari litinn áhuga—og fara litiö aö hennar ráöum. „Var það furða,” sagði stelpan þegar læknir fræddi hana á aö hún væri meö barni. Svo oft hafa ráö og rannsóknir visindamanna bænda reynzt sérkennileg. Ég ætla ekki aö gera hér langa upptalningu aö- eins nefna fáein dæmi. Einn visindamaöur okkar eyddi fleiri árum i að mæla og reikna út mismun á gildleika ullarhára — eftir þvi hvort þau uxu á fram eöa afturhluta kindarinnar. Annar taldi eölilegtaö helmingur slátur- lamba væri ekki markaöshæfur, þegar þau kæmu á fjöllunum. Þau yröi að fita á grænfóöurökrum. 36 stk. búvisindamanna héldu ráðstefnu á Hvanneyri á liönu hausti. Ráöstefnan var um fjár- hús. Þar var margt spaklegt sagt og athyglisvert fyrir okkur þessa gömlu bændur sem taldir eru öörum tregari til aö tileinka sér visindaniðurstööur visinda- manna Rannsóknarstofnunar landbúnaöarins. Þarna var t.d. sagt frá stórmerkri „atferlis- rannsókn” á sauöfé I húsi. Viö „atferlisrannsóknina” var notuð alveg sérstök sjónvarpskvik- myndavél sem tekur myndir i infrarauöu ljósi en þá birtu skynj- ar ekki mannlegt auga. Siöan er filman skoöuö i alveg sérstakri vél. Þessar atferlisrannsóknir eru mjög gagnlegar. Þaö athyglis- veröasta sem kom i ljós viö þessa atferlisrannsókn var aö féö lá i röö meöfram jötunni og milli- geröum og einnig aö stöku ær ollu ónæöi meö þvi aö vera á ferli, þegar aörar lágu — og þá ekki siöur hitt aö legupláss og jötu- pláss þarf helzt aö vera fyrir alla einstaklinga i hópnum. Áthugun- um veröur svo haldiö áfram á þvi hvaö lengi féö er aö drekka. Þá kom fram á ráöstefnunni aö gott væri aö hafa afdrep uppi i rjáfri fyrir fjármanninn þar sem hann heföi góöa yfirsýn yfir sauöina. I afdrepinu þarf að vera hilla undir sprautur,svoog vaskur og klósett. Kjarabarátta tveggja stétta Tvær stéttir háöu kjarabaráttu á liönu hausti. Bændur sem um langt árabil hafa veriö sviknir um 30% af launum þeim sem löggjaf- inn hefur ákveðiö og svo em- bættismenn rikisins sem hafa fengið málann sinn greiddan, hvernig sem viöraö hefur — og riflegan miðaö viö laun bænda. Rikisvaldiö ákveöurhvorutveggja launin. Enginn blaöamaöur lagöi bændum liö til aö verjast frekari kjaraskeröingu. Stjórn Alþýöu- sambands Islands hóf málaferli gegn þeim til þess aö draga laun þeirra (lægstlaunuðu) ennþá meira niöur. Stjórn ASl tapaöi málinu — en söm var hennar gerö. En þaö stóö ekki á stóru

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.