Tíminn - 23.11.1978, Qupperneq 6

6
Fimmtudagur 23. nóvember 1978
tOtgefandi Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar:
Þórarinn Þórariiísson og Jón Sigurðsson. Auglýsinga-
stjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrifstofur,
framkvæmdastjórn og' auglýsingar Siðumúla 15. Simi
88300. ,
Kvöldsimar blaðamanna: 86562, 86495. Eft^ir kl. 20.00:
86387. Verð i lausasölu kr. 110.00. Askriftargjald kr. 2.200 á
mánuði. Blaðaprent h.f.
Erlent yfirlit
LandhelgísdeUa getur
leitt til styrjaldar
Flokkarnir sammála
um meginmálið
Það er ekki oft sem allir stjórnmálaflokkarnir
verða sammála. Þetta hefur samt gerzt nú. Allir
flokkarnir eru sammála um að ekki sé hægt að
fylgja gildandi kaupsamningum og greiða rúmlega
14% kauphækkun, sem samkvæmt samningum ætti
að koma til framkvæmda nú um mánaðamótin.
Sá flokkurinmsem vill ganga lengst i þvi að fram-
fylgja samningum ,telur ekki fært að greiða meira
en 6-7% kauphækkun. Hitt verði að reyna að bæta
með öðrum hætti. Aðrir flokkar telja að kaup-
hækkunin megi ekki vera meiri en 3,6%,ef hún eigi
ekki að leiða til meiriháttar vandræða og samdrátt-
ar atvinnulifsins.
Sú samstaða flokkanna,sem hér er um að ræða,
byggist á þeirri augljósu staðreynd/að 14% kaup-
hækkun nú myndi reynast atvinnuvegunum alger-
lega um megn. Af henni myndi leiða að framleiðslu-
atvinnuvegirnir stöðvuðust að mestu,og i kjölfar
þess fylgja stórfellt atvinnuleysi og mikil kjara-
skerðing, þar sem það.er kæmi til skiptanna,myndi
stórminnka. í bili yrði ef til vill hægt að verjast
verstu áföllunum með stórri gengisfellingu einu
sinni enn og halda atvinnurekstrinum þannig fljót-
andi um stund. 1 kjölfar gengisfellingarinnar myndi
fylgja verðbólguholskefla, sem myndi sennilega
verða meiri en flestar eða allar hinar fyrri. Fjórtán
prósent kauphækkunin,sem menn fengu nú,myndi
fljótlega fara i súginn og vafalitið meira til. Til
lengdar væri svo ekki hægt að halda slikum leik
áfram. Þjóðin væri á hraðri leið til fátæktar og
kjararýrnunar, þar sem framleiðslan myndi drag-
ast meira og meira saman.
Það, sem hér kemur i ljós öllu skýrara en oftast
áður, er mikilvægi þess að framleiðslunni séu búin
þau kjör,að hún haldist ekki aðeins i horfinu,heldur
geti haldizt áfram að aukast. Framleiðslan er
undirstaða lifskjaranna. Kjörin hljóta að versna,ef
hún dregst saman. Kjörin geta ekki batnað/nema
hún aukist. Þess vegna verður það að vera
kappsmál þeirra,sem vilja stefna að vaxandi vel-
megun og bættum kjörum þjóðarinnar.að gera allt,
sem unnt er til að efla og auka framleiðsluna/en að
sjálfsögðu innan þeirra marka að ekki verði unnin
spjöll á náttúrunni með vanræktun eða ofveiði. Eigi
þjóðin að búa við batnandi kjör verður að leggja
meiri áherzlu á framleiðsluþjóðfélag en neyzluþjóð-
félag. Ef neyzlan er sett ofar en framleiðslan,getur
það innan tiðar ekki leitt til annars en samdráttar,
afturfarar og fátæktar.
Það er i þessu ljósi,sem menn verða að ihuga þá
afstöðu Framsóknarflokksins, að hann telur
nauðsynlegt að draga stórlega úr þeirri kauphækk-
un,sem mönnum ber nú samkvæmt samningum.
Með þvi væri verið að auka neyzluna um stundar-
sakir með slikum afleiðingum fyrir framleiðsluna,
að hún hly ti að stöðvast að mestu leyti, þótt ef til vill
yrði unnt með nýrri stórfelldri gengisfellingu að
fleyta henni um stund. Samdráttur framleiðslunnar
myndi leiða til þess, að neyzlan hlyti brátt að
minnka, lifskjörin að þrengjast og þjóðin stefna til
fátæktar i stað þess að hún gæti stefnt til velmegun-
ar. ef réttilega væri búið að framleiðslunni.
Sem betur fer, virðast allir hinir flokkarnir nú
skilja þetta einnig og lýsa sig þvi allir andviga 14%
kauphækkuninni. Þvi er að vænta þess,að sam-
komulag geti náðst um það á breiðum grundvelli að
koma i veg fyrir þá verðbólgu og stöðvun, sem
framundan er, ef ekkert verður að gert. Ella væri
þjóðin á hraðri leið til fátæktar.
Þ.Þ.
Videla og Pinochet komnir i hár saman
Videla forseti
LITLU munaBi fyrir skömmu,
að til styrjaldar kæmi milli
Argentinu og Chile vegna land-
helgisdeilu. Rikisst jórnir
beggja rikjanna höfðu gefið
landher, flugher og flota fyrir-
skipun um að biia sig undir átök
og Chile haföi sent flota sinn á
vettvang. Chile hefur allöflugan
flota og hefði helzt getað boðið
Argentinu birginn á þvi sviði.
Hins vegar hefur Argentina
yfirburði á sviði landhers og
flughers. Ef til átaka hefði kom-
ið, myndi Argentina sennilega
hafa beitt flughernum gegn
flota Chile.
Aður en til vopnaöra átaka
kom að þessu sinni, bar Chile-
stjórn fram þá tillögu aö reynt
yrði enn einu sinni aö ná sáttum
með aðstoð óháðs aöila. Áöur
hafði Chile boöið að leggja deil-
una undir Alþjóöadómstólinn,
en Argentina hafnað því. Eftir
nokkra athugun féllst
Argenti'nustjórn hins vegar á
fyrrnefnt tilboð Chile um nýja
sáttatilraun. Þar verður ekki
um það að ræða aö þriðji aðili
felli úrskurð. Flest bendir til
þess, aö Argentina fallist ekki á
neinar sættir, nema hún fái
helstu kröfum sinum fram-
gengt. Það er þvi siður en svo
útilokað, að umrædd deila leiöi
til styrjaldar milli rikjanna, ef
Chile notar sér ekki sáttatil-
raunina til að fallast á kröfu
Argentinustjórnar. Þeir, sem
þekkja Pinochet, einræðisherra
Chile rétt, telja hann ekki lik-
legan til slikrar undanlátssemi.
1 LOK siðari aldar kom oft til
minniháttar hernaðarlegra
árekstra á iandamærum Chileog
Argentinu, þar sem þau liggja
saman á syðsta odda
Suður-Ameriku. Þessum deilum
lauk með samningi 1902. Sam-
kvæmt honum var stórri eyju,
sem liggur við suðurodda meg-
inlands Suður-Ameriku og er
beint framhald af þvi, Tierra
del Fuego, skipt milli rikjanna.
Skiptingin byggöist á þeirri
grundvallarreglu, að Argentina
héldi þeim hluta, sem lægi að
Atlantshafi, en Chile þeim
hluta, sem lægi að Kyrrahafi.
Argentina ætti þvi ekki nein
réttindi Kyrrahafsmegin, en
Chile ekki Atlantshafsmegin.
Við skiptinguna var fyigt 67.
lengdarbaugnum.
í þessu samkomulagi var
sleppt að ákveða yfirráð yfir
þremur smáeyjum, sem eru á
svokölluðum Beagleflóa og
draga nafn sitt af þvi. Eyjar
þessar, Piction, Nueva og
Lennox voru taldar svo verðlitl-
ar, aö ekki tæki þvi að deila um
þær. Chile lét þetta gott heita i
trausti þess, að þær myndu telj-
ast tilheyra Chile, þvi að hinir
fáu ibúar þar, voru taldir Chile-
búar. Argentina lét þetta
afskiptalaust vegna þess, að
eyjarnar voru austan 67. lengd-
arbaugsinsog Argentina gat þvi
gert tilkall til þeirra, sem var
byggt á þvi, að þær voru austan
67. lengdarbaugsins.
Þannig stóðu málin, þegar 200
milna lögsaga Suður-Ameriku
kom til sögunnar. Þá lýsti Chile
yfir formlega yfirráöum slnum
yfir Beagle-eyjunum. Argentina
mótmælti. Niðurstaðan varð sú
1971, aö rikin komu sér saman
um að fela Bretadrottningu með
fimm dómara Alþjóðadómstóls-
ins sem ráðunauta að skera úr
deilunni. Orskurður hennar var
felldur 1977, og var á þá leiö, að
eyjarnar tilheyrðu Chile.
Pinochet einræðisherra brá
fljótt við. Hann skipaði sérstak-
an landstjóra til að stjórna mál-
efnum eyjanna og auglýsti jafn-
framt, að þær hefðu 200 milna
efnahagslögsögu. Samkvæmt
landabr'éfum, sem fylgdu þess-
ari tilkynningu, náði efnahags-
lögsaga eyjanna langt út I
Atlantshaf, en þar haföi
Argentina talið sig hafa
óumdeilanlega allan rétt til
efriahagslögsögu áður. Þessu
var þvi strax mótmælt harðlega
af Argentinustjórn, sem krafð-
ist þess, að Chile hætti við þess-
ar fyrirætlanir. Jafnframt lýsti
Argentinustjórn þvi yfir, að
hann sætti sig ekki við úrskurð
Bretadrottningar.
1 FRAMHALDI af þessu, hóf-
ust viðræður milli Argentinu-
stjórnar og Chilestjórnar um að
reyna að ná samkomulagi, sem
þær báðar teldu sig geta unað
við. Þessar sáttatilraunir fóru
út um þúfur i byrjun september
og gerði Argentinustjórn sig þá
liklega til að reyna að hertaka
eyjarnar. Chilestjórn sendi þá
bæði landher og sjóher á vett-
vang, og Videla, forseti
Argenti'nu gaf út tilkynningu til
hersins um að búa sig undir
átök. Deilan er orðið mikið hita-
mál I báðum löndunum, ekki
sist i Chile, þar sem jafnan hef-
ur rikt sterk þjóðernisstefna.
Pinochet er sagður hafa þjóðina
að baki sér i þessu máli og not-
færir sér það óspart. En þvi gæti
hann lika orðið illa settur, ef
hann léti undan.
A sama hátt yrði erfitt fyrir
Videla forseta að slaka til.
Einkum eru hershöfðingjarnir,
sem styðja hann, sagðir mót-
fallnir allriundanlátssemi. Þeir
segja, að ekki komi til mála aö
láta Pinochet beygja sig. Þeirri
sáttahugmynd hefur verið
hreyft, að Argentina viðurkenni
yfirráð Chile á Beagle-eyjum
gegn þvi, aö þær fái ekki nema
12 milna efnahagslögsögu og
lögsaga Chile nái þvi ekki út á
Atlantshafiö. Liklegt þykir aö
Argentina geti sætt sig við
þetta, en öröugra sé fyrir Chile
aðfallastá það. Náistekki sætt-
ir á einhverjum slikum grund-
velli, virðast allar horfur á
styrjöld milli Chile og
Argentinu.
Þ.Þ.
Pinochethefur sent varnarliö til Beagle-eyja