Tíminn - 28.11.1978, Blaðsíða 21

Þriðjudagur 28. ndvember 1978
flokksstarfið
Jólabasar
Jólabasar Félags Framsóknarkvenna veröur að Rauöarárstig
18, kjallara, laugardaginn 2. desember, kl. 2.
Laufabrauö,
jólaskreytingar,
jóladúkar, kökur
og fjölbreytt úrval fallegra muna.
Komiö og gerið góö kaup. — Stjórnin.
Félag Framsóknarkvenna
Tekiö veröur á móti basarmunum aö Rauöarárstig 18, fimmtu-
daginn 30. nóvember kl. 20.30. — Basarnefnd.
V___________________________________J
Launahækkun
Sama krónutala greiöist á
ASt-laun fyrir ofan 278.676 kr.,
og 280.993 kr. hjá BSRB-laun-
þegum og BHM-mönnum.
Mesta hækkun hjá ASÍ-laun-
þegum veröur 16.071 kr., en
16.205 kr. hjá BSRB-launþeg-
um. Þeir launþegar, sem
þiggja laun sem undir visi-
töluþakinu eru fá hins vegar
fullar visitölubætur, hlutfalls-
lega eftir kauphæð. Ekki voru
tilbúnar kauptaxtaskrár hjá
vinnuveitendum né rikinu i
gær, en nokkuð auövelt mun
fyrir fólk aö reikna út kaup-
hækkunina, þvl séu þeir ekki
undir þakinu, og fái þannig
ákveöna krónutöluhækkun, þá
hækka laun hlutfallslega um
6%, eöa um sex þúsund á hver
hundraö þúsund.
Auka þarf
um hvaö þeir teldu mikilvægast
I félagslegum umbótum. Sumt
af þvi var allvel undirbúiö sér-
staklega hjá ASl. Þær
ábendingar komu flestar fram I
framsöguræðu forsætisráöherra
fyrir frumvarpinu I dag. Ég vil
taka fram aö sérstaklega fannst
mér ánægjulegt aö heyra á
fundinum góöar undirtektir
Verkamannasambandsins og
tel aö viö eigum aö leggja mjög
mikla áherslu á aukiö samstarf
viö fulltrúa launþega I lægstu
launahópunum, mjög mikla
áherslu. Reyndar er t.d. I
greinargeröinni meö frum-
varpinu nú, stefnt aö lækkun
skatta á lægstu laun.
Þaö er jafnframt min skoöun
að þessir samráösfundir þurfi
aö vera miklu fleiri og ná til
fleiri launþegahópa, og sömu-
leiöis þurfum viö endilega aö
taka upp fundi meö vinnuveit-
endum.
EFTA
þess aö styrkja samkeppnis-
aöstööu iönaðarins. Hins veg-
ar mæltu þeir eindregiö gegn
þvi að farin yröi sú leiö aö
fresta umsömdum tollalækk-
unum siöar. Þess f staö væri
rétt aö reyna aö leysa vanda-
málin meö öörum ráöstöfun-
um, sem væru i samræmi viö
ákvæöi EFTA stofnsamnings-
ins, sem heimilar undanþágur
frá almennum reglum, þegar
sérstakir erfiöleikar steöja aö
einstökum iöngreinum eöa
byggöarlögum.
0 Efnahagsaögeröir
Forsætisráðherra sagöi, aö
sjálfsagt myndu einhverjir telja,
aö meö lagafrumvarpinu væri
stigiö stutt skref og þaö mætti til
sannsvegarfæra: „Þaö getur vel
veriö aö viö veröum aö láta okkur
nægja hin stutt skrefin, en þaö
sem mestu máli skiptir er aö
skrefin séu tekin i rétta átt”.
0 BHM
visitölubótagreiöslna 1. desember
og hefði veriö um þær fjaliaö. I
bréfi til forsætisráðherra og á
fundi meö honum, heföu BHM-
menn fundiö aö því, aö þeir
skyldu ekki vera kallaöir til, eins
og fulltrúar ASt og BSRB, þegar
drög að tillögum þessum voru
kynnt fyrir siöustu helgi. I ööru
lagi heföu þeir mótmælt tillögun-
um, sem þeir töldu sérstaklega
beint að sér. Hlyti ASÍ hér óskert-
ar visitölubætur og BSRB óskert-
ar vbitölubætur, hvaö 80% fé-
lagsmanna varöaöi, en BHM-
menn yröu hins vegar aö þola
skeröingu, sem næöi til 80%
af þeirra félagsmönnum. Þessi
skeröing geröi þó ekki betur en aö
nema um einu prósenti af heildar
visitölubótum og heiöi hún þvi
sýnilega lltiö aö segja, nema til
þess að vekja óánægju
BHM-manna.
„Auk þess litum viö svo á”,
sagöi Valdimar Kr. Jónsson, „aö
aögeröir ríkisstjórnarinnar eigi
aö fara I þaö aö iækka tekjuskatt-
láglaunafólks, er nemur 2% af
veröbótavisitölu og 3% eiga aö
fara til félagslegra umbóta. Meö
tilliti til þess aö ekkert samband
var við okkur haft, álitum viö aö
ekkert af þessum bótum, nema
slður sé, komi okkur til góöa, þvi
okkar tekjuskattur hækkar i hlut-
falli viö lækkun tekjuskatts hjá-
ASÍ fólki.
Enn sagöi Valdimar, aö
forsætisráöherra heföi brugöist
skjótt viö tilmælum um þennan-
fund, en hafi minnt á aö hér væri
um samkomulag þriggja flokka
aö ræöa, sem ekki yröi auöveld-
legahnikað. Kvaö hann hins veg-
ar veröa meira samráö haft viö
BHM, áöur en næstu visitölubæt-
ur yröu ákvaröaöar, en i erindi
BHM kom fram aö þaö teldu þeir-
forsendu þess aö vinnufriður
mætti haldast.
Þýðingarmikill
félögin þvi oröiö aö fjármagna
rekstur sinn meö kröppu lánsfé.
Þaö fjármagn er nær ávallt
bundiö veröbótaþætti vaxta, en
þessikostnaðarliður er si'fellt aö
veröa viðameiri og erfiöari i öll-
um rekstri sérstaklega dreif-
býlisversluninni sem eölis sins
vegna þarf aö standa undir
meiri vörubirgöum en verslun i
þéttbýli.
Sifellt gengissig hefir aukiö á
erfiöleikana á ámóta hátt og
gengisfellingarnar en viö siöar-
nefndu efnahagsráöstafanirnar
hafa stjórnvöld margoft — og
stundum bótalaust — beitt hinni
svokölluöu 30% reglu og þar
meö magnaö þaö misrétti sem
verslunin hefir sérstaklega
oröið aö þola. A þessu ári hefir
t.d. þessari álagningar-
skeröingu veriö tvibeitt og nem-
ur sú skerðing sölulauna um
20% af áiagningu allra inn-
fluttra vara.
Láglaunaatvinnuvegur
Nú er svo komiö aö þessi lág-
launaatvinnuvegur getur I sum-
um tilvikum rétt staöið undir
launagreiöslum til starfsfólks-
ins og eiga þó sölulaunin, sam-
kvæmt ákvæöum laga einnig aö-
geta boriö uppi annan kostnaö i
velrekinni verslun. Þrátt fyrir
hækkun launa milli ára um
60-70% erulaunakjör verslunar-
fólks almennt lakari en hjá
öörum stéttum og jafnvel svo aö
erfitt er aö fá föik til bessara
starfa. Lág sölulaun á land-
búnaðarvörum valda sérstökum
erfiöleikum og þá sér I lagi hjá
þeim dagvöruverslunum sem i
rikum mæli versla meö þær vör-
ur.
Samkvæmt úrtökum sem
Hagdeild Sambandsins hefir
látiö gera um afkomu sam-
vinnuverslunarinnar lætur
nærri aö nú vanti um 5% sölu-
laun á veltu velrekinnar dag-
vöruverslunar.
Þaö var álit fundarins aö
stjórnvöldum bæri skylda til aö
taka þessi mál nú þegar til
efnislegrar meöferöar ella lenti
þessi atvinnuvegur i algjöru
þroti. Ef til sliks kæmi yröu heil
byggöalög s vipt nauösynlegri og
sjálfsagöri verslunarþjónustu.
Sihækkandi vaxtabyrði
Þaö kom einnig fram á
fundinum aö I Innflutningsdeild
Sambandsins, sem er stærsti
innflytjandi landsins er
ástandiö mjög svipaö og hjá
kaupfélögunum og benda
rekstursniðurstööur deildarinn-
ar til þess aö afkoman veröi
miklu lakari en um fjöldamörg
ár. Þar hefir heildsöluálagning
veriö skert tvivegis á árinu meö
beitingu 30% reglunnar og nem-
ur sú sölulaunarýrnun um
fimmtungi álagningarinnar.
Eins og i smásöluversluninni
hrökkva sölulaunin þar hvergi
nærri fyrir reksturskostnaöi.
Auk nefndrar skeröingar á si-
hækkandi vaxtabyröi drjúgan
þátt i afkomubresti Inn-
flutningsdeildar en sem dæmi
um vaxtabaggann má nefna aö
sölulaun á sekkjavörur eru i dag-
5,9% en meöalvaxtakostnaöur
deildarinnar er um 5,3% m.a.
vegna þess aö deildin veitir
kaupfélögunum 1 1/2 mánaöar
vaxtalausan greiöslufrest. Af
mismuninum fer 1% til greiöslu
aöstööugjaldsen þá vantar 0.4%
upp á aö endar nái saman til
greiöslu á þessum tveimur
kostnaöarliöum einum saman.
Þá er ekkert eftir fyrir launum,
húsnæöi og öllum öörum
kostnaöi sem samfara er rekstri
verslunar.
Við svona ástand veröur ekki
búiö til langframa og þvi brýnt
aö stjórnvöld kynni sér máliö til
úrbóta.
Vlsitölunefnd
tillögum. Og hvort hann teldi aö
nefndinni myndi auönast aö skila
tillögum til rikisstjórnarinnar I
eiginlegri mynd. Sagöi Jón, aö
þessi dagsetning 15. febrúar væri
af svipaðri náttúru og sú fyrri
sem nefndin heföi fengið þ.e. 20.
nóv. Vildi hann ekkert segja um
þaö hvort hann teldi aö nefndinni
tækist aö koma sér niöur á sam-
eiginlegar tillögur. „Ég hygg aö
störf nefndarinnar fari nú meira
aö likjast samningum, úr þvi sem
komiö er”, sagöi Jón Sigurösson.
Sagöi Jón, aö flest þau félaga-
samtök sem ættu fulltrúa I nefnd-
inni væru meö lausa samninga og
þvi hlýtu störf hennar aö tengjast
beint eða óbeint þeim samning-
um, sem nú stæöu fyrir dyrum
launþega og atvinnurekenda aö
þvi er verksvið nefndarinnar sér-
staklega viövikur.
Stuðningi...
„Fundurinn lýsir þvi stuön-
ingi viö efnahagsráöstafanir
rikisstjórnarinnar 1. september
sl. og fyrirhuéaöar ráöstafanir
1. desember nk., en leggur I þvi
sambandi sérstaka áherslu á
þau félagslegu réttindamál,
sem gerter ráö fyrir aö lögfest
veröi á næstu vikum.
Framangreindar ráöstafanir
eru bráðabirgöaráöstafanir, en
fundurinn telur óhjákvæmilegt
aö rikisstjórnin fái starfsfriö til
þess aö ná árangri i baráttunni
viö veröbólguna og vill Verka-
mannasamband íslands veita
henni lið i þvi efni”.
í ályktun sömu bllstjóra seg-
ir:
„Þingiö lýsir þvi yfir stuön-
ingi vö fyrirhugaöar efnahags-
ráöstafanir rikisstjórnarinnar
1. desember nk., en leggur
áherslu á, að félagsleg réttinda-
mál sem gert er ráö fyrir i
frumvarpi rikisstjórnarinnar,
veröi lögfest á næstu vikum.
____________________________________________________ 21
O Umboðslaun
I umboöslaunatölum eru innifalin umboöslaun af sölu til annarra
aðila en kaupfélaganna, hins vegar vantar þar i innkaupatölurnar.
Þetta þýöir, aö prósentutölurnar af innkaupum eru of háar. Þær myndu
lækka ef innkaup til annarra væru talin meö.
Þá er fært undir liöinn „Erlend umboöslaun” ýmsar erlendar
greiöslur, svo sem auglýsingafé, þannig aö I reynd eru umboöslaun
nokkuö lægri en yfirlitin bera meö sér.
Reynt hefur veriö aö samræma færslur milli ára, en vert er aö benda
á, aö umboöslaunatekjurnar eru oft bókfæröar viö greiösluskil til Is-
lands og þá yfirleitt á hærra gengi en vörukaupin sjálf. Eykur þetta
misræmi til hækkunar á umboöslaunatekjunum I krónum taliö.
o Endurskipulagt
innan hennar samkomulag um
tillögur aö nýjum orkulögum.
Nefhdin náöi ekki samkomulagi
um einn þátt, orkuvinnslu, en fullt
samkomulag varö um orkudreif-
ingu. Um vinnsluna voru uppi tvö
sjónarmiö:
Sýndist hluta nefndarinnar aö
stofna skyldi eitt fyrirtæki,
Landsorkuveitu, sem annast
skyldi alla orkuvinnslu og megin-
orkuflutning. Skyldi þó leyft aö
nokkur nústarfandi orkuver
stæöu utan fyrirtækisins, en
geröu samning viö Landsorku-
veitu. I þessaritillögu var ogfólg-
in heimild til þess að afhenda
orkuver RARIK þessu nýja fyrir-
tæki, svo ogorkuöflunarhlut þess.
Tillögur annars hluta nefndar-
innar gengu i þá átt aö Lands-
virkjun taki viö meginstofnlinum
og annist meginorkuvinnslu i
landinu, nema þar sem lands-
hlutafyrirtæki óska annars.
Stofnaö veröi svonefnt Samvirkj-
unarráö, sem Landsvirkjun og
önnur orkuvinnslufyrirtæki eigi
aöild aö. Samvirkjunarráö geri
svo tillögur til ráöherra um nýjar
virkjanir.-
Viðfangsefni fundarins i
dag
I dag mun Haukur Pálmason,
yfirverkfræöingur, flytja erindi
um verölagningu á raforku, en
hannhefur þýtt viöamikla sænska
greinargerö um verölagningu á
raforku, alþjóölegar leiöir.aö til-
hlutan Sambands Isl. rafveitna.
Frjálsar umræður munu veröa
um rafveitumál og Kristján Jóns-
son, rafmagnsveitustjóri, mun
flytja stutta skýrslu um saman-
burö á beinni rafhitun og fjar-
varmaveitum.
o Niðurgreiðslur
niöur fyrir framleiösluverö.”
„Ég heid aö þaö sé enginn vafi
á þvi aö viö erum komnir á ystu
nöf þess sem mögulegt er I
niöurgreiöslum I þ.e. til langs
tima”, sagöi Jón Sigurösson
forstjóri Þjóöhagsstofnunar I
samtali viö Timann I gær.
„Þegar útsöluverö er oröiö
lægra en þaö sem bændurnir fá
fyrir það sem þeir framleiöa þá
geta einkennilegir hlutir fariö
aö gerast.”
„Ég álit aö viö eigum ekki aö
ganga lengra i þessum efnum”,
sagöi Tómas Árnason, fjár-
málaráöherra I samtali viö
Timann, þegar hann var
spurður álits á þeim auknu
niöurgreiöslum, sem bráölega
koma væntanlega til fram-
kvæmda. „Ég álit aö þaö sé ekki
framtiöarstefna aö greiöa svona
mikiö niöur. Hins vegar getur
þetta verið nauösynlegt, þegar
menn eru aö reyna aö stööva sig
I þessu veröbólguflóöi. En sé
litiö á málin til lengri tima, þá
tel ég aö menn veröi aö leysa
þau á annan hátt.”
Aö framan sögöu er ljóst aö
menn viröast nokkuö sammála
um þaö aö niöurgreiðslur megi
ekki auka umfram þaö sem þær
veröa væntanlega ef frumvarp
rikisstjórnarinnar um tima-
bundnar ráöstafanir til viönáms
gegn veröbólgu veröur aö lög-
um. Þaö hlýtur aö skjóta nokkuö
skökku viö, þegar fariö er aö
niöurgreiöa slátur-, dreifingar-,
og flutningskostnaö, sumra
landbúnaöarvara. A.m.k. hljóta
svona miklar niöurgreiöslur,
þegar til lengdar lætur aö hafa
óæskilegt áhrif á sölu þessara
sömu vara og gefa skakka mynd
af eftirspurn þeirra. Niöur-
greiöslur munu kosta rikissjóö
um 18.9 milljaröa á næsta ári.
Svíar óánægðir
með að leigja
hjá því opinbera
SJ — A ráöstefnu samtaka
saaiskra fasteignaeigenda I Jön-
köping fyrir skömmu kom fram
hörö gagnrýni á steihu þá sem
sænsk stjórnvöld hafa fylgt i hús-
næðismálum siöustu áratugi en
hún hefur mjög beinst aö bygg-
ingu leiguhúsnæöis á félagslegum
grundvelli. Einnig kom fram að
nýlega var framkvæmd víötæk
skoöanakönnun meöal leigjenda
þar i landi sem búa I húsnæöi i
eigu hins opinbera og sögöust 80%
þeirra fremur vilja búa i eigin
húsnæöi eöa leigja hjá einkaaöil-
um.
Tók húsnæöismálaráöherra
Svia þátt I þessum umræðum.
Þeir Páll S. Pálsson hrl. for-
maður Húseigendafélags Reykja-
vikur og Hús og landeigendasam-
bands íslands og Páll Sigurösson
dósent varaformaöur Húseig-
endafélagsins sóttu ráöstefnu
þessa, en i tengsium viö hana var
komið upp mikilli sýningu á
byggingavörumogbyggingaeihi i
nýju og glæsilegu sýningahúsnæöi
i Elmia við Jönköping. A sýning-
unni var lögö megináhersla á efni
og útbúnaö til endumýjunar og
viöhalds húsa einkum meö tilliti
til orkusparnaöar.
Margt athyglisvertkom fram á
ráöstefnunni. Meöal annars fór
þar fram umræöa ýmissa sér-
fræöinga og stjórnmálamanna
um húsnæöismál.
1 Jönköping var á sama tima
haldiö þing norrænu hús- og land-
eigendasam takanna en ís-
lendingar hafa veriö aöilar aö
þeim samtökum frá árinu 1962.
Var þar samþykkt ályktun um
eflingu hins norræna samstarfs á
þessu sviöi einkum meö gagn-
kvæmri upplýsingamiölun um
húsnæöismál og önnur skyld mál
milli aöildarsamtakanna.
mmi
Ritstjórn, skrifstofa og afgreiðsla