Fréttablaðið - 21.11.2006, Síða 24

21. nóvember 2006 ÞRIÐJUDAGUR24
Umræðan
Velferð
Fyrir mörgum árum las ég fyrirlestur
eftir Magnús Skúlason
geðlækni sem heitir
„Skaðsemi velmegunar,
hugleiðing um stöðu
mannsins í tæknivæddri
veröld“. Í þessum fyrir-
lestri ræðir Magnús m.a.
ofdýrkunina á einstaklingunum,
lífsþægindakapphlaupið og
hvernig allsnægtirnar og gervi-
þarfirnar geta aukið við andlega
örbirgð fólks, og hvernig uppeldi
og mannvernd verða útundan í
þessum heimi efnishyggjunnar.
Mér hefur oft verið hugsað til
þessa fyrirlesturs á undanförn-
um vikum þegar rætt er um fjöl-
skyldumál og stöðu barna. Nýver-
ið var í fjölmiðlum fjallað um
ítrekaðan fíkniefnavanda 13 ára
gamalla barna bæði í prent- og
ljósvakamiðlunum.
Greinaflokkurinn „Börn í
íslensku samfélagi“ birtist í Morg-
unblaðinu á haustdögum og birti
okkur sláandi upplýsingar um
stöðu barna í íslensku samfélagi
sem eru ekki ósvipaðar sýn Magn-
úsar á samfélaginu sem fram kom
í fyrrgreindum fyrirlestri. Þar
kom m.a. fram að margir eru
mjög uppteknir af veraldlegum
gæðum þannig að þarfir barna og
unglinga eiga það til að gleymast í
kapphlaupinu um lífsins gæði.
Þar að auki er vinnudagur barna
langur, þau eru í leikskóla, skóla,
frístundaheimili og kannski tóm-
stundum. Fram kom einnig sú
óhugnanlega staðreynd að börn
og unglingar lifa streitufullu lífi
og þegar spurt var hvað það væri
sem ylli streitunni nefndu mörg
barnanna lífsgæðakapphlaupið og
félagslegan þrýsting frá öðrum
nemendum og tísku. Á Barna- og
unglingageðdeild kemur hópur
barna sem ekki vilja lifa lengur
að sögn starfsmanns þar.
Þetta eru sárar staðreyndir
sem þarna koma fram og lýsa því
hvernig íslenskt samfélag fórnar
börnunum í þágu lífsgæðakapp-
hlaupsins, græðgisvæðingarinn-
ar og þeirrar skefjalausu sjálfs-
dýrkunar sem skeytir í engu um
mannleg samskipti og uppeldi.
Í Morgunblaðinu 12. nóvember
heldur þessi umræða áfram um
fjölskyldustefnu, atvinnulíf og
velferð. Þar kemur fram
að karlar vinna að meðal-
tali 50 stundir á viku og
konur yfir 40 stundir.
Þó oftast sé talað um
fórnarlömb neyslu-
hyggjunnar í umfjöllun
fjölmiðla má ekki
gleyma þeim börnum
sem verða fórnarlömb
fátæktar, en vanræksla
stafar ekki alltaf af
tímaskorti vegna lífs-
gæðakapphlaups heldur líka
vegna þess að fólk er fátækt.
Krafa verkalýðshreyfingarinn-
ar á undanförnum áratugum um
styttingu vinnuvikunnar og hækk-
un lágmarkslauna hefur ekki hlot-
ið hljómgrunn og er að hluta til
skýring vandans. Ég veit um fólk
sem væri alveg til í að minnka við
sig vinnu til þess að sinna í ríkari
mæli uppeldishlutverkinu en
treysta sér ekki til þess af fjár-
hagslegum ástæðum. Við sjáum
það líka að konurnar sem voru
heimavinnandi og eru komnar yfir
sextugt núna sitja uppi og eiga
engan lífeyrissjóð. Þetta er hópur
fólks sem sinnti mikilvægu hlut-
verki í samfélaginu en var stór-
lega vanmetinn. Hvaða skilaboð
eru það til þeirra sem gætu hugs-
að sér að minnka við sig vinnu á
meðan börnin eru að vaxa úr
grasi?
Og hvað kemur þetta stjórn-
málamönnum við? Vissulega ber
fólkið sjálft mikla ábyrgð sem er
á kafi í kapphlaupinu, en ekki
skal gleyma því að stjórnmála-
mennirnir bera ábyrgð á að setja
fram raunhæfa velferðar- og fjöl-
skyldustefnu en þeir, ekki síst,
gefa tóninn um það hvernig lífi
við ættum að lifa í samfélaginu.
Það er með ólíkindum að þegar
steinsteypa er annars vegar,
hvort sem um er að ræða bygg-
ingar eða mislæg gatnamót er til
yfirdrifið fjármagn en svo virðist
ekki vera þegar velferðarmál er
til umræðu. Gáum að því.
Höfundur er þátttakandi í forvali
Vinstrihreyfingarinnar - græns
framboðs á höfuðborgarsvæðinu.
Velferðarmál í ólestri
Jóhann BJörnsson
Umræðan
Stjórnmál
Oft og einatt er Alþingi Íslands ávarpað sem „hið háa“ Alþingi
vegna þess að í hugum lands-
manna og samkvæmt stjórnarskrá
Íslands er það æðsta stofnun
landsins, sannkallaður hornsteinn
íslensks þjóðfélags.
Á Alþingi er löggjafarvald
Íslands, sem markar líf okkar dag
hvern. Löggjöfin er
hugsuð þegnum lands-
ins og íslensku þjóðlífi
til framdráttar og vernd-
ar. Skilvirkni þess er
undir góðri löggjöf
komin. Bráðnauðsynleg
forsenda þess að þetta
nái fram að ganga er
auðvitað að landsmenn
geti treyst þeim ein-
staklingum sem kosnir
eru til setu á Alþingi
Íslands hverju sinni.
Þeir setja lögin sem
okkur er síðan ætlað að
fara eftir. Löggjafinn
sníðir þannig stakk utan
um þjóðfélagið og best
er því að hann passi
okkur svo þægilegt sé.
Til að landsmenn beri
virðingu fyrir Alþingi þá verður
þetta traust að vera til staðar
gagnvart alþingismönnum. Ávarp-
ið „hið háa“ undirstrikar þessa
virðingu fyrir Alþingi Íslands og
endurspeglar jafnframt að traust
ríkir gagnvart þingmönnum.
Til að alþingismaður njóti virð-
ingar og trausts kjósenda þarf við-
komandi að hafa góða dómgreind
til að gera glöggan greinarmun á
réttu og röngu, siðlegu og ósiðlegu
athæfi. Nauðsynlegt er að muna
að þingmaður er fulltrúi allrar
þjóðarinnar í þessum efnum en er
ekki á þingi til að reka einhver
einkaerindi. Öðruvísi getur Alþingi
Íslands ekki verið sá hornsteinn
sem því er ætlað að vera í okkar
smáa og lýðfrjálsa samfélagi!
Eru dæmdir afbrotamenn kjörgeng-
ir til alþingis?
Til að geta boðið sig fram til setu á
Alþingi þarf tvennt að fara saman.
Í fyrsta lagi, verður viðkomandi að
hafa kosningarétt og í annan stað
verður viðkomandi að vera með
óflekkað mannorð. Dæmdur
glæpamaður hefur því ekki kjör-
gengi til Alþingis vegna þess að
hann hefur flekkað mannorð.
Þetta er eðlilegt skilyrði þegar
Alþingi er annars vegar. Viðkom-
andi einstaklingur er því rúinn
virðingu og trausti kjósenda til að
gegna störfum sem alþingismaður.
Það eru ný og gömul sannindi
innan afbrotafræðinnar að hafi
einstaklingur brotið af sér einu
sinni er hann líklegri en ella að
gera það aftur. Einu
sinni þjófur er ávallt
þjófur er frasi sem
þekkist vel í íslenskri
tungu. Dæmdur
glæpamaður grefur
undan virðingu
Alþingis og því trausti
sem til þess er borið
kæmist hann á þing.
Það molnar úr horn-
steininum!
Árni Johnsen vanvirti
alþingi Íslands!
Það hefur sjálfsagt
ekki farið fram hjá
neinum að Árni John-
sen fékk góða kosn-
ingu í prófkjöri Sjálf-
stæðismanna í
SV-kjördæmi um
umliðna helgi. Hann lenti í öðru
sæti, sem tryggir honum þingsæti
ef fram fer sem horfir.
Hér er dauðans alvara á ferðum
sem ekki sér fyrir endann á. Af
hverju? Jú, Árni Johnsen var
dæmdur til 2 ára fangelsisvistar
fimmtudaginn 6. febrúar 2003!
Dómur féll fyrir rúmlega þremur
og hálfu ári. Það er ekki langt um
liðið.
Fyrir hvað var Árni síðan
dæmdur í fangelsi? Hann var
dæmdur fyrir fjárdrátt, umboðs-
svik, ranga skýrslugjöf til yfir-
valda og mútuþægni í opinberu
starfi sem alþingismaður.
Á manna máli þýðir þetta að
hann var dæmdur fyrir þjófnað,
lygar, umboðssvik og mútur. Hann
laug ítrekað og stal af sinni eigin
þjóð! Þetta voru ekki einhver
„tæknileg mistök“ eða „smávægi-
legar yfirsjónir“. Afbrotin áttu sér
stað yfir langt tímabil, eða á árun-
um 1997-2001, og voru ítrekuð.
Árni vanvirti Alþingi Íslands á
freklegan og grófan hátt. Að lesa
dóminn er döpur lesning svo ekki
sé meira sagt. Hér mætti lengi
telja upp hans lögbrot en þess í
stað er vísað í dóm Hæstaréttar
(www.haestirettur.is).
Kjarni málsins er þessi: Árni
Johnsen gerðist ítrekað sekur um
alvarleg dómgreindabrot. Hann
brást trausti sem honum var sýnt
og er rúinn virðingu til að sitja á
Alþingi.
Er alþingi Íslands vettvangur fyrir
dæmda afbrotamenn?
Árni Johnsen hefur fengið upp-
reisn æru og er því kjörgengur til
Alþingis. Við þessar einstæðu
aðstæður sem nú eru uppi í
íslenskri stjórnmálasögu er mjög
æskilegt að fram fari þjóðfélags-
leg umræða um það hvort Alþingi
Íslands eigi að vera vettvangur
nýrra tækifæra fyrir dæmda
glæpamenn.
Viljum við í framtíðinni sjá það
gerast að maður sem hefur verið
dæmdur í fangelsi fyrir heimilis-
ofbeldi komist á þing og fjalli um
fjölskyldumál? Eða að einstakling-
ur sem hefur verið dæmdur fyrir
innflutning á eiturlyfjum og selt
börnum og unglingum komist á
þing og fjalli til dæmis um mál-
efni barna? Hvað með einstakling
sem verður valdur að dauða ann-
ars manns í bílslysi vegna ölvun-
araksturs! Á hann heima á
Alþingi?
Dómgreind manna skiptir máli
þegar kosið er á þing. Bráðnauð-
synlegt er að draga mörk í þessu
máli og ræða hver þau eiga að
vera Alþingi til verndar. Nátengt
þessu er að fjalla um hvort ein-
hver ein tegund af dæmdum
glæpamanni sé eitthvað ásættan-
legri en önnur gagnvart Alþingi?
Persónulega tel ég að svo sé
ekki og ekki þess virði fyrir æru
eins manns að leika með virðingu
og trausts Alþingis. Við megum
ekki stuðla að því að hnika þessum
mörkum til því við sjáum ekki
fyrir endann á þessari þróun! Mér
þykur of vænt um Alþingi til að
svo megi verða.
Að lokum vil ég biðja Árni
Johnsen að draga framboð sitt til
setu á Alþingi Íslands til baka og
vona ég að honum muni vegna vel
í lífinu á öðrum vettvangi.
Höfundur er hagfræðingur.
Er Alþingi Íslands vettvangur
fyrir dæmda afbrotamenn?
Jóhann Þorvarðarson
Til að landsmenn
beri virðingu fyrir
Alþingi þá verður
þetta traust að vera
til staðar gagnvart
alþingismönnum.
Vanræksla stafar ekki alltaf
af tímaskorti vegna lífsgæða-
kapphlaups heldur líka vegna
þess að fólk er fátækt.