Fréttablaðið - 06.01.2007, Blaðsíða 16

greinar@frettabladid.is
Umræðan um fátæktina á Íslandi sprettur oftast upp á
aðventunni. Þegar biðraðirnar
myndast hjá Vetrarhjálpinni og
Fjölskylduhjálpinni vaknar þjóðin
upp með samviskubit. Það vantar
heldur ekkert upp á fögur orð og
hluttekningu ráðamanna í
áramótaávörpum og hugvekjum
prestanna. En svo líða jólin og
nýja árið rennur upp og þá er
fátæktin gleymd og athyglin
beinist að jólainnkaupunum sem
slógu enn eitt metið og flugeldun-
um sem seldust fyrir fimm
hundruð milljónir og fátækling-
arnir hverfa á bak við tómlætið á
ný.
Reyndar stóð þessi árvissa
fátæktarumræða nokkuð lengur
nú á liðnu ári en áður. Það kom til
að því að kannski fyrir tilviljun
eða mistök, sendi forsætisráðu-
neytið frá sér skýrslu, snemma í
desember, sem var sérstaklega
um fátækt barna. Niðurstaðan
var sú að um fimm þúsund börn á
Íslandi fundust fátæk hér á landi.
Í framhaldi af þessum
upplýsingum hófust deilur um
það hversu mikið væri að marka
þessa skýrslu. Forsætisráðherra,
sem bar ábyrgð á skýrslugerðinni
benti á að það væri lítið að marka
sem þar kom fram „af því að
tölurnar sem birtust voru frá
árinu 2004 og auðvitað hefur
ástandið og fátæktin gjörbreyst
frá því fyrir tveim árum“. Og svo
hófust dialógar um að fátækt
væri ekki viðvarandi, heldur
tímabundin og auk þess væri
fátækt afstæð eftir því hvernig
hún er reiknuð. Ein kenningin er
sumsé sú að fátækt vaxi eftir því
sem tekjur hinna ríku eru meiri,
þannig að ef Björgólfur yngri
flytti með alla sína peninga til
landsins, yrði fátæktin meiri af
því að meðaltalið hækkaði og þá
er ekkert að marka fátæktarmæl-
ingar. Þannig leiðir þessi hunda-
logík til þeirrar niðurstöðu að
fátækt er eiginlega ekki til!
Annar ráðamaður í ríkisstjórn-
inni sagði orðrétt: „Þessi könnun
mælir í sjálfu sér ekki fátækt.
Hún mælir í raun og veru
tekjudreifingu í þjóðfélaginu og
þá skilgreina menn fátækt sem
einhvern hluta af þeirri dreif-
ingu. Það þýðir að ávallt munu
einhverjir mælast fátækir en
fátæktarmörkin voru nær 50%
hærri að raunvirði árið 2004 en
tíu árum áður.“
Hann bætti því svo við að það
gæti orðið spennandi að sjá hvaða
áhrif aðgerðir ríkisstjórnarinnar
eins og skattabreytingar og
breytingar á bótakerfinu muni
hafa á niðurstöður talna um
fátækt barna, þegar þær verða
reiknaðar út fyrir árið 2007.
Með öðrum orðum: það sem
má lesa út úr þessum svörum,
þeirra sem ráða ferðinni og bera
ábyrgðina, að ekkert er að marka
þessar skýrslur og rétt sé að bíða
eftir næstu tölum. Við skulum sjá
til, við skulum bíða í eitt ár af því
að það er svo spennandi að sjá
hvort þessar tölur breytist ekki!!
Börnin eru sem sagt orðin að
tölum í afstæðum mælikvörðum!
Það er svo annað mál hvort
þeir sem búa við fátækt hafi efni
á að bíða eftir næstu tölum og
allavega er ekki víst að þeim þyki
það sérlega spennandi bið. En
ljósið í þessari umræðu, fókusinn
er samt sá, að hér birtast skýrar
línur um afstöðu ráðherranna og
ráðandi stjórnmálaflokka, til
þeirrar meinsemdar, fátæktarinn-
ar, sem tekist er á um. Að mati
stjórnarherranna snýst fátæktin
um aðferðafræði í mælikvörðum.
Og pólitík þeirra snýst um
útreikninga sem hægt er að
teygja og toga. Hér er að finna
átakapunktinn í komandi kosning-
um. Hér eru þeir að tala sem vilja
ekki horfast í augu við ójöfnuðinn
í landinu.
Á bak við fimm þúsund fátæk
börn eru fjölskyldur og foreldrar,
sem líða skort. Þúsundir og aftur
þúsundir fullorðinna. Aldraðir
eru í þeim hópi, einstæðir
foreldrar, öryrkjar og hinn
venjulegi daglaunamaður. Það er
enginn að segja að þetta fólk eigi
eða geti setið við sama borð og
mógularnir með milljarðana.
Heldur hitt að arðurinn og
ávöxturinn af auknu ríkidæmi
verði í vaxandi mæli notaður til
að rétta hjálparhönd til þeirra
sem á því þurfa að halda.
Misskiptinguna ber að leiðrétta.
Og það getum við gert í krafti
stjórnmála, löggjafar og breytts
hugarfars.
Umræðan um fátæktina er
ekki samviskuspursmál á
aðventu. Svona til að geta varpað
öndinni léttar á jólum. Hún á vera
okkar daglega brauð, okkar
hjartans mál. Alla daga ársins.
Fátækt er smánarblettur ríkrar
þjóðar og hún hverfur ekki þrátt
fyrir logandi himin flugeldasýn-
inga og faguryrða á hátíðarstund-
um. Hún er hluti af þeirri
misskiptingu og þeim ójöfnuði
sem fer vaxandi á Íslandi. Ekki
sitja með hendur í skauti og bíða
eftir næstu tölum. Hefjumst
handa. Breytum þessu.
Umræðan um fátæktina
Fátækt er smánarblettur
ríkrar þjóðar og hún hverfur
ekki þrátt fyrir logandi himin
flugeldasýninga og faguryrða
á hátíðarstundum.
Lögreglan leitaði
þriggja manna vegna alvarlegrar líkamsárás-
ar í miðborginni á nýársnótt. Birtar voru myndir af
árásarmönnunum sem náðust á öryggismyndavélar.
Hundur beit fimm ára stúlku til
bana í Englandi.
Foreldrar piltanna þriggja
sem lögreglan leitaði vegna líkamsárásar
komu með piltana til lögreglu eftir að fjölmiðlar
höfðu birt myndir úr öryggismyndavélum. Piltarnir
eru aðeins sextán og sautján ára.
Saddam Hússein, fyrr-
verandi forseti Íraks, var tekinn af lífi. Lengi
vel var óvíst hvenær aftakan færi fram en Saddam
var að lokum hengdur hinn 30. desember.
Hópur Frakka ákvað
að mótmæla komu ársins 2007 og krafðist
þess meðal annars að Sameinuðu þjóðirnar frestuðu
komu framtíðarinnar um óákveðinn tíma.
Í framtíðinni mun enginn aka
fullur á Toyota. Bílaframleiðandinn hyggst
setja áfengisvarnarkerfi í bíla sína sem virkar
þannig að bíllinn fer ekki í gang ef mælar í stýri
skynja áfengi í svita ökumanns.
Lífiðn og Samvinnulíf-
eyrissjóðurinn hafa sameinast undir nafninu
Stafir lífeyrissjóður. Við það aukast aldurstengd
lífeyrisréttindi sjóðsfélaga um 5,7 milljarða króna.
Svissneskur maður hefur
sýnt fram á að maðurinn getur svo sannarlega
hafið sig til flugs. Hann svífur nú um loftin blá á
sérhönnuðum vængjum.
Forseti Íslands
sæmdi fjórtán Íslendinga riddarakrossi fálka-
orðunnar á Bessastöðum á nýársdag. Þeirra á meðal
voru Kristín Ingólfsdóttir, rektor Háskóla Íslands,
og Helga Steffensen brúðuleikstjóri.
Ferðamálastofu barst
á dögunum pakki með tveimur hraunmolum
frá kanadískri konu sem hafði ferðast um landið í
sumar. Konan hafði tekið steinana með heim til Kan-
ada en vildi nú skila þeim aftur í íslenska náttúru
þar sem hún uppástóð að ógæfan hefði elt hana allt
frá því hún tók hraunmolana.
Þessar greinar voru mest lesnar á visir.is vikuna
29. desember til 5. janúar.
Innritun er hafin, alla daga frá kl.14:00–18:00
Söngskólinn
Allar nánari upplýsingar er hægt að nálgast á www.domusvox.is
Einsöngsdeild, Unglingadeild og Stúlknakór Reykjavíkur
Domus vox Laugavegi 116, 105 Reykjavík • sími 511-3737 • GSM 893-8060 • domusvox@domusvox.is
Vor 2007
V
ilhjálmur Þ. Vilhjálmsson borgarstjóri er lagður upp í
vægast sagt undarlega vegferð gegn því að salur með
spilakössum verði opnaður í verslunarmiðstöðinni
Mjódd. Meginrök borgarstjóra gegn því framtaki eru
að borgaryfirvöld vilji ekki starfsemi slíkra „ógæfu-
kassa“ í fjölskylduvænum hverfum.
Af því tilefni er rétt að spyrja hvort Vilhjálmur viti ekki að nú
þegar eru reknir salir með spilakössum víða um borgina, og það í
hverfum sem hingað til hafa ekki talist fjandsamlegri fjölskyldum
en önnur hverfi?
Ef sú er raunin, þá má borgarstjóri taka hinn nýja og að því
er virðist röggsama lögreglustjóra höfuðborgarsvæðisins, Stef-
án Eiríksson, sér til fyrirmyndar og fá sér göngutúr um borgina
sína.
Í miðbænum getur Vilhjálmur til dæmis brugðið sér inn á að
minnsta kosti fimm staði og sett pening í kassa á vegum Happ-
drættis Háskóla Íslands, við Skólavörðustíg, í Aðalstræti og við
Laugaveg. Og tæplega hafa íbúar miðbæjarins kosið að setjast þar
að vegna þess að hverfið sé ekki fjölskylduvænt, að minnsta kosti
ekki sá sem hér skrifar.
Og þegar Vilhjálmur er búinn með miðbæjarrúntinn getur
hann haldið sem leið liggur í austur, komið við í Kringlunni og
látið reyna á heppnina í kössum HHÍ sem þar eru. Ef lánið er ekki
með borgarstjóra getur hann fært sig yfir í Glæsibæ í Laugardal
og athugað hvort betur gangi í kössunum þar, og í leiðinni spurt
íbúa í Álfheimum hvort þeir telji sig ekki búa í fjölskylduvænu
hverfi.
Málflutningur borgarstjóra hefur sem sagt verið undarlegur í
þessu máli. Til dæmis er erfitt að átta sig á að hvaða leyti fjölskyld-
um stafar meiri hætta af spilakössum í Mjódd en í Kringlunni,
Glæsibæ eða við Skólavörðustíg? Nú eða þá í Smáralindinni, svo
litið sé út fyrir lögsögu borgarstjóra. Hann getur kannski svarað
því?
Rétt er að taka fram að opnun spilasalarins í Mjódd lýtur öllum
tilskildum leyfum um skipulag og er því fyllilega löglegt framtak.
Það hefur hins vegar ekki hamlað Vilhjálmi frá því að gefa í skyn
að skipulagi verði breytt ef ekki verði hætt við að opnun staðar-
ins. Og litlu virðist skipta að borgin skapar sér skaðabótaskyldu ef
staðið verður við þá hótun.
En ef til vill er barátta borgarstjóra gegn spilasalnum í Mjódd
upphafið að allsherjar herferð hans fyrir því spilasalir verði færð-
ir til staða sem eru langt utan alfaraleiðar í borginni? Sú hug-
myndafræði rímar vel við þá tilhneigingu hins föðurlega opinbera
valds að það sem teljist til lasta í mannlegu eðli eigi að vera utan
sjónmáls, en ásókn í fjárhættuspil flokkast einmitt þar á meðal.
Frekar en öðrum löstum verður spilagleðinni hins vegar ekki
útrýmt með handafli, sama hversu þrá ráðamanna um gerilsneytt
þjóðfélag er sterk. Raunin er sú að ef spilasalirnir hverfa af næsta
horni eru fjölmargir innlendir og erlendir fjárhættuspilamöguleik-
ar á netinu. Og svo eru lottóið og getraunirnar líka úti í sjoppu.
Skinhelgi
borgarstjóra