Fréttablaðið - 06.01.2007, Blaðsíða 90

Á
sdís Sif er Reykvík-
ingur, afsprengi
Smáíbúðahverfis-
ins, og segist hafa
alist upp í umhverfi
vinveittu listinni
þar sem foreldrar hennar voru
bæði dugleg að fara á listasýningar
með hana sem barn og faðir henn-
ar, Gunnar Valtýsson læknir, var
nálægt því að ljúka einleikaraprófi
á píanó áður en hann valdi svo
læknisfræðina fram yfir. „Mamma
og pabbi eru bæði listræn í sér og
svo eru þarna ömmur og afar sem
voru að stússast í leiklist og mynd-
list án þess að fara alla leið, enda
sjaldgæfara á þeim tíma. Það var
því aldrei neitt flókið fyrir mig að
segjast ætla að fara í listina og allir
studdu mig í þeirri ákvörðun,“ en
Ásdís bætir því við að listin hafi þó
aldrei beint verið vel ígrunduð og
meðvituð ákvarðanataka. „Ég hef
ótrúlega sjaldan tekið einhverjar
meðvitaðar ákvarðanir um að ég
ætli að fara að gera þetta eða hitt
og þannig hefur þróunin sérstak-
lega verið í vinnunni hjá mér eftir
að ég lauk námi en það er stundum
eins og maður lendi hreinlega á
stund og stað og poppi upp í
skemmtilegum verkefnum án þess
að maður geri sér grein fyrir
hvernig það gerðist.“
Námsferill Ásdísar er þéttur og
glæstur. Leiðin lá úr Fjölbrauta-
skólanum í Breiðholti til New York
þar sem hún lauk BFA-gráðu frá
School of Visual Arts árið 2000.
Þar segist hún hafa stundað til-
raunastarfsemi og prófað nær alla
rétti á skólamatseðlinum og fór í
kúrsa í skúlptúr, kvikmyndum,
gjörningum og fleiru, þannig að
hún sá fljótt hvað það var sem átti
best við hana. Þar kom vídeó- og
gjörningalist sterk inn. „Gjörn-
ingalistin er hverful, það er að
segja þú framkvæmir atriðið og að
því loknu eru engar menjar til um
það, bara minningin. Þegar ég átt-
aði mig á því fór vídeólistin að
heilla því þar á maður verkið
áfram í formi upptökunnar. Í fram-
haldsnáminu helgaði ég mig því
vídeólist sem og gjörningum og
útskrifaðist með MFA-gráðu frá
UCLA í Los Angeles árið 2004.“
Námið í Los Angeles breytti miklu
fyrir Ásdísi en eftir skólasetuna í
New York dvaldi hún heima á
Íslandi í eitt ár áður en hún hélt
aftur út. Ungir listamenn, nýkomn-
ir úr námi, upplifa það oft sem
þeim sé hent í djúpu laugina eftir
að þeir útskrifast. „Maður er
sjaldnast ráðinn í störf tengd list-
inni, að kenna eða slíkt, eftir BA-
prófið og því er oft ekki annað í
boði en vinna á kaffihúsi. Að ætla
að helga sig listinni þarna strax
hefði líka verið mikið hark svo að
ég sá að mastersnámið myndi gefa
mér fleiri tækifæri og tíma en ég
var fremur ung þegar ég lauk BA-
náminu, 23 ára gömul.“ Ásdís
viðurkennir að það hafi komið sér
á óvart hversu vel henni hafi geng-
ið eftir að hún kom heim frá Los
Angeles og það sé stundum skrítið
að staldra við og uppgötva að hlut-
irnir gangi eins og best verði á
kosið. „Ég hugsa að listin gangi
upp hjá flestum þeim sem taka
starfinu sem henni fylgir alvar-
lega og ég held að það sé auðveld-
ara að vera listamaður á Íslandi en
til dæmis úti þar sem ég lærði.
Auðvitað var maður samt búinn að
búa sig undir að þetta gæti orðið
mjög erfitt. Listamenn þurfa að
hafa skap til að halda ótrauðir
áfram og þótt litlar ákvarðanir
séu oft erfiðar fyrir mig er ég
mjög einbeitt í þeim stóru og
afskaplega þrjósk í að gefast ekki
upp.“
Undirrituð las viðtal við Ásdísi Sif
fyrir meira en áratug síðan, þá
unga og upprennandi, fimmtán
ára gamla, þar sem hún sagðist
vakna á nóttunni til að pára niður
ljóð sem hana jafnvel dreymdi.
Það er því ekki nema von að sú
ímynd sem blaðamaður hefur í
farteskinu af listamanninum sé
ofurrómantísk og viðkvæm. Ásdís
skellir upp úr og segist hafa rekist
á þetta gamla viðtal sjálf fyrir
ekki svo löngu síðan. „Mér fannst
einmitt þegar ég las þetta ég vera
miklu eldri þá en núna. En sniðugt
samt að rifja þetta upp því maður
heldur svo oft að þetta hafi allt
saman byrjað þegar maður fór út í
„alvarlega“ námið en auðvitað
hófst þetta allt mun fyrr.“ Á þess-
um árum stundaði Ásdís einnig
ballett, sýndi listir sínar í
freestyle-dansi, nam píanóleik og
dúkkaði upp á hinum og þessum
leiklistarnámskeiðum. Það þarf
því engan að undra að Ásdís hafi
fundið sig í gjörningalistinni þar
sem hún getur brugðið sér í hin
ýmsu hlutverk eða gervi og spilað
af fingrum fram. „Þarna komu öll
áhugamálin saman og best var að
ég gat búið til mín eigin verk án
þess að þurfa að stóla mikið á aðra
og ég skrifa enn! Textana mína
nota ég í vídeólistaverkin mín,
sem eru af ljóðrænni og alvarlegri
toga en gjörningarnir. En rómant-
ísk já. Jú, ég er rómantísk,“ viður-
kennir Ásdís. „Ég held ég skilji
samt rómantíkina á annan hátt í
dag en ég gerði áður. Ég hélt að
rómantík tengdist einhverri for-
tíðarþrá. Í dag er rómantíkin fyrir
mér það að njóta augnabliksins,
vera rómantískur og njóta þeirrar
stemningar sem er í gangi hverju
sinni. Ganga úti í tungsljósinu,
uppgötva stjörnuhrap, fara og
taka vídeó úti á Gróttu í skamm-
deginu – allt er þetta rómantík.“
Ásdís Sif hefur unnið talsvert að
listinni í samvinnu við eiginmann
sinn, Ragnar Kjartansson lista-
mann og söngvara Trabants. Þau
giftu sig fyrir tveimur árum en
höfðu þekkst síðan þau voru ungl-
ingar, eða frá því þau voru saman í
sumarleikhúsinu sautján ára
gömul. Kom það Ásdísi á óvart að
þau skyldu enda saman og það með
hring á baugfingri? „Já. Þetta
meikaði eitthvað svo mikinn sens
og maður býst við því að þetta sé
eins og í bíómyndunum; að það
sem virðist borðliggjandi gangi
ekki upp. Þetta hefði næstum átt
að vera eitthvað sem „hefði getað
orðið“,“ segir hún með smá slettu
af dramatík í rómnum og kímir.
Eru þau lík í sér og sem listamenn?
„Ég hélt alltaf að við værum svo
ofboðslega lík af því að við erum
hrifin af sömu hlutunum í mynd-
listinni en það er alltaf að skýrast
betur og betur að sem listamenn
erum við mjög ólík og þá eru það
helst vinnuaðferðir okkar sem
greina okkur að. Raggi er dugleg-
ur að sjá hlutina fyrir sér, skissa
upp og verður svo ofboðslega
spontant í vinnubrögðum þegar
kemur að verkinu sjálfu. Ég aftur
á móti er lítið fyrir að ákveða eitt-
hvað fyrirfram en verð svo þræl-
skipulögð þegar vinnan hefst og
get þá verið mjög lengi að setja
verkið upp.“ Saman hafa þau hjón-
in unnið að ýmsum verkefnum,
meðal annars eftirminnilegu
örleikriti sem sett var upp úti í
Berlín í samvinnu við Davíð Þór
Jónsson tónlistarmann. „Við
vorum í anddyri leikhússins, rétt
áður en maður fer inn í salinn, þar
vorum við með leikrit sem var eins
og síðustu fimm mínúturnar í
dramatísku leikriti – eins konar
uppgjör með miklum svipbrigðum
og slíku. Draumurinn er svo að fá
að koma meira inn í leikhúsin hér
heima en ég hef hitt marga sem
vilja gjarnan fá svokallað
„performance-leikhús“. Það er svo
mikið af hæfileikafólki hér á landi
og væri slíkur miðpunktur fyrir
hendi yrði held ég einhver galdur
úr því.“
Ásdís Sif og Ragnar hafa í stað
leikhússins framið gjörninga sína
út um hvippinn og hvappinn, til að
mynda í heimahúsum, og nú síðast
í jólaboði Jóns Óttars Ragnarsson-
ar og Margrétar Hrafnsdóttur.
„Við fluttum völvuspá fyrir pör
sem þar voru stödd í salnum fyrir
árið 2007. Raggi var með gítar og
stráði snjó yfir mig á meðan ég
var völvan og las upp spá fyrir
alla mánuðina. Þetta var mjög
skemmtilegt. Húmor er bráðnauð-
synlegur í þessari tegund af list,
bæði sem hjálpartæki og einnig til
að ná betur til fólksins. Hann
hjálpar manni að komast yfir
stressið en ég held ég upplifi alltaf
áður en ég flyt verkin mín svipað
stress og þegar ég var að fara að
spila á tónleikum í tónlistarskól-
anum með kalda fingur. Alveg
þessi sama ljúfsára tilfinning og
hræðsla við að útkoman verði
hræðileg. Ég hef samt ekki lent í
því ennþá, einstaka sinnum ein-
hver vandræðalegheit en ætli
þetta geri það ekki að verkum að
maður er einbeittari við verkið en
ella.“
Um þessar mundir er Ásdís að
taka þátt í samsýningu í Kling og
Bang galleríi á Laugavegi ásamt
listamönnunum Heklu Dögg Jóns-
dóttur, Daníel Björnssyni og Sirru
Sigrúnu Sigurðardóttur. „Okkur
fannst við skilja hvort annað eitt-
hvað svo ofboðslega vel þessi
misserin,“ segir Ásdís glettin, „og
fannst því tilvalið að sýna saman.
Verkið er leikur með ljós, liti og
skugga í skammdeginu og það er
rólegt yfirbragð yfir henni,
svolítil kyrralífsmynd má segja.“
Spurningin um hvernig það er að
vera listamaður á Íslandi í dag er
svo dregin úr hattinum í lokin.
„Það eru kostir og gallar. Það er
mikil orka og framkvæmdakraft-
ur í fólki og gaman hvað athafna-
gleðin virðist vera mikil hjá lista-
mönnum. Aftur á móti er þetta
afar lítið samfélag, samkeppnin
mikil og mér finnst maður finna
svolítið fyrir því að fólk kvartar
undan því að finna fyrir afbrýði-
semi og angri yfir því að þessi eða
hinn fékk einhvern styrk og tekur
því persónulega í stað þess að
hugsa jákvætt til þess að listin fái
styrki. En maður reynir að leiða
slíkt hjá sér og dreifa því
jákvæða.“
Maður heldur svo oft að þetta hafi allt saman byrjað
þegar maður fór út í „alvarlega“ námið en auðvitað hófst
þetta allt miklu fyrr.
Listin er að gefast ekki upp
Hún segir að henni líði
stundum eins og hún
sé ellefu ára að fara að
leika skjálfhent á píanó
á skólatónleikum áður
en hún vippar sér í einn
af sínum gjörningum.
Engu að síður er hún
einn af okkar fremstu
listamönnum og hefur
komið fram á sýningum
um alla Evrópu. Ásdís
Sif Gunnarsdóttir
sagði Júlíu Margréti
Alexandersdóttur upp og
ofan af rómantík sem
laus er við nostalgíu,
samstarfinu við eigin-
manninn og þrjóskunni.