Fréttablaðið - 06.01.2007, Blaðsíða 28

Verkið er
mjög vel
skrifað
en oft er
það svo
með slík
verk að
þau geta
reynst
brothætt.
V
erk Birgis Sigurðs-
sonar var fyrst sýnt
hjá Leikfélagi Reykja-
víkur árið 1987 í leik-
stjórn Stefáns Bald-
urssonar. Leikritið
var sýnt í tilefni af 90 ára afmæli
félagsins og naut mikilla vinsælda
meðal leikhúsgesta. Leikritið var
síðan tekið upp fyrir sjónvarp ári
síðar og er sú uppfærsla þess enn
mörgum í minni. Verkið var til-
nefnt til bókmenntaverðlauna
Norðurlandaráðs árið 1989 en
aðeins hefur eitt annað íslenskt
leikrit verið tilnefnt til þeirra
verðlauna, Dóminó eftir Jökul Jak-
obsson var tilnefnt árið 1974.
Hilmir Snær Guðnason leikstýrir
nú verkinu en það verður frum-
sýnt næstkomandi fimmtudag, nú
í tilefni af 110 ára afmæli LR.
Sjaldgæft er að íslensk leikrit,
einkum dramatísk, séu tekin upp
og leikin oftar en einu sinni í
atvinnuleikhúsum hérlendis. „Það
er miður,“ segir leikstjórinn, „en
kannski eigum við ekki svo mörg
verk sem eru svona góð. Mér
finnst þetta verk vera íslensk
klassík – ef hún er til þá félli það
sannarlega í þann flokk.“
Dagur vonar er sannkallað íslenskt
fjölskyldudrama en þar segir af
konu sem býr ásamt þremur
stálpuðum börnum sínum í lítilli
íbúð í Reykjavík. Bræðurnir tveir
eru ólíkir mjög, annar jarðbundinn
en hinn dreymir um að verða rit-
höfundur. Dóttirin Alda er geðsjúk
en ástand hennar heldur heimilinu
í gíslingu þó að innilokun fjölskyld-
unnar eigi sér einnig djúpstæðari
rætur. Inn á heimilið kemur elsk-
hugi móðurinnar, atvinnulaus alkó-
hólisti, sem veldur miklu uppnámi
í þessu litla samfélagi og átökin
magnast.
„Ég hef haft augastað á þessu
verki lengi, ég sá það á sviði sem
ungur maður og það hafði mjög
mikil áhrif á mig. Á þeim tíma var
ég ekkert byrjaður í leikhúsinu en
varð alveg staðráðinn í að fara
þangað eftir að ég sá Dag vonar,“
segir Hilmir. „Verkið hafði mikil
áhrif á mig og það var til dæmis
ofsalega vel leikið,“ segir hann og
nefnir þar til dæmis Þröst Leó
Gunnarsson, Valdimar Flygen-
ring og Guðrúnu Gísladóttur sem
öll tóku þátt í fyrstu uppfærslu
LR.
„Það er gleðilegt hversu vel þetta
leikrit stenst tímans tönn. Það á
alveg jafn vel við í dag eins og þá,“
útskýrir Hilmir en sögutími verks-
ins er árið 1955. „Mér fannst engin
ástæða til að færa það nær nútím-
anum, það hefði valdið ruglingi.“
Hann útskýrir að það sé heilmikil
pólitík í verkinu sem heimfæra
megi á næstum hvaða tíma sem er,
til dæmis sé togstreita bræðranna
eilíft viðfangsefni en þar er spurt
stórra spurninga um tilgang listar-
innar og eðli listamannsins − hver
er rithöfundur og hver ekki. „Það
getur gerst á heimilum í dag alveg
eins og þá,“ segir Hilmir.
Dagur vonar er þekktasta leik-
rit Birgis Sigurðssonar en hans
nýjasta verk, Dínamít, var frum-
sýnt í Þjóðleikhúsinu fyrir tveim-
ur árum en þar lék Hilmir aðal-
hlutverkið, heimspekinginn
Friedrich Nietzsche. Þá tókust góð
kynni með listamönnunum tveim-
ur en Hilmir áréttar að Birgir hafi
verið nágranni sinn í mörg ár og
þeir þekkist því vel. „Hann hefur
verið okkur innan handar − það má
segja að hann sé mín hægri hönd.
Það er mikill kostur að skáldið sem
skrifar verkið skuli vera nálægt
og hægt sé að leita til þess með
spurningar.“
Hilmir játar því að Dagur vonar sé
vandasamt verk að takast á við og
veki því margar spurningar. „Verk-
ið er mjög vel skrifað en oft er það
svo með slík verk að þau geta
reynst brothætt. Þetta er mikil
jafnvægisleit en við vöndum til
vinnunar.“ Í hópnum sem starfar
að sýningunni eru leikararnir Ell-
ert A. Ingimundarson, Sigrún Edda
Björnsdóttir, Hanna María Karls-
dóttir, Rúnar Freyr Gíslason,
Gunnar Hansson, Birgitta Birgis-
dóttir. Leikmyndahönnuður er
Vytautas Narbutas, búningahönn-
uðir þær Margrét Einarsdóttir og
Dýrleif Ýr Örlygsdóttir og ljósa-
Jafnvægisleit með
brothættan efnivið
Leikritið Dagur vonar hefur verið draumaverkefni Hilmis Snæs Guðnasonar
leikstjóra allt frá því að hann sá það fyrst sem ungur maður og einsetti sér
þá að standa á sviði. Kristrún Heiða Hauksdóttir ræddi við Hilmi um verkið.
hönnuður er Kári Gísla-
son og vinna þau öll að
útliti og stemningu sýn-
ingarinnar.
Leikstjórinn segist
ekki í vafa um að margir
sem séð hafi sýninguna
fyrir 20 árum muni vilja
endurnýja kynni sín af
Degi vonar. „Það verður
líka gaman að kynna verk-
ið fyrir nýjum áhorfend-
um og heyra þeirra skoð-
un á verkinu,“ segir hann
bjartsýnn. Verk þetta er
þriðja stykkið sem Hilmir
setur upp í Borgarleik-
húsinu en hann hefur á
nýliðnum árum starfað
sem leikstjóri jafnframt
því að standa sjálfur á
sviðinu. „Það er ósköp
hollt og gott fyrir mig sem
leikara að leikstýra stöku
sinnum. Þá situr maður
hinum megin við borðið
og getur jafnvel uppgötv-
að galla sem búa í manni
sjálfum – sér þá frekar en
ef maður er bara að leika.
Svo er auðvitað lærdóms-
ríkt og skemmtilegt að
breyta til.“
Hann kveðst að lokum
eiga sér mörg fleiri
draumaverkefni þó það sé
enginn stafli af þeim á
náttborðinu í augnablik-
inu. „Það væri til dæmis
gaman að setja upp Gorkí
eða Tsjekhov hér á landi,“
segir hann íbygginn.
Framtíðin er hins vegar
óljós og hann vill lítið gefa
uppi um framhaldið að
svo stöddu. „Ég er ósamn-
ingsbundinn og það er
ekkert komið alveg á
hreint,“ segir hann í
véfréttarstíl. „Segjum
bara að ég sé að skoða
ýmis tilboð.“