Tíminn - 21.08.1979, Blaðsíða 9

Þriðjudagur 21. ágúst 1979.
9
Dr. Guðmundur Guðmundsson
RAFMAGNSBIFREIÐAR
Þegar skipt er um rafhlöður er „skúffunni” rennt út undan bllnum á
sérstakan vagn sem ekið er, eins og sjá má á myndinni, að bllnum I
þessu skyni. Rafhlööurnar I þetta Volks-Wagen-„rúgbrauð” vega
hvorki meira né minna en ein 800 kflö.
Þegar oliukreppan skall á
siðla árs 1973 og olluverð marg-
faldaðist á fáum árum vöknuðu
iðnaöarþjöðir heims við vondan
draum. Mest öll framleiðsla
þeirra byggðist á oliunotkun
sem orkugjafa svo og mestur
hluti flutningakerfisins. Iðn-
þjóöirnar voru mjög óviðbúnar
þeirri stefnu, sem framleiðslu-
þjóðir olfunnar tóku allt I einu á
þessum tima. Fyrstu viðbrögðin
voru fumkenndar aðgerðir til
orkusparnaðar, sem siðar
breyttust i kerfisbundnar
áætlanir um, hvernig mæta
skuli oliuskorti og verðhækk-
unum i framtiðinni og skal ekki
farið út 1 þá sálma hér aö öðru
leyti en að benda á þá sérstöðu
sem Island hefur I þessu efni.
Hún er i þvi fólgin, að Island
hefur yfir að ráða ódýrri hita- og
raforku, sem á flestum sviðum
á auðvelt með að keppa við si-
fellt hækkandi oliuverð. Frá
þessu eru þó nokkrar undan-
tekningar, þar sem I vissum til-
fellum hafa ekki enn fundist
tæknilega hagkvæmar lausnir á
notkun raforku I stað oliu. A
þetta sérstaklega við flutninga-
tæki svo sem flugvélar, skip og
bifreiðar. ósleitilega er þó unn-
ið að þvi að leysa þessi vanda-
mál, en það sem hefur aðallega
staðið i vegi er mjög hátt verö
raforku i nær öllum iðnrikjum
heimsins, þar sem raforka er að
mestu framleidd með oliu eða
kolum. Hér á landi er fram-
leiðsla á benslni með hjálp raf-
orku þegar komin á umræðustig,
en betri lausn tækniléga séð
væri, að nota rafmagnið beint til
að knýja áfram farartæki.
Vandinn við notkun rafmagns á
þennan hátt fyrir flutningatæki
er vöntun á geymslumöguleik-
um á þvi. Eini þekkti möguleik-
inn til geymslu á rafmagni er
ekki nýrafnálinni, en það er raf-
geymirinn. Rafgeymar hafa
þann ókost eða vandamál, sem
erfitt hefur reynst að leysa, að
sú orka sem þeir geta tekið við
og geymt er mjög litil miöað við
þyngd þeirra, Er þetta aðalá-
stæðan fyrir þvi að notkun raf-
geymaknúinna farartækja er
svo skammt á veg komin og
raun ber vitni. Farartæki, sem
fá rafmagn beint úr raftaug eru
aftur á móti vel þekkt og fer
notkun þeirra vaxandi, en mest
notuð farartæki af þessari teg-
und eru rafknúnar járnbrauta-
lestir. Væri e.t.v. ástæða aö
huga að möguleikum á notkun
rafknúinna almenningsfarar-
tækja á höfuðborgarsvæöinu
hér, en rafknúnir strætisvagnar
eru vel þekktir erlendis.
Mjög er nú unnið að þvi að
fullkomna rafgeyma, þannig að
hlutfallið á milli orku og
þyngdar verði hagstæðara. Þar
sem orka rafgeymanna er svo
takmörkuð hafa notkunarmögu-
leikar þeirra aðallega beinst að
farartækjum á stuttum vega-
lengdum þ.e. bifreiðum frekar
en skipum eða flugvélum. Eru
taldar góðar likur á þvi að eftir
5-10 ár verði komin i gang
fjöldaframleiðsla á rafbifreið-
um og i Þýskalandi er talið að
árið 2000 verði um 30% bifreiða
þar knúnar með raforku. i
aliir rekstrarliðir er framan-
greindur kostnaður ekki langt
frá þvi sem reiknað er meö fyrir
sambærilegar bensinbifreiðar I
Þyskalandi með svo stutta
akstursvegalengd á ári.
Þessar upplýsingar frá
Þýskalandi benda allar til þess,
að rafknúnar bifreiöar séu að
verða hagkvæmar i rekstri
miðað við rétta notkun þeirra.
Má þvi vonast til þess, að eftir
fá ár verði ramagnsbifreiðar
ekki óalgeng sjón á götum
islenskra bæja. Háskóli lslands
hefur nú sýnt það lofsveröa
framtak, að flytja fyrstu raf-
knúnu bifreiðina til landsins.
Verður mjög fróðlegt að fylgjast
meö þeim árangri og niður-
stöðum sem fást af þeirri bif-
reið.
Þýskalandi hafa einmitt farið
fram viðtækar rannsóknir á
hagkvæmni rafknúinna bifreiða
og ýmsar vinnuvélar svo sem
rafmagnslyftarar eru komnir i
fjöldaframleiðslu þar. Nú á
Þýskaland ekki kost á ódýru
rafmagni, en vandamálið sem
skapast af loftmengun á þétt-
býlum svæðum kallar mjög á
mengunarlaus farartæki. Þjóð-
verjar gera sér samt vel ljóst,
að rafmagnsbifreiðar koma
ekki til með að leysa af hrað-
gengar bifreiðar á hraðbrautum
landsins. Þeir sjá aftur á móti
góða möguleika á notkun
rafmagnsbifreiða á stuttum
Nú eru rafmagnsbifreiðar
verulega dýrari en venjulegar
bifreiðar, en miðað við
rafmagnsverð hér á'landi ættu
þær að hafa góða möguleika á
þvi að vera hagkvæmari i
rekstri en bensinbifreiðar. I
upplýsingum frá Volkswagen-
verksmiðjunum, sem komu
fram á sömu ráðstefnu og fjöll-
uðu um rafgeymaknúna sendi-
ferðabifreið, sem verksmiðjan
hefur hannað, var talið að hún
kostaði um 330 kr. á ekinn kiló-
metra. Forsendur fyrir þessum
kostnaði voru taldar 10000 km
akstur á ári og rafmagnsverö
um kr. 16 á kwst.
Er hér um að ræða afgangs-
orkuverð I Þýskalandi (nætur-
taxti). Sendiferðabifreiðin var
útbúin með blýgeymi og mögu-
legri akstursvegalengd 40 km á
geym ishleðslu. Rafgeyma-
þyngdin var 540 kg., burðar-
getan 800 kg. og heildarþungi
bifreiöarinnar 2505 kg. Verk-
smiðjan taldi að hægt væri að
lækka kostnaöinn niöur I kr. 250
á ekinn km mcð þvi að nota
nikkel-kóbalt rafgeyma sem eru
á þróunarstigi. Ekki kom fram
frekar I þessum upplýsingum,
hvernig þessar tölur eru
fengnar, en sé þar allt tekið
með. fiármagnskostnaður og
Þessi teikning sýnir vel hvernig Volks-Wagen verksmiöjurnar hugsa sér að koma rafhlöðunum fyrir á
„skúffu” undir bilnum.
innanbaejarleiðum þ.e. sem
strætisvagnar, sendiferða-
bifreiðir og álika farartæki.
t erindi, sem haldið var á
þingi Sambands þýskra efna-
fræðinga haustið 1978, kom
fram, að árið 1971 voru 18
milljónir bifreiða i notkun i
Þýskalandi og notuðu þær 17.2
milljón tonn af bensini og 9,7
milljón tonn af disiloliu. Arið
1985 er gert ráð fyrir aö
bifreiðaeign Þjóðverja verði
komin i 25 milljónir og að árs-
eyðsla bensins á hverja bifreið
verði um 1500 litrar, sem sam-
svarar 15000 km akstri á ári og
10 1 eyðslu bensins á 100 km.
Sérfræðifyrirtæki i Diisseldorf
rannsakaði árið 1973 orkuþörf
rafknúins strætisvagns i Innan-
bæjarakstri og taldi hana
vera um 2,1 kilówattst. á ekinn
kilómetra. Sömu orkutölur
fyrir litla sendiferðabifreið voru
0,6 kvst./km og venjulega fólks
bifreið 0,3-0,4 kvst./km. Að
jafnaði taldi fyrirtækið að
farartæki, sem æki 10000 km á
ári þyrfti til þess 5000 kwst,
raforku. Samkvæmt dæminu á
undan þarf bensinbifreiöin 1000
litra á ári til þess að aka 10000
km. Sé miöað við bensinverð kr.
312 á litra má kwst. — verðiö
vera rúmlega 60 kr til þess að fá
út sama brennsluverðskostnaö.
Hér verður þó aö geta þess að
um 55% af bensinverðinu eru
skattar.
TOPPURINN FRA FINNLANDI
Engan asa fáöu
þér asa f
Tæki sem
má
k treysta
Sérstakt kynningarverð
kr. 629.980
Staðgr. kr. 598.000
Greiðslukjör frá
200.000 kr. út
og rest a 6 mán.
3ára
ábyrgð
a myndlam
50
ara
• 26 tommur
• 60% bjartari mynd
• Ekta viöur
• Paleaander, hnota
• 100% einingakorfi
® Gert fyrir fjarlmgdina
• 2—6 metrar
• Fullkomin bjónusta
Verslióisétverslun meó
UTASJÓNVÖRPog HUÓMTÆKI
i 29800
BUÐIN Skipholti19
Orka
Tækni
Vísindi