Tíminn - 28.06.1981, Side 30

sa-ííJMíii
Sunnudagur 28. júni 1981
■ Beitiskipið Ordzonikidze i höfninni i Portsmouth.
HVAÐ VARÐ AF
KRABBA KAFARA?
■ i april árið 1956 tjáði breski
kafarinn Crabb einum vini sinum
iLondon aö hann hefði „litið verk
að vinna” i' Portsmouth, bresku
flotastöði nni á suðurströnd
Bretlands. „Ætlarðu niður aft-
ur?” spurði vinur hans. Crabb
yppti þá aðeins öxlum og svaraði
þvi einu til að hann kæmi aftur
irman fárra daga. Vinur hans
vissi að þessi þjóðkunni kafari
breska hersins hafði undanfarið
kennt sér meins bæði i augum og
eyrum. Nokkrum vikum áður, er
hann hætti störfum hjá flotanum,
hafði hann látið svo ummælt að
hann væri hættur allri djúpköfun.
Kvöld eitt nokkru siðar hringdi
Crabb i félaga sinn frá
Portsmouth. Vinur hans spuröi
hann þá hvernig honum liði og
Crabb svaraöi þvi til með ofurlitiö
leyndardómsfullri rödd, að hann
væri ekki alveg eins gamall og
hann hefði fmyndað sér. Vinur
hans vissi þá að hann haföi verið
að kafa.
Þá um morguninn, þriðjudag-
inn 17. april, hafði Crabb tekiö
herbergi á leigu á Sallyporthótel-
inu i Portsmouth. Hann var i
fylgd með háum ljóshærðum
manni sem kvaðs heita Smith.
begar vinur hans þurfti nokkrum
dögum siðar að ná tali af honum
var honum tjáð að Crabb væri
farinn af þessu hóteli, aö fylgdar-
maöur hans, herra Smith, hefði
sótt föggur hans og greitt fyrir
vist þeirra beggja.
Vinur Crabb fór nU að veröa
áhyggjufullur og haföi samband
við flotaforingja sem hann kann-
aöist viö. Sá kvaðst hafa fyrir-
skipanir um aö láta ekki hafa
neitt eftir sér um Crabb. Þessi
svör og tónninn sem þeim fylgdi
leiddu til þess aö vinur Crabb lét
kyrrt liggja. Daginn eftir fékk
hann heimsókn og var þar kom-
inn fulltrUi frá sjóhernum sem
tjáði honum aö Crabb hefði horfið
þegar hann vann við neöan-
sjávarrannsóknir i Portsmouth-
höfn. Enginn vissi hvað orðið
hefði af honum en liklegast væri
hann látinn. Vini Crabb var ráð-
lagt að hafa ekki hátt um þetta.
Blöðin komast í málið
Hvi'skrið um hvarf Crabb náði
eyrum bresku blaðanna hinn 27.
april. Fyrirspurnum þeirra til
flotamálaráðuneytisins var mætt
með ólund en það svar þó gefið aö
Crabb væri talinn af þar sem
hann hefði aldrei snUið aftur frá
köfun á Stokes Bay svæðinu i
Portsmouthhöfn.
t BlaðmUla þeirra engelsku
varð hvi'skrið að skammri stundu
liðinni að neyðarópi. í Ports-
mouthhöfn lágu einmitt þrjU
sovésk herskip, þar á meðal beiti-
skipið Ordzhnikidze sem flutt
hafði Bulganin og KhrUsjov til
fundar við breksa ráðamenn. A
sama tima hverfur frægasti
froskmaður breksa hersins i
þessari sömu höfn. Mönnum þótti
þetta ógnblandin tilviljun.
Gat það verið að RUssarnir
heföu staðiö Crabb aö verki við
rannsókn á kafbátavarnarbUnaði
neðan á skrokkum skipa þeirra.
Hvað höfðu þeir þá gert við hann?
Rannsóknarblaöamenn fóru á
stUfana og höfðu upp á einum
flotastarfsmanni sem átti aö vita
um allt sem fram fór i höfninni
viökomandi köfun. Hann tjáði
þeim i trUnaði að hann heföi ekki
hugmynd um aö Crabb hefði svo
mikið sem verið á staðnum, hvað
þá að hann hefði verið þar á veg-
um breska sjóhersins. Þá fannst
bresku blaöamönnunum það
athyglisvertað Crabb hafði strax
verið talinn af I stað þess að vera
saknaö.
Það varð fljótlega augljóst að
breska stjórnin vildi fyrir alla
muni reyna að þagga málið niður,
þóttist enda komin i óþægilega
aðstöðu gagnvart Sovétstjórn-
inni. Lögregluforingjar heim-
sóttu Sallyporthótelið og rifu þar
fjórar siður Ur gestabókinni. Þeg-
ar þeir voru spurðir i umboði
hvers þeir gerðu þessa visuðu
þeir til laga um brésk öryggis-
mál. Þegar Anthony Eden for-
sætisráðherra var beöinn að
segja sitt álit á Crabb-málinu i
bresku fulltrUadeildinni kvaðst
hann „ekkert hafa að segja”.
Millirikjamál
Sovésk stjórnvöld voru ekki
jafnfámál um Crabb-málið. Full-
trUi sovéska sendiráðsins i
London tjáði blaöamönnum að
froskmaöur heföi sést i nágrenni
sovéska beitiskipsins og slikt væri
óþolandi þegar um væri að ræða
vi ná ttuheimsókn.
Þegar saumað var að Anthony
Eden i neðri deild breska þings-
ins, fulltrUadeildinni, sagði hann
orðrétt: „Það væri ekki i þágu
breskra hagsmuna að upplýsa við
hvaða aðstæður Commander
Crabb er talinn hafa týnt lifinu”.
Siðan bætti hann við: „Það sem
þarna gerðist var án vitundar og
leyfis frá ráöherrum hennar há-
tignar”. Loks fullvissaði hann
þingheim um aö viðeigandi ráð-
stafanir hefðu verið gerðar til að
koma i veg fyrir aö slikt endur-
tæki sig og til aö hegna þeim sem
sök ættuá málinu. Þá kvað hann
bresku rikisstjórnina hafa skipst
á orðsendingum við Sovétstjórn-
ina i málinu.
Tveimur dögum siðar var orð-
sending Sovétstjórnarinnar til
bresku rikisstjórnarinnar lesin
upp i MoskvuUtvarpinu. Þar kom
fram að klukkan hálf átta að
morgni 19. april hefði sést til
froskmanns I nágrenni annars
tundurspillisins sem fylgdi beiti-
skipinu til Portsmouth. Þegar
skipherra beitiskipsins bar
skömmusiðar fram mótmæli viö
yfirstjórn breksa sjóhersins i
landi var þar neitað öllum ásök-
unum um að froskmaöur á þeirra
vegum væri i nágrenni við
sovésku herskipin. Siðan segir i
■ Lionel Crabb. Hann hvarf í dularfullri sendiför og enginn vildi kann-
ast við að vita nokkuð um hann.