Fréttablaðið - 12.02.2008, Blaðsíða 16

16 12. febrúar 2008 ÞRIÐJUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. Fréttablaðið kemur út í 103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu,
Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Í leiðara Fréttablaðsins á laugardaginn fjallar Jón
Kaldal um REI-málið undir
yfirskriftinni „Ráðleysi í
Ráðhúsinu“. Í leiðaranum dregur
Jón ranglega þá ályktun að allir
flokkar beri fulla ábyrgð á
„samkomulaginu“ um rétt
útvalinna starfsmanna OR til að
kaupa í REI. Jón fullyrðir að
undirritaðar, Sigrún Elsa
Smáradóttir og Svandís Svavars-
dótir, hafi látið breyta listanum
yfir hverjir mættu kaupa í REI
og þannig eignast „hlut í þeim
samningum“ og skilið eftir
„óafmáanleg fingraför af
gjörningnum“.
Flett ofan af kauprétti
Það er rétt að flett var ofan af
umræddum kaupréttarsamning-
um á kynningarfundi sem
haldinn var með fulltrúum
minnihlutans í stjórn OR að
morgni 3. október. Upplýsingum
um rétt útvalinna til kaupa á
hlutum í REI hafði þá verið
haldið kyrfilega leyndum fyrir
óbreyttum borgarfulltrúum
meirihlutans og ljóst eðli
málsins samkvæmt og af
framsetningu kynningar að ekki
stóð heldur til að upplýsa
minnihlutann um kaupréttina,
enda komu upplýsingarnar ekki
fram fyrr en eftir nokkurt
þrátefli sem var ágætlega lýst á
innsíðu Morgunblaðsins 8.
febrúar 2008.
Ef ekki hefði verið flett ofan
af rétti útvalinna til kaupa á
þessum fundi er allt eins líklegt
að kaupin hefðu gengið eftir,
væru óafturkræf og að almenn-
ingur og borgarfulltrúar væru
enn í myrkrinu um þetta mál.
Breyting á listum
Eftir að listinn yfir þá útvöldu
sem máttu kaupa í REI hafði
verið særður fram á kynningar-
fundinum lýstu undirritaðar
strax megnri andúð á uppátæk-
inu og færðu fyrir því ýmis rök
að svona gengi ekki að starfa í
opinberu eða hálfopinberu
fyrirtæki. Því til viðbótar
bentum við á að ekki væri
forsvaranlegt að REI gerði
„tryggðarsamninga“, eins og
kaupréttirnir voru kallaðir, við
stjórnendur móðurfélagsins
(OR), sem síðar ættu að veita
stjórn ráðgjöf, meðal annars um
að setja meiri fjármuni í REI.
Einnig gagnrýndum við harðlega
að gengið sem útvöldum stóð til
,boða var helmingi lægra en það
gengi sem þá þegar hafði verið
samið um við utanaðkomandi
fjárfesta. Eftir þessa gagnrýni
áttuðu forstjórar OR og REI og
stjórnarformaður OR sig á því
að erfitt yrði að verja þennan
vonda málstað. Hófust þeir því
handa við að breyta listanum og
niðurstaðan sem þeir síðan
komust að var sú sem þeir töldu
sér trú um að þeir gætu varið í
opinberri umræðu.
Það er fráleitt að álykta sem
svo að niðurstaðan hafi verið
okkur í minnihlutanum þóknan-
leg og fráleitt að leiða að því
líkum að með gagnrýni okkar
höfum við eignast hlut í ósóman-
um. Aðkoma okkar að málinu
varð til þess að upplýsa um
fyrirætlanirnar og koma málinu
í dagsljósið sem það síðan þoldi
ekki eins og menn muna.
Völd minnihlutans
Það er ekki rökrétt að halda því
fram, eins og Jón gerir í leiðara-
skrifum sínum á laugardaginn, að
fulltrúar minnihlutans hafi þau
völd að geta látið breyta sam-
þykktum sem meirihlutinn hefur
látið gera. Það er því miður
munurinn á meirihluta og
minnihluta að þeir sem eru í
minnihluta ráða ekki og eiga sér
það eina vopn þegar þeim
mislíkar, að gagnrýna. Meirihlut-
inn ber ábyrgð á sínum sam-
þykktum og líka því ef hann kýs
að breyta þeim. Áður en við
komum að málinu höfðu listarnir
yfir útvalda verið samþykktir í
stjórn REI, sem minnihlutinn átti
og á ekki fulltrúa í og var svo
síðar í nauðvörn eftir harða
gagnrýni breytt í stjórn REI og
svo að endingu felldir niður í
stjórn REI að beiðni borgarstjóra
eftir að ljóst var að málið þoldi
ekki dagsljósið og opinbera
umræðu.
Undirritaðar vilja gjarnan axla
ábyrgð bæði í stjórn OR og
almennt í borgarmálum, en
frábiðja sér með öllu að axla
ábyrgð á axarsköftum sjálfstæðis-
manna í borginni hvort sem er í
þeim meirihluta sem nú riðar til
falls í borginni eða þeim sem
síðast sprakk á REI-inu.

Höfundar eru borgarfulltrúar.
Máttur minnihlutans
SVANDÍS SVAVARSDÓTTIR OG
SIGRÚN ELSA SMÁRADÓTTIR
Í DAG | Leiðara svarað
Það er því miður munurinn
á meirihluta og minnihluta
að þeir sem eru í minnihluta
ráða ekki og eiga sér það eina
vopn þegar þeim mislíkar, að
gagnrýna. Meirihlutinn ber
ábyrgð á sínum samþykktum
og líka því ef hann kýs að
breyta þeim.
É
g hef axlað fulla ábyrgð,“ segir Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson ítrekað og telur að í því ljósi geti hann
jafnvel orðið aftur borgarstjóri eftir eitt ár og einn
mánuð. Eftir þann tíma verður ekki búið að kjósa
aftur til borgarstjórnar og það verður því engan veg-
inn ljóst að Vilhjálmur hafi endurunnið traust kjósenda sinna.
Þá skiptir það litlu máli hvort hann hafi tekið þátt í því að upp-
lýsa félaga sína í borgarstjórn um atburðarás REI-málsins.
Slíkt var einungis eðlilegt hlutverk þáverandi borgarstjóra,
æðsta embættismanns borgarinnar, sem á að koma í fram-
kvæmd vilja borgarstjórnar en ekki eigin. Það er ljóst að hans
skilningur á því hvað það er að axla ábyrgð á verkum sínum er
aðeins á skjön við atburðarásina í borginni síðustu mánuði.
Í því felst tvennt. Annars vegar þarf að hafa í huga að
Vilhjálmur missti borgarstjórastólinn þegar meirihluti
Sjálfstæðis flokks og Framsóknarflokks féll. Hann kaus ekki
á neinum tímapunkti að standa sjálfviljugur upp úr þeim stól.
Að axla ábyrgð á einhverju þýðir að viðkomandi viðurkenni
mistök sín og að hann, sjálfviljugur, bjóðist í það minnsta til að
hætta eða að segja af sér. Vilhjálmur hafði sjálfur engin áhrif
á það í október að hann hætti sem borgarstjóri. Það að hann
hafi „lent í því“ að missa borgarstjórastólinn er því ekki hægt
að túlka sem svo að Vilhjálmur hafi axlað ábyrgð. Það var
frekar á honum að sjá og heyra þegar tilkynnt var um nýjan
meirihluta að hann hefði verið svikinn af Birni Inga Hrafns-
syni sem hefði lofað honum að meirihluti Sjálfstæðisflokks
og Framsóknarflokks myndi standa. Þetta eru ekki orð manns
sem er að axla ábyrgð heldur manns sem hefur misst atburða-
rásina úr höndum sér.
Í öðru lagi hefur Vilhjálmur ítrekað vísað ábyrgð á stöðu
mála frá sér til undirmanna sinna. Sem borgarstjóri var Vil-
hjálmur æðsti embættismaður borgarinnar auk þess að vera
oddviti stærri stjórnmálaflokksins í meirihlutanum. Hægt er
að líkja stöðu borgarstjóra við ráðherra, en ábyrgð ráðherra
ætti að vera það rík að jafnvel þó svo að ráðherrar viti ekki
hvað undirmenn þeirra gera, bera þeir samt sem áður pólitíska
ábyrgð á störfum þeirra. Ráðherrar hafa ítrekað borið því við
að sökum mikillar ábyrgðar, verði valdsvið þeirra að vera vítt
og þar sem þeir beri ábyrgð verði öll ákvarðanataka að lokum
að vera þeirra.
Að sama skapi bar Vilhjálmur pólitíska ábyrgð á störfum
undirmanna sinna sem unnu að sameiningu REI og Geysis
Green Energy. Borgarstjóri getur ekki skýlt sér á bak við það
sem hann vissi, eða vissi ekki. Hans starf var að vita.
Aukheldur hefur fyrrverandi borgarstjóri ítrekað sagst
hafa haft umboð til að taka þær ákvarðanir sem nauðsynleg-
ar voru fyrir samningsgerðina. Telji hann sig hafa haft það
umboð ber hann jafnframt ábyrgðina. Það verður ekki bæði
haldið og sleppt.
Ætli Vilhjálmur sér enn að verða borgarstjóri eftir eitt ár
og einn mánuð sýnir það enn fremur að hann ber ekkert skyn-
bragð á hvað það er að axla ábyrgð.
Rei-skýrslan og afleiðingar hennar:
Að axla ábyrgð
SVANBORG SIGMARSDÓTTIR SKRIFAR
T
B
W
A
\R
E
Y
K
JA
V
ÍK
\
S
ÍA
ÁRNI ÞÓR
SIGURÐSSON
Afrek Svandísar
UMRÆÐAN
REI-málið
Umræðan um skýrslu REI-hópsins hefur tekið á sig ýmsar myndir að
undanförnu. Efalaust má draga ýmislegt í
skýrslunni fram og teygja og toga á ýmsa
lund. Kjarninn í þessu máli öllu saman vill
þó á stundum gleymast. Hann er sá að það
stefndi í það í haust að almannahagsmunir
yrðu stórlega fyrir borð bornir, sullað yrði
saman hlutverki og markmiðum opinbers
veitufyrirtækis annars vegar og hagnaðar-
sjónarmiðum einkaaðila hins vegar, verðmætum
eignum almennings yrði kastað á glæ og brautin
rudd fyrir einkavæðingu Orkuveitu Reykjavíkur og
þar með þeirra mikilvægu almannahagsmuna sem
eigendur OR eiga að gæta. Allt þetta var sannarlega
í farvatninu í skugga óheyrilegs flýtis og leyndar
sem hvíldi á öllum málatilbúnaði.
Í stjórn Orkuveitu Reykjavíkur var aðeins ein
rödd sem andæfði. Það var Svandís Svavarsdóttir,
borgarfulltrúi Vinstri grænna. Hún mótmælti
einnig lögmæti eigendafundarins og ákvað að sitja
hjá við afgreiðslu málsins og með því taka enga
afstöðu til máls sem var í raun algerlega
vanreifað til að hægt væri að taka til þess
afstöðu. Á hvorn veg sem var. Og nauð-
synlegar upplýsingar skorti einnig. Það
var ekki fyrr en á síðari stigum að aðrir
kusu að hoppa á vagninn og njóta eldanna
sem Svandís fyrst kveikti. Það er út af
fyrir sig gott og blessað, en gæta verður
allrar sanngirni og minnast þess hvernig
málið allt bar að.
Ef Svandís hefði ekki risið til varnar og
mótmælt og höfðað mál þá stæðum við nú
væntanlega enn með sama meirihlutann
og var í byrjun október, sama borgarstjóra
og Orkuveituna komna á útsölu til einkaaðila. Í því
ljósi eru veikburða athugasemdir um að Svandís
hafi ekki verið nógu „grimm“ í skýrslunni hjóm
eitt. Það var hún sem með eigin hendi og óbilandi
málafylgju stöðvaði ruglið sem var í uppsiglingu
og hún hefur nú landað mikilvægri niðurstöðu um
að Orkuveitan og REI verði í 100% opinberri eigu
og að ný og breytt vinnubrögð verði innleidd í
stjórnmálin. Og allir flokkar taka undir. Það er
ekki lítið afrek.
Höfundur er alþingismaður.
Einn og óstuddur
Þrátt fyrir að hafa setið einn og
óstuddur fyrir svörum á blaða-
mannafundi í gær var Vilhjálmi Þ.
Vilhjálmssyni tíðrætt um að hann
nyti stuðnings annarra borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins. Engu að síður
lögðu flokkssystkin hans sig í líma við
að forðast fjölmiðla að loknum fundi
í Valhöll í gær. Kjartan Magnússon
passaði sig á að vera norður í landi,
Júlíus Vífill kvaddi snemma og vildi
ekkert segja, Þorbjörg
Helga Vigfúsdóttir skund-
aði beint á dyr og Hanna
Birna Kristjánsdóttir og
Gísli Marteinn Baldurs-
son laumuðust út um
kjallara Valhallar til að
komast burt óséð. Þau
lögðu beinlínis lykkju á leið sína til
að komast hjá því að lýsa tryggð við
Vilhjálm. Það er ekki traustvekjandi
stuðningsyfirlýsing.
Á skólabekk
Þeir sem hafa tapað þræðinum í pól-
itíkinni undanfarin misseri geta hugg-
að sig við að senn hefst Stjórnmála-
skóli Sjálfstæðisflokksins. Yfirskriftin
er afar viðeigandi, „Um hvað snúast
stjórnmál?“. Skólastarfið stendur
yfir frá 18. febrúar til 13. mars og
verður meðal annars fjallað um
borgarmálin, flokksstarfið og
„listina að hafa áhrif“. Nákvæm
námsskrá liggur ekki fyrir og því
ekki ljóst hvort Vilhjálmur
Þ. Vilhjálmsson sé á
meðal kennara.
Ágætiseinkunn
Hanna Birna Kristjánsdóttir var
gestur Jóns Ársæls í Sjálfstæðu fólki á
sunnudag og var kynnt sem mögu-
legur næsti borgarstjóri. Af því verður
ekki ef Vilhjálmi Vilhjálmssyni verður
að ósk sinni og endurheimtir það
traust sem hann áður naut á næsta
ári. Takist það hins vegar ekki kemur
Hanna Birna sterklega til greina. Hún
fékk að minnsta kosti góð meðmæli
frá oddvitanum í þættinum. Jón Ársæll
spurði Vilhjálm hvaða einkunn
Hanna Birna fengi í hans kladda.
„A plús,“ svaraði hann án þess
að hugsa sig um. Þetta var hins
vegar áður en Hanna stakk af út
um kjallarann og því spurning
hvort hún hafi misst plúsinn.
bergsteinn@frettabladid.is