Fréttablaðið - 01.04.2008, Blaðsíða 16

16 1. apríl 2008 ÞRIÐJUDAGUR
UMRÆÐAN
Hagsmunagæsla
Samkeppnisstofnun hefur minnt á sig. Hinn 7. mars
síðastliðinn birtist frétt í Morg-
unblaðinu undir fyrirsögninni,
„Sátt um hækkanir nauðsynleg“.
Hér var vísað til hækkunar á
mjólkurverði sem þá var til
umræðu. Og Bændasamtökin
vildu samkvæmt Morgunblaðinu
sátt um verðhækkanir.
Samkeppnisstofnun þótti nú
mælirinn fullur og hefur óskað
eftir því að fá í hendur afrit af
þingskjölum og fundargerðum
nýafstaðins búnaðarþings svo og
samþykktir og álykt-
anir, minnisblöð og
tölvupósta sem ritaðir
hafa verið eftir 1.
september á síðasta
ári!
Í yfirlýsingu Sam-
keppniseftirlitsins í
tilefni af frétt Morg-
unblaðsins þar sem
hvatt er til sátta um
verðbreytingar segir
m.a.: „Að mati Sam-
keppniseftirlitsins gefur fréttin
til kynna að Bændasamtök Íslands
og einstök búnaðar- og búgreina-
samtök hafi seilst of langt í hags-
munagæslu fyrir félagsmenn
sína...“
Og nú þarf að leggj-
ast í rannsóknir – eða
hvað? Er verið að hafa
okkur að háði og
spotti? Er Samkeppnis-
eftirlitið orðið endan-
lega galið? Eru Bænda-
samtök Íslands ekki
hagsmunasamtök
íslenskra bænda? Hef
ég misskilið eitthvað?
Ber þeim ekki bein-
línis skylda til að vinna
að hagsmunum bænda?
Í Verðlagsnefnd búvara eiga
sæti fulltrúar íslensks launafólks.
Þeirra á meðal fulltrúi BSRB. Sá
fulltrúi, Elín Björg Jónsdóttir,
varaformaður bandalagsins, tók
þátt í ströngum samningavið-
ræðum um mjólkurverðið. Fyrir
sitt leyti var hún, sem aðalsamn-
ingamaður BSRB, ætíð í nánu
samráði við sitt bakland. Að
lokum varð því til niðurstaða í
lýðræðislegu samhengi. Bænda-
samtökin fengu sínum ítrustu
kröfum ekki framgengt. En fall-
ist var á málamiðlun í anda þess
sem Bændasamtök Íslands höfðu
hvatt til: Að málalyktir yrðu í eins
mikilli „sátt“ og kostur væri.
Nú spyr ég í fullri hógværð. Er
forsvaranlegt að verja fjármun-
um almennings í rannsókn á því
hvort Bændasamtök Íslands hafi
beitt sér í þágu bænda? Í mínum
huga hefðu samtökin brugðist
hlutverki sínu ef þau hefðu ekki
gert það. En hvað með hlutverk
Samkeppniseftirlitsins? Er ekki
tími til kominn að fara að hyggja
að því?
Höfundur er formaður BSRB.
Bændasamtökin grunuð um að starfa fyrir bændur
ÖGMUNDUR JÓNASSON
Er Samkeppniseftirlitið orðið
endanlega galið? Eru Bænda-
samtök Íslands ekki hagsmuna-
samtök íslenskra bænda? Hef
ég misskilið eitthvað? Ber þeim
ekki beinlínis skylda til að
vinna að hagsmunum bænda?
UMRÆÐAN
Kjaramál
Í dag, þegar þrír mánuðir eru liðnir síðan málefni lífeyrisþega færðust
undir mína stjórn, koma til framkvæmda
fyrstu stóru áfangarnir í boðuðum
endurbótum ríkisstjórnarinnar á
almannatryggingum ásamt þeim
almennu hækkunum lífeyris sem
ákveðnar voru í kjölfar kjarasamninga
Alþýðusambands Íslands og Samtaka
atvinnulífsins. Sjaldan eða aldrei hafa á
Íslandi verið teknar ákvarðanir um jafn miklar
kjarabætur til handa öldruðum og öryrkjum á eins
stuttum tíma. Þegar kjarabæturnar verða að fullu
komnar til framkvæmda í lok árs hafa greiðslur
ríkisins til lífeyrisþega hækkað um 9 milljarða
króna, eða um ríflega 17% miðað við síðasta ár.
Afnám makatenginga, frítekjumark og hækkun
dagpeninga
Í dag verður skerðing bóta vegna tekna maka að
fullu afnumin í almannatryggingakerfinu. Alls
munu um 5.800 lífeyrisþegar uppskera hærri bætur
við þessa breytingu, þ.e. um 3.900 öryrkjar og um
1.900 ellilífeyrisþegar. Hér er um mikið réttlætis-
mál að ræða og þess hefur lengi verið beðið af
samtökum eldri borgara og öryrkja.
Í dag verður skerðingarhlutfall ellilífeyris
lækkað úr 30% í 25% og frítekjumark hækkað til
samræmis við örorkulífeyri. Þessi breyting er til
hagsbóta fyrir um 460 ellilífeyrisþega.
Í dag hækka einnig vasapeningar til tekjulausra
vistmanna um tæplega 30%, en frá desember hefur
fjárhæðin hækkað úr 28.600 í 38.225 krónur.
Í dag tekur einnig gildi sérstakt 90.000 króna
frítekjumark á fjármagnstekjur til að draga úr
hættunni á of- og vangreiðslum tekjutengdra bóta
og þeim óþægindum sem þær hafa haft í för með
sér. Ef horft er til reynslu undanfarinna ára má
reikna með að þessar aðgerðir komi í veg fyrir
skerðingu bóta hjá 7–8.000 lífeyrisþegum, en um
90% ellilífeyrisþega og um 95% örorkulífeyrisþega
hafa fjármagnstekjur undir þessum mörkum á
hverju ári.
Hækkun lífeyris um 7,4%
Í dag er einnig greidd í fyrsta sinn 4% hækkun
lífeyris sem ákveðin var í kjölfar samninga
Alþýðusambands Íslands og Samtaka atvinnulífsins
og gilda mun frá og með 1. febrúar síðastliðnum.
Hækkunin kemur til viðbótar fyrri hækkunum en
um áramótin hækkaði lífeyrir aldraðra og öryrkja
um 3,3%. Lífeyrisgreiðslur almannatrygginga hafa
því hækkað um 7,4% á þessu ári eða um 9.400
krónur til þeirra sem aðeins fá óskertar greiðslur úr
almannatryggingum.
Til samanburðar er rétt að hafa í huga samkvæmt
útreikningum Alþýðusambands Íslands og Samtaka
atvinnulífsins er reiknað með að meðaltalshækkun
lægstu launa á grundvelli nýgerðs kjarasamnings
þeirra verði um það bil 7% á árinu. Engar hækkanir
urðu hjá þessum hópum um síðustu áramót.
Næstu skref 1. júlí
Dagurinn í dag er vissulega stór dagur í mál-
efnum lífeyrisþega en breytingarnar sem við
sjáum eru aðeins fyrstu skrefin á
vegferð ríkisstjórnarinnar í að bæta
kjör aldraðra og öryrkja. Í yfirlýsingu
ríkisstjórnarinnar sem gefin var út í
tengslum við samninga Alþýðusam-
bands Íslands og Samtaka atvinnu-
lífsins var einnig kveðið á um mótun
lágmarksframfærsluviðmiðs vegna
lífeyrisþega. Í samráði við forsætisráð-
herra ákvað ég að fela nefnd sem
vinnur nú að endurskoðun almanna-
trygginga að móta tillögur að þessu
lágmarksframfærsluviðmiði og flýta
þeirri vinnu þannig að það liggi fyrir
eigi síðar en 1. júlí í stað 1. nóvember 2008.
Lágmarksframfærsluviðmiðið á meðal annars að
taka tillit til hækkunar lægstu launa í nýgerðum
kjarasamningum sem er afar mikilvægt og
hagsmunasamtök lífeyrisþega hafa lengi barist
fyrir.
Í júlí mun einnig frítekjumark vegna atvinnu-
tekna ellilífeyrisþega 67–70 ára hækkað í 100.000
krónur á mánuði. Munu þá greiðslur til um 700
ellilífeyrisþega hækka og getur hækkunin numið
allt að 46.000 krónum mánuði. Framkvæmdanefnd
forsætisráðherra um endurskoðun örorkumats og
eflingu starfsendurhæfingar vinnur að tillögum
um framkvæmd sem stuðla að sams konar
kjarabótum fyrir öryrkja og koma til fram-
kvæmda 1. júlí næstkomandi.
Þá verður sett 300.000 króna frítekjumark á
lífeyrisgreiðslur örorkulífeyrisþega. Um
helmingur allra örorkulífeyrisþega, eða um 7.000
manns, mun fá hærri bætur vegna þessa.
Aldurstengd örorkuuppbót mun einnig hækka 1.
júlí og aldursviðmið þeirra sem fá 100% uppbót
vegna mats á örorku í fyrsta sinn verður fært úr
19 ára aldri í 24 ár. Bætur þeirra sem fá 100%
uppbót munu hækka um 58.600 krónur á ári en
alls munu um 12.000 örorku- og endurhæfingarlíf-
eyrisþegar njóta hækkunarinnar, þótt mismikil sé.
Þeir verst settu hækka um 24.400
Þessu til viðbótar verður öllum öldruðum, sem
ekki njóta a.m.k. 25.000 króna greiðslu úr lífeyris-
sjóði nú þegar, tryggð sérstök kjarabót sem
jafngildir 25.000 króna greiðslu úr lífeyrissjóði á
mánuði. Þegar tekið hefur verið tillit til þess að
fjárhæðin skerðir aðrar bætur jafngildir þessi
fjárhæð ríflega 15.000 krónum fyrir skatta. Þessi
kjarabót skilar sér beint til þeirra sem búa við
lökust kjörin meðal ellilífeyrisþega og hafa
hingað til nær aðeins fengið lífeyri frá Trygginga-
stofnun. Lífeyristryggingin kemur til viðbótar
þeim 9.400 krónum sem 7,4% hækkun lífeyris-
greiðslna skilar til þessa hóps og því hækka
tekjur hans um ríflega 24.400 krónur fyrir skatta
á mánuði. Til samanburðar hækkuðu þeir lægst
launuðu í kjarasamningi Alþýðusambands Íslands
og Samtaka atvinnulífsins um 18.000 krónur á
mánuði.
Í dag er sannarlega merkisdagur í lífeyris-
málum aldraðra og öryrkja í Íslandi. Framundan
eru hins vegar ærin verkefni í að bæta hag
þessara hópa og einfalda almannatryggingakerfið.
Í dag voru aðeins stigin fyrstu skrefin.
Höfundur er félags- og tryggingamálaráðherra.
Tímamót hjá lífeyrisþegum
JÓHANNA
SIGURÐARDÓTTIR
UMRÆÐAN
Hjálparsöfnun
Í dagblöðunum laugar-daginn 29. mars sl.
birtist auglýsing frá
nokkrum stuðnings-
mönnum Hannesar
Gissurarsonar prófess-
ors þar sem boðuð er
fjáröflun honum til
stuðnings vegna dóms
Hæstaréttar yfir
honum fyrir ritstuld. Auglýsingunni
var síðan fylgt eftir með viðtali við
einn forsvarsmanna söfnunarinnar,
Friðbjörn Orra Ketilsson, en hann
hefur víða látið til sín taka og talað
máli frjálshyggju og kapitalisma.
Þetta er gott framtak því það
verður að segjast eins og er að
dómur Hæstaréttar í máli erfingja
Halldórs Laxness gegn Hannesi var
í harðasta lagi og ekki hlaupið að því
fyrir launamann, jafnvel þótt hann
sé á prófessorslaunum, að greiða
svo háar upphæðir eins og réttilega
er bent á í auglýsingunni. Það eru
hins vegar nokkur atriði í þessari
auglýsingu sem orka tvímælis.
Um dóm Hæstaréttar segir að
Hannes hafi verið dæmdur fyrir að
skrifa bók sem „hann mátti víst ekki
skrifa“. Sé dómurinn lesinn fjallar
hann þó alls ekki um þetta heldur er
Hannes sakfelldur fyrir að eigna
sér texta annars höfundar, hugverk
hans. Allir sem komnir eru til vits
og ára vita að grundvöllur kapital-
ísks frjálshyggjusamfélags eins og
Hannes og Friðbjörn Orri tala fyrir
er einkaeignarréttur og þessi eign-
arréttur gildir ekki bara um efnis-
lega hluti svo sem bíla heldur einnig
hugverk manna. Ef undirritaður
tæki bíl Friðbjörns Orra traustataki
og færi með fjölskylduna í sunnu-
dagsbíltúr í honum myndi Friðbjörn
að sjálfsögðu kæra mig og ég fengi
dóm fyrir tiltækið enda þjófnaður.
Nákvæmlega það sama gildir um
hugverk manna, þau eru
í einkaeign og þeim má
ekki stela.
Í auglýsingunni er
einnig talað um að auð-
menn vilji valda Hann-
esi fjárhagslegu tjóni.
Þar er væntanlega vísað
til málaferla Jóns Ólafs-
sonar gegn Hannesi
vegna þess að Hannes
gaf í skyn á opinberum
vettvangi að Jón væri
eiturlyfjasali. Það er
skemmst frá því að segja að Hannes
hafði engar sannanir fyrir málflutn-
ingi sínum nema gamlan dóm yfir
Jóni sem hafði verið nappaður með
hass. Svona málflutningur heitir á
íslensku rógur og þótt tjáningar-
frelsið sé mikils virði þá er slíkt
háttalag ólíðandi hvernig sem á
málið er litið. Spyrja mætti hvernig
Friðbirni Orra yrði við ef undirrit-
aður setti upp vefsíðu þar sem því
væri haldið fram að hann dreifði
klámi. Ég efast ekki um að hann
færi í mál við mig fyrir meiðyrði
sem eðlilegt væri og fengi mig að
öllum líkindum dæmdan. Það sama
á við um ásakanir Hannesar Gissur-
arsonar á hendur Jóni Ólafssyni og
viðbrögð Jóns við þeim.
Að efna til söfnunar til stuðnings
Hannesi í fjárhagslegum hremm-
ingum hans er lofsvert framtak en
útúrsnúningar af því tagi sem vaða
uppi í auglýsingunni og hér hafa
verið raktir eru Hannesi Gissurar-
syni til lítils gagns og stuðnings-
mönnum hans ekki til sóma. Að
lokum er það von mín að breskir
dómstólar láti sér það nægja að
dæma ummæli Hannesar dauð og
ómerk svo ekki komi til frekari fjár-
útláta af hans hálfu þannig að Frið-
björn Orri og félagar hans þurfi
ekki að efna til annarar söfnunar og
þar með verði þetta leiðindamál úr
sögunni.
Höfundur er kennari.
Um eignarrétt og stuld
GUÐMUNDUR J.
GUÐMUNDSSON
Langar þig að kynnast sagnameistaranum sem í þér býr?
Vantar þig leiðsögn og hvatningu?
Hvort sem þú ert að feta þín fyrstu skref eða hefur reynslu af
skrifum, þá er þetta námskeið sem nýtist þér.
Leiðbeinandi er Þorvaldur Þorsteinsson leikskáld og
barnabókahöfundur (Skilaboðaskjóðan, Blíðfi nnsbækurnar,
And Björk, of course..., Vasaleikhúsið)
Nokkrar umsagnir þátttakenda:
“Frábært námskeið sem opnar nýja sýn á lífi ð og tilveruna.”
“Fær mann til að hugsa upp á nýtt!”
“Ófyrirgefanlega gaman og nærandi fyrir sálina, hugann og ekki síst
hugmyndafl ugið.”
“Frábærlega uppbyggjandi.”
Námskeiðið fer fram í Rope Yoga setrinu í Laugardal
Nánari upplýsingar á kennsla.is og í síma 8223699
Skráðu þig núna á kennsla.is!
SKAPANDI
SKRIF
með Þorvaldi Þorsteinssyni
10.- 21. apríl
Við stöndum upp úr
Atvinna í boði... ...alla daga
24,5%
At
vi
nn
a –
M
or
gu
nb
la
ði
ð
39,3%
Al
lt
–
At
vi
nn
a
sk
v.
k
ön
nu
n
Ca
pa
ce
nt
1
. n
óv
. 2
00
7–
31
. j
an
. 2
00
8 Atvinnublað Fréttablaðsins er með 60%
meiri lestur en atvinnublað Morgunblaðsins
miðað við 20–40 ára