Tíminn - 08.11.1981, Qupperneq 8

8
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jóns
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helqar-Timans: llluqi Jökulsson. Blaöamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Friða Björnsdóttir (Heimilis-Timinn), Halldór Valdimarsson, Heiður Helga-
dóttir, Jónas Guðmundsson, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson,
Kristin Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson (iþróttir), Skafti Jónsson. Útlits-
teiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guð-
jón Róbert Agústsson. Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir.
Prófarkir: Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi:
86300. Auglýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð i lausasölu
5.00. Askriftargjald á mánuöi: kr. 85.00 - Prentun: Blaðaprent h.f.
Sigur íslenskrar
kvikmyndagerðar
■ Þótt gerð leikinna kvikmynda eigi sér nú þegar
langa sögu meðal annarra þjóða, er slik kvik-
myndagerð i raun og veru ný hér á landi. Það er
fyrst allra siðustu árin að islenskir kvikmynda-
gerðarmenn hafa sýnt það með verkum sinum,
að þeir eru færir um að gera leiknar kvikmyndir,
sem standast alþjóðlegar gæðakröfur.
Þegar kvikmyndin „Land og synir” var frum-
sýnd þótti hún marka timamót i islenskri kvik-
myndagerð. Óneitanlega rikti nokkur óvissa um,
hvert framhaldið yrði. Með frumsýningu „útlag-
ans” um siðustu helgi var þeirri óvissu eytt. Sú
mynd staðfestir endanlega að timamót hafa átt
sér stað i þessari listgrein hér á landi. íslenskir
kvikmyndagerðarmenn geta búið til kvikmyndir,
sem standa jafnfætis þvi besta, sem gert er
meðal nágrannaþjóða okkar. „útlaginn” er þvi
mikill sigur fyrir islenska kvikmyndagerð og at-
hyglisverður áfangi i menningarlifi þjóðarinnar.
Margar samverkandi ástæður liggja að baki
þessarar skyndilegu blómsturtiðar i kvikmynda-
gerð hér á landi. Þar fer saman, að við höfum nú
eignast fagmenn, sem kunna vel til verka, og að
opinberir aðilar hafa sýnt þessari nýju listgrein
aukinn skilning með tilkomu opinberra fjárveit-
inga til kvikmyndagerðar. Þótt áhugamenn um
kvikmyndagerð telji eðlilega að fjárveitingar til
Kvikmyndasjóðs séu of litlar, þá er ljóst, að til-
koma sjóðsins hefur orðið mikil lyftistöng fyrir
islenskar kvikmyndir. Lögin um sjóðinn hafa að
undanförnu verið i endurskoðun á vegum
menntamálaráðuneytisins og er óskandi að það
starf leiði til enn frekari eflingar opinberrar
fyrirgreiðslu við islenska kvikmyndagerð.
Nýjungar i islensku menningarlifi eru ávallt
fagnaðarefni, ekki sist þegar jafn vel tekst til og á
þessu sviði. Mikilvægt er að áfram verði haldið
við gerð góðrá, islenskra kvikmynda. Það þarf að
hlúa að þessari listgrein, jafnt af hálfu opinberra
aðila sem annarra.
Auðvitað er óraunhæft að búast við þvi að allir
verði jafn sammála um ágæti þeirra kvikmynda
sem gerðar verða hér á landi á næstu árum og um
„Útlagann”. Við höfum að sjálfsögðu séð nýlega
sorglegt dæmi um misheppnaða kvikmyndagerð.
En enginn má láta slik einstök dæmi skemma
fyrir þvi, sem vel er gert.
öll menningarstarfsemi er að meira eða minna
leyti háð þátttöku almennings. Slikt á þó við um
kvikmyndagerð i mun rikara mæli en aðrar list-
greinar, einfaldlega vegna þess mikla kostnaðar,
sem leggja þarf i við gerð einnar kvikmyndar.
Þannig mun „útlaginn” hafa kostað um 6
milljónir króna. Viðbrögð alls almennings við
þeirri mynd munu vafalaust ráða miklu um
framtið islenskrar kvikmyndagerðar. Það má
þvi segja að fólkið i landinu hafi nú lif þessarar
ungu listgreinar að miklu leyti i hendi sér.
—ESJ
Sunnudagur 8. nóvember 1981
mennitigarmál
■ Á tónleikum Sinfóniuhljom-
sveitarinnar 29. október var
efnisskráin þessi:
Max Bruch: konsert fyrir tvö
pianó og hljómsveit.
Frédéric Chopin: Rondó i C-dúr
fyrir tvö pianó óp. 73.
Antonin Dvorák: Sinfónia nr. 6 i
D-dúr óp. 60.
Jean-Pierre Jacquillat
stjórnaöi, en Anna Máifriöur
Siguröardóttir og Martin
Berkovsky spiluöu á pianó.
Martin Berkovsky er Bandarikja-
maöur, sem starfaöi um skeiö á
Akureyri, en Anna Málfriöur er
ein af þeim fjölmörgu nemum
Ragnars H. Ragnar á tsafiröi,
sem nú um stundir gerast æ
meira áberandi i tónleikasölum
borgarinnar. Þvi eins og þér sáiö
munuö þér uppskera.
Martin Berkovsky er sagöur
hafa hálf-uppgötvaö þennan
pianókonsert Bruchs (1838-1920),
og áöur höföu þau Anna Ma'lfriöur
spilaö hann I Trier, fæöingarborg
Karls Marx, viö miklar undir-
tektir aö þvl er sögur herma.
Konsertinn er mjög áheyrilegur
viö fyrstu heyrn, en er I rauninni
eins og gjallandi málmur og
hvellandi bjalla þegar til baka er
litiö — innihaldslaus þembingur
allt i gegn. Samt er ágætt aö
Berkovsky skuli hafa dustaö ryk-
iö af þessari tónsmiö, sem meta-
skálar timans höföu fundiö létt-
væga, þvi hún er siöur en
svo verri en ýmislegt annaö
nýtt og gamalt, sem nú heyrist.
Sinfóníu-
hljómleikarnir:
SUj-5aA«xrKOLY'^:Lck0L^
IcutlS iScLuCgl. cW
0UVKVUAÁ tú cá>
Qy\ [kxM. kr\ Ljcx ÚC^CX
c^yz:t '<xv\ [)€S5 ouS koKdfaiAPj eSo.
Uav\PjU/r sqm- a no m vcxvw qCvcajx
K ( S-UUilUA Q\SCV SV^cldJLuL
Rann ljúflega nið-
ur sem heit lumma
Aöalatriöiö er nefnilega aö koma
meö „eitthvaö nýtt”. Berkovsky
er sagöur vera „andlegur”,
sem kallaö er, og lyftast úr
sæti sinu fyrir tilstilli guö-
dómlegra krafta þegar hann
spilar. Þvi miöur haföi ég ekki
heyrt af þessu merkilega fyrir-
bæri fyrir tónleikana, og gat þvi
ekki gefiö þvi nánar gætur, sem
þó heföi veriö fyllsta ástæóa til.
Hins vegar lagöi kunningi minn
fyrir mig meöfylgjandi þraut I
hléinu (mynd) og sagöist hafa
leyst hana á augabragöi, sem
mér sýnist litlu ómerkara afrek
en þaö aö spila á pianó (og þaö
vel) sitjandi I lausu lofti einu feti
ofan viö stólinn. Fer vel á þvi aö
lesendur Timans teygi anda sinn
ögn viö lausn þessarar gátu.
Ekki heyröi ég betur en þau
Anna Málfriöur og Berkovsky
spiluöu snöfurlega á pianóiö og 1
góöu samspili viö hljómsveitina,
og sömuleiöis Rondó i C-dúr fyrir
tvö pinaó, sem þarna kom alveg
óvænt á sinfóniutónleika. Þetta
mun vera æskuverk Chopins,
samiö 1828 þegar hann var 17 ára,
og gefur pianistum gott tækifæri
til aö hreyfa puttana og „sveifla
höndunum fagurlega”, eins og
eitt sinn var sagt. Og alltaf finnst
mönnum gaman aö þvi aö heyra
tekiö i pianó meö myndarskap.
D-dúr sinfónia Dvoráks
(1841-1904) var nú flutt i fyrsta
sinn á Islandi, eftir þvl sem
tónleikaskráin sagöi. Sinfónian
var samin áriö 1880, þremur ár-
um eftir 2. sinfóniu Brahms, sem
Dvorák tekur ofan fyrir af mikilli
kurteisi i verki sínu. Þetta er lit-
rlk alþýöumannamúsik, eins og
mörg verk skáldsins, og samin af
mikilli kunnáttu. Jacquillat nær
aö minum dómi meira út úr
Sinfónluhljómsveitinni en flestir,
og þessi sinfónia, sem er vist
meöal vinsælli verka Dvoráks,
rann ljúflega niöur sem neit
lumma.
4.11.
Háskólatónleikar í
Norræna húsinu
■ A 2. Háskólatónleikum
vetrarins I Norræna húsinu söng
Agústa Agústsdóttir verk eftir
Mózart og Schubert viö undirleik
Jónasar Ingimundarsonar. Satt
aö segja komu þau bæöi mjög á ó-
vart: ég hef ekki heyrt Jónas
spila jafnvel áöur, enda er hann
farinn aö leggja fyrir sig undir-
leik I æ rlkara mæli, og hefur tek-
iö stórstlgum framförum á þvi
sviöi. Ágústuhaföiégaöeins heyrt
syngja einu sinni áöur, I Skálholti
fyrir fáeinum árum. Hún hefur
mjög fallega sópranrödd, en ekki
mikla, og mjög vel fallna til ljóöa-
söngs. Þessi ljóö Mózarts, og
„Þrjá söngva Ellenar” eftir
Schubert (þýzkar þýöingar á
kvæöum eftir Walter Scott) söng
hún verulega vel, auk þess sem
textaframburöur var furöulega
góöur. Agústa læröi vist aö syngja
hjá Guömundu EHasdóttur, sem
er liklega ekki verri söngskóli en
hver annar. Ég sé ekki betur en
hún gæti átt mikla framtiö sem
ljóöasöngkona, ef hún „heldur
rétt á spilunum”.
Háskólatónleikar eru haldnir I
Norræna húsinu I hádeginu á
föstudögum i vetur, kl. 12:30-13,
og er ástæöa til aö hvetja þá, sem
tækifæri hafa til, aö sækja þá.
Þótt undarlegt megi viröast eru
þessir tónleikar þó nær ekkert
stundaöir af háskólafólki, hvorki
nemendum né starfsfólki, og mun
ástæöan þvi miöur vera sú, aö
Islendingar eru ennþá langt á
eftir öörum vestrænum þjóöum i
tónlistarsmekk og kunnáttu.
Veturinn 1940-41, þegar nýbúiö
var aö taka hiö nýja hús Há-
skólans I notkun, stóö Alexander
Jóhannesson rektor fyrir þvi, aö
Björn Olafsson og Árni Kristjáns-
son fluttu sex af fiölusónötum
Beethovens I hátiöasalnum fyrir
stúdenta og starfsfólk. Um þetta
fórust Alexander svo orö i ræöu
viö skólaslit voriö 1941:
„Háskólinn tók upp nýja starf-
semi, aö efna til hljómleika fyrir
stúdenta og kennara, og miöar
starfsemi þessi aö þvi aö auka
þekking stúdenta á dásemdar-
verkum sannrar hljómlistar, en
hún er bundin órjúfandi lögmál-
um samstillingar og hreimfalls
og opnar heila veröld feguröar, er
allir stúdentar ættu aö kynnast.
Oröiö fegurö merkir samstilling,
samhæfing, og þeir, sem drekka I
sig anda sannrar hljómlistar og
skilja eöli hennar, veröa sannari
menn og fullkomnari. Þeir munu
læra aö skynja mismuninn á
sannri hljómlist og villimannleg-
um garganstónum þeim, er
nefndur er „jazz” og banna ætti I
hverju siöuöu þjóöfélagi. Þessi
afvegaleidda hljómlist, sem
æskulýönum er nú boöin á dans-
leikjum, á sinn þátt I þeirri
spillingu og taumleysi, er þjáir
þjóö vora og til glötunar leiöir”.
Þráöurinn frá 1941 var tekinn
upp fyrir 8 árum og hefur haldist
óslitinn siöan. Tónleikarnir eru
öllum opnir, en hefur veriö miklu
betur tekiö af bæjarbúum en há-
skólans fólki. Þrátt fyrir hiö vel-
meinandi skólakerfi, sem þjóöin
ber á heröum sér, veröur vlst
seint komist i kringum þann
sannleika, aö þaö er sitthvaö
menntun og skólaganga. 4-11
Sigurður
Steinþórsson
skrifar um
tónlist