Tíminn - 13.01.1982, Blaðsíða 8

6
Mi&vikudagur 13. janúar 1982.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastióri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjori: Sig-
uróur Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson,Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaöur Helgar-Timans: lllugi Jökulsson. Blaöamenn: Agnes
Bragadóttír, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friörik Indriöason,
Heiður Helgadóttir, Jónas Guömundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar Örn Pétursson (íþróttir), Skafti Jónsson. útlitsteiknun:
Gunnar Trausti Guöbjörnsson. Ljósmyndir: Guöjón Einarsson, Guöjón
Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteins-
dóttir. .
Ritstjórn. skrifstofur og auglýsingar: Siöumúla 15, Reykjavik. Simi:
86300. Aualýsingasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86393. Verö i lausasölu
4.00. Askriftargjald á mánuöi: kr. 100.00—Prentun: Blaðaprent hf.
Vitlausa
vísitölukerfið
■ Þegar kuldinn var mestur fyrir nokkrum dög-
um, voru um skeið horfur á, að Hitaveita Reykja-
vikur myndi ekki geta annað hlutverki sinu til
fulls. Til þess kom þó ekki sökum breyttrar veðr-
áttu. Þetta getur þó átt eftir að gerast, ef aftur
kólnar til muna.
Hitaveitukerfið hefur verið þanið það mikið út,
að heita vatnið reynist ófullnægjandi i meiri
háttar kuldum. Leit að auknu vatni hefur setið á
hakanum. Þvi er kennt um, að ekki hafi fengizt
nægar hækkanir á hitaveitugjaldinu.
Þar hefur verið mikill þröskuldur i veginum,
visitölukerfið.
Sem dæmi má nefna, að sumarið 1980 fór hita-
veitan þess á leit að mega hækka hitaveitugjald-
ið um 60%. Sú hækkun hefði leitt til þess, að
framfærsluvisitalan hefði hækkað um 1% og laun
þá einnig um 1%. Afleiðingin hefði sem sagt orðið
sú, að atvinnuvegirnir hefðu orðið að greiða mörg
hundruð milljónir króna vegna hækkunar á hita-
veitugjaldinu, án þess að það hefði nokkuð komið
hitaveitunni til góða. Eðlilega hamla stjórnar-
völd gegn hækkun hitaveitugjaldsins undir
þessum kringumstæðum.
Annað upplýstist einnig við þá umræðu, sem
varð um hitaveitugjaldið við umrætt tækifæri.
Ef hitaveitugjaldið hefði verið hækkað um 60%
á þessum tima, hefði það aukið útgjöld visitölu-
fjölskyldunnar um 82 þús. krónur á ári. Laun-
þegar hefðu fengið þetta uppbætt með 1% kaup-
hækkun samkvæmt visitölukerfinu.
Á þessum tima var umsamið mánaðarkaup
Dagsbrúnarmanns 307 þús. kr. eða árslaun um
3,7 milljónir króna. Þessi maður hefði samkvæmt
þvi fengið 37 þús. árlega kauphækkun vegna
hækkunar hitaveitugjalds. Hann hefði orðið að
borga til viðbótar 45 þús. krónur af þeim launum,
sem hann hafði fyrir. Þetta hefði svarað til 1.2%
kauplækkunar hjá honum.
Dæmið leit hins vegar öðru visi út hjá hátekju-
manni, sem hafði i laun um tvær milljónir króna,
eins og t.d. ráðherrar þá, þegar þingfararkaup
var talið með. Þessi maður hefði fengið árslaun
sin hækkuð um 240 þúsundir króna vegna 60%
hækkunar á hitaveitugjaldinu. Hann hefði fengið
nær 160 þús. króna umfram það, sem hækkun
hitaveitugjaldsins nam, miðað við hitaveitugjald
visitölufjölskyldunnar. Það hefði ekki aðeins
nægt honum til að greiða allt hitaveitugjaldið.
Hann hefði haft rúmar tuttugu þúsundir króna
eftir.
Þetta dæmi sýnir, að það visitölukerfi, sem nú
er búið við, er óhagstætt láglaunafólki, en að
sama skapi hagstætt hálaunamönnum. Það
skerðir kjörþess, en bætir kjör hinna hálaunuðu .
Það er kominn timi til, að samtök launþega og
atvinnurekenda taki þetta kerfi til rækilegrar
endurskoðunar.
Núgildandi visitölukerfi veldur ekki aðeins litt
viðráðanlegum verðbólguhraða. Það eykur
einnig lifskjaramuninn i landinu.
Þ.Þ.
á vettvangi dagsins --
Landbúnaðurinn
1981
Sídari hluti yfirlits Jónasar Jónssonar,
búnaöarmálastjóra, um þróun og stöðu
landbúnaðarins á nýliðnu ári
■ Loðdýrarækt. Starfandi i' árslok
eru alls 28 loðdýrabú. Þar af eru
22 bú sem eingöngu eru með blá-
refi og 2 bú með minka, en 4 hafa
báðar tegundirnar. Af þessum 28
búum tóku 17 til starfa á árinu,
eða 16 réfabú og eitt minkabú.
Lifdýrastofninum fjölgaði þvi
úr 650 refalæðum i rúmlega 1500,
en minkastofninn fækkar úr tæp-
um 7500 læðum i 6500. Þessi sam-
dráttur á minkastofninum verður
vegna þess, að eitt af stóru
minkabúunum fækkar dýrum hjá
sér og breýtir yfir i refabú, þvi
sem nemur lausum minkabygg-
ingum.
Loðdýrabúin eru flest við Eyja-
fjörð og i Skagafirði en þar geta
nýbyrjaðir bændur fengið tilbúið
fóður fyrir dýr sin frá fóður-
stöðvunum á Grenivik og Sauðár-
króki. Það er þvi fengin reynsla
fyrir þvi hér heima eins og annars
staðar erlendis, að vilji menn
flýta fyrir loðdýrabúskap úti á
landsbyggðinni, verði það best
gert með þvi að koma á fót fóður-
stöð i hverju héraði eða sam-
göngusvæði.
Afkoma loðdýrabúanna er i
heildina tekið dágóð, og hjá refa-
bændum ágæt. Stafar það af þvi,
aðrefaskinn hafa hækkað nokkru
meira i verði en sem nemur verð-
bólgunni i landinu og svo var frjó-
semi dýranna og þrif yrðlinga
sérstaklega góð. Frjósemi á
minkabúunum var nokkru mis-
jafnari en á refabúunum, en samt
i góðu meðallagi. Aftur á móti
hafa minkaskinn ekki hækkað það
mikið i verði að verðbólgunni sé
náð.
Verð á loðskinnum er samt hátt
ierlendri mynt og næg eftirspurn
er eftir þeim, en það sem á vantar
er betra samhengi milli gengis-
skráningar og verðbólgu.
Framleitt var á árinu alls 4700
refaskinn og 23.000 minkaskinn að
söluverðmæti kr. 7.880.000 en þá
er refaskinnið verðlagt á kr. 600,-
og minkaskinnið á kr. 220.-.
Hlunnindi
Unnið hefur verið að þvi tvö
undanfarandi ár að leiðbeina um
og hvetja til bættrar nýtingar
hlunninda. Sérstakar leiðbeining-
ar höfðu áður verið gefnar í æðar-
rækt um nokkurt skeið.
Hlunnindaráðunautur B.í. hef-
ur tekið saman eftirfarandi áætl-
un um helstu hlunnindaafurðir og
verðmæti þeirra.
Af æðardún munu hafa komið
til innleggs um 2000 kg að útflutn-
ingsverðmæti 8 milljónir króna,
af kópaskinnum tæplega 3000
stykki að verðmæti 700 þús. krón-
ur.
Aætlað að rekinn svari til þess
að vinna mætti um 300.000
girðingarstaura og væri það að
verðmæti 4,8 milljónir króna.
Laxinnnemur iallt 158 lestum og
væri söluverðmæti hans
9.480.000,- kr. Samanlagt gerir
þetta kr. 25.980.000.-.
Laxveiði var eins og kunnugt er
mikið minni en á undanförnum
árum. Áætlað er að veiðst hafi
45.000 laxar á móti 52.137 árið áð-
ur og þarf að fara aftur fyrir 1970
til að finna sambærilega tölu.
Mest varð laxveiðin hér árið 1978,
80.578 laxar. Menn eru ekki á einu
máli um orsakir þessa. Margir
óttast að hér valdi úthafsveiðar
Færeyinga og fleiri, en að sjálf-
sögðu geta orsakir verið fleiri en
ein og fleiri en tvær.
Fjárfesting og fram-
kvæmdir
Fjárfesting og framkvæmdir.
Ekki liggja fyrir endanlegar tölur
um jaröræktarframkvæmdir en i
heild urðu þær svipaðar og árið
áður. Framræsla með opnum
skurðum dróst verulega saman
eða um 30%. Plógræsla var mjög
litil eöa um 104 km á móti 1.021
km árið áður, sem er 90% sam-
dráttur. Nýrækt túna varð um
27% minni en árið áður en endur-
vinnsla þeirra meira en tvö-
faldaðist, jókst um 120% og græn-
fóðurræktun um 27%.
Byggingaframkvæmdir sem
framlags njóta breyttust þannig
miðað við fyrra ár: Af þurrheys-
hlöðum var byggt 17% minna, af
votheyshlöðum um 10% meira, af
áburðargeymslum um 29% meira
og verkfærageymslum 11%
minna en árið áður. Gerð súg-
þurrkunarkerfa var i svipuðum
mæli og áður.
um að heildarupphæð 8.230 þús-
und kr. á móti 5.732 þús. kr. árið
áður.
Véla og verkfærakaup
Innflutningur og sala helstu bú-
véla virðist hafa verið svipuð og
árið áður. Heldur færri dráttar-
vélar voru þó keyptar en heldur
fleiri heybindivélar, sláttuvélar
og heyhleðsluvagnar.
Sala helstu búvéla hefur orðið
sem hér segir:
1980 1981
Traktorar
Heybindivélar
Sláttuvéiar
Heyhleðsluvagnar
Jarðvegstætarar
468 ca. 450
119 ca. 135
265 ca. 321
112 ca. 121
79 ca. 86
Nokkrar heistu jarðabætur urðu sem hér segir:
1980 1981
Nýrækt túna 2.536ha um 1.850 ha.
Endurræktun túna 690 ha um 1.520 ha.
Grænfóðurræktun 3.938 ha um 5.000 ha.
Skurðgröftur 3.193þús. rúmm um 2.260 þús. rúmm
Plógræsi 1.021,7 km 104,7 km
Þurrheyshlöður 72.151rúmm um 60.000 rúmm
Votheyshlöður 26.413rúmm um 29.000 rúmm
Áburðargeymslur 40.269 rúmm um 52.000 rúmm
Verkfærageymslur 9.658ferm um 8.600 ferm
Lánveitingar Stofnlánadeildar
landbúnaðarins og Lifeyrissjóðs
bænda, en þær siðarnefndu fara i
gegn um Stofnlánadeildina, gefa
gott yfirlit yfir fjárfestingu
bænda og vinnslustöðva.
Heildarlánveitingar úr Stofn-
lánadeildinni voru mjög svipaðar
aðfjölda og árið 1980 en í upphæð-
um námu lánveitingar 1981
58,61% hærri fjárhæð en 1980.
Lánskjaravisitala hækkaði á
sama tima um 48,2%.
Lán úr Lifeyrissjóði bænda
hækkuðu um 88,48% þar var mest
aukning i lánum sem miðuð eru
við ákveðin réttindastig sjóðfé-
laga en þau lán hækkuðu nokkuð
umfram verðbólgustig.
Byggðasjóður veitti lán eða
styrki til 49 (38) einstakra verk-
efna, sem tengd eru landbúnaðin-
Harðindi og
tryggingamál
Nefnd sem landbúnaðarráð-
herra skipaði i ágúst siðastliðinn
til að kanna fóðurbirgðir á sl.
hausti og gera átti tillögur um að-
stoð við bændur vegna fóður-
vöntunar hefur farið yfir fóður-
birgðaskýrslur og reiknað út
lánarétt bænda miðað við svipað-
ar reglur og áður hafa gilt. Sömu
mönnum að viðbættum fulltrúa
kartöflubænda var falið að gera
tillögur um stuðning við kartöflu-
bændur á Eyjafjarðarsvæðinu,
sem illa urðu úti svo sem fyrr
greinir.
Miðað við tillögur nefndarinnar
þyrfti rúmar 8 milljónir til að
veita lán til fóðurkaupa, sem
gengju til um 300 bænda i 75
Lán til framkvæmda eða fjárfestingar í landbúnaði frá Stofnlána-
deild landbúnaðarins 1981:
Fjöldi lána Upphæð i þús.
Útihúsab. og 1981 1980 1981 1980
ræktun 300 328 28.183.630 16.628
Dráttarvélar 179 184 5.631.557 3.464
Vinnslust. landb. 32 36 13.605.790 .10.532
Til ræktun.sb. 5 5 1.654.130 897
Minka og refabú 21 12 1.949.520 1.268
Samtals 537 565 51.024.627 32.788
Jarðakaup Endurbætur á 96 89 7.520.400 3.657
ibúðarhúsum 22 38 897.860 1.032
Samt. úr Stofnl. 655 791 59.442.887 37.477
Lán úr Lifeyrissjóði bænda.
Fjöldilána Upphæð i þús. kr.
1981 1980 1981 1980
Bústofnskaupalán Lifeyrissjóður bænda: Lifeyrissjóðslán 73 81 2.949.620 2.339
v/ibúðarhúsa Llfeyrissjóðslán án framkvæmda 192 146 9.329.360 4.176
Samtals úr
Lifeyrissjóði 265 227 12.278.980 6.515
Samtals öll lán 920 919 71.721.867 43.992
Lán og styrkir úr Byggðasjóði skiptust þannig eftir greinum:
Vinnslustöðvar (sláturhús og
mjólkurbú) 13 lán 5.073 þús.kr.
Hænsnasláturhús 1 lán 382 þús. kr.
Fiskeldi 12 lán 853 þús. kr.
Loðdýrarækt lOlán 1.350 þús.kr.
Ræktunarsambönd 3 lán 520 þús.kr.
Landbúnaðaráætlanir 2 lán 52 þús.kr.
Samtals 41 lán 8.230 þús.kr.
1
■