Fréttablaðið - 09.06.2008, Blaðsíða 12

12 9. júní 2008 MÁNUDAGUR
greinar@frettabladid.is
FRÁ DEGI TIL DAGS
Dómur Hæstaréttar í Baugs-málinu svokallaða er algjör
niðurlæging fyrir þá menn sem
bera ábyrgð á ákærunum í
Baugsmálinu. Til þessa málarekst-
urs hefur verið eytt hundruðum
milljóna króna af almannafé.
Sennilega nærri milljarði króna.
Með dómnum var Jón Ásgeir
Jóhannesson endanlega sýknaður
af öllu því sem eftir stóð af
upphaf legri ákæru í málinu nema
hvað hann var sakfelldur fyrir
bókhaldsbrot í hluta eins ákærulið-
arins. Fyrri mál ákæruvaldsins
gegn Jóni Ásgeiri höfðu endað með
sýknu eða að sakargiftum var
vísað frá dómi. Alls hafa verið
gefnar út ákærur í 59 liðum í
þessum málum og í 54 þeirra hefur
Jón Ásgeir verið sakborningur.
Með ákærunum hefur Jón
Ásgeir verið borinn sökum um alls
kyns brot, þ. á m. fjárdrátt,
fjársvik, umboðssvik, ólögmætar
lánveitingar samkvæmt hlutafé-
lagalögum, rangfærslu skjala, brot
gegn lögum um ársreikninga,
tollsvik, rangar tilkynningar til
Verðbréfaþings Íslands og
bókhaldsbrot. Fjárhæðir í
tilgreindum brotum samkvæmt
ákærunum nema rúmlega fjórum
milljörðum króna, þar af voru
ásakanir um auðgunarbrot, þ.e.
fjársvik, fjárdrátt og umboðssvik
upp á ríflega 2,3 milljarða króna.
Saksóknari hefur rætt um málið
sem „stærsta efnahagsbrotamál
Íslandssögunnar“, hann hefur í
dómssal nefnt Jón Ásgeir „höfuð-
paur“ og líkt honum við ómerkileg-
an fjósamann sem steli nytinni úr
kúm húsbónda síns.
Vegna þessa hefur Jón Ásgeir
mátt sitja á sakamannabekk í tæp
sex ár á sama tíma og hann hefur
glímt við að stjórna risastóru
fyrirtæki sem veitir tæplega
100.000 manns atvinnu. Fyrirtæk-
ið, sem hann stjórnar, hefur orðið
fyrir beinu tjóni sem nemur tugum
milljarða vegna aðgerða lögregl-
unnar. Er þá ekki nefnt það sem
erfiðast er, þ.e. álagið fyrir
sakborninginn og fjölskyldu hans
sem hafa þurft að standa frammi
fyrir alvarlegum sakargiftum
árum saman.
Viðbrögð sérstaks saksóknara
Í siðuðu samfélagi er það grund-
vallarregla að maður telst saklaus
hafi sekt hans ekki sannast fyrir
dómi. Eftir að Hæstiréttur hefur
hreinsað Jón Ásgeir af nánast
öllum sakargiftum ber saksóknar-
anum að láta staðar numið.
Niðurstaða er fengin. Á þriðja ár
hefur saksóknarinn, með litlum
árangri, haft að aðalstarfi að
freista þess að koma sökum á Jón
Ásgeir. Þrátt fyrir dóm Hæstarétt-
ar heldur hann áfram þessari iðju.
Í viðtali við Fréttablaðið 7. júní
segir Sigurður Tómas Magnússon
að „það virðist vera afar torsótt að
ná fram sakfellingu í flóknum
efnahagsbrotamálum“ og „það
virðist vera að réttarkerfið ráði
ekki við svona mörg og flókin
sakarefni“. Hann leyfir sér að
túlka dóm Hæstaréttar þannig að
dómararnir séu ekki sáttir við
sýknudóma héraðsdóms en telji
sig ekki geta breytt þeim af
réttarfarsástæðum. Dómskerfi
okkar sé ekki fullnægjandi lengur.
Engin stoð er fyrir ályktun
Sigurðar Tómasar um að dómend-
ur Hæstaréttar séu ekki sáttir við
sýknudóma héraðsdóms. Ekkert
slíkt stendur í dómi Hæstaréttar.
Þá er það fráleit niðurstaða
saksóknarans að kenna réttarfar-
inu og dómstólakerfinu um
hrakfarir ákæruvaldsins. Mönnum
væri hollt að líta frekar í eigin
barm. Ætli skýringin á niðurstöð-
unni sé ekki fyrst og fremst sú að
hærra var reitt til höggs en tilefni
var til. Íslensku dómstólarnir
reyndust vandanum vaxnir og
komust að niðurstöðu í samræmi
við efni málsins.
Kveðjur úr annarri átt
Fleiri en Sigurður Tómas senda
Jóni Ásgeiri kveðjur í fjölmiðlum í
kjölfar dóms Hæstaréttar. Í
Morgunblaðinu 7. júní er viðtal við
Helga Magnús Gunnarsson,
saksóknara efnahagsbrota. Þar
kemur fram að rannsókn efna-
hagsbrotadeildar ríkislögreglu-
stjóra á meintum skattalagabrot-
um einstaklinga tengdum Baugi sé
lokið. Segir Helgi Magnús að
sumarið verði nýtt til að yfirfara
gögnin og taka ákvörðun um
framhaldið. Verði ákært muni
ákæra verða gefin út „einhvern
tíma“ í haust. Þá er því lýst að
mikill þrýstingur sé á ríkislög-
reglustjóra að ákæra ekki í
málinu. Þess er ekki getið hvernig
Morgunblaðið veit að þrýstingi sé
beitt né heldur er þess getið
hverjir beiti þeim þrýstingi.
Óneitanlega er fróðlegt fyrir
mig sem verjanda Jóns Ásgeirs og
hann sem sakborning að lesa um
það í Morgunblaðinu að rannsókn
svokallaðs skattamáls sé lokið.
Þetta skattamál er reyndar hluti af
Baugsmálinu og var á sínum tíma
rannsakað hjá efnahagsbrotadeild
RLS undir sama málsnúmeri og
málið sem fékk lyktir í Hæstarétti
í síðustu viku. Haraldur Johann-
essen ríkislögreglustjóri var með
dómi Hæstaréttar 23. janúar 2007
dæmdur vanhæfur til þess að
stjórna rannsókn skattamálsins í
ljósi opinberra yfirlýsinga hans og
þeirra nánu tengsla sem eru milli
rannsóknar ríkislögreglustjóra,
sem leiddi til útgáfu ákærunnar 1.
júlí 2005 (fyrsta Baugsmálið) og
skattamálsins. Björn Bjarnason
dómsmálaráðherra skipaði þá
Rúnar Guðjónsson, sýslumann í
Reykjavík, sérstakan ríkislög-
reglustjóra til þess að stjórna og
bera ábyrgð á rannsókn skatta-
málsins. Skýrsla var tekin af
skjólstæðingi mínum í júní 2007 en
að öðru leyti veit hann lítið um
rannsókn málsins annað en það
sem öðru hverju birtist í fjöl-
miðlum.
Í dómi Hæstaréttar sl. fimmtu-
dag var fallist á athugasemdir
ákærðu um að lagareglunni um
hraða meðferð sakamáls hafi ekki
verið fylgt í Baugsmálinu.
Sérstaklega gagnrýnir Hæstiréttur
þann langa tíma sem leið frá því
rannsókn hófst þar til ákæra var
gefin út. Sá tími var tæplega þrjú
ár. Rannsókn skattamálsins hefur
staðið í nærfellt sex ár án þess að
ákæra hafi verið gefin út. Saksókn-
ari tilkynnir nú í fjölmiðlum að
rannsókn málsins sé lokið og hann
muni taka sér tíma til haustsins til
þess að ákveða hvort hann gefi út
ákæru. Þá verður liðið á sjöunda
ár frá því rannsókn málsins hófst.
Ætli þetta sé samrýmanlegt
grundvallarreglunni um réttláta
málsmeðferð?
Gestur Jónsson er hæstaréttarlög-
maður og verjandi Jóns Ásgeirs
Jóhannessonar.
Kveðjur úr annarri átt
GESTUR JÓNSSON
Í DAG | Dómsmál
Hringdu í síma
ef blaðið berst ekki
E
ðlilega sætir það tíðindum þegar breyting verður á leið-
togahlutverki forystuflokksins í borgarstjórn Reykja-
víkur. Sjálfstæðisflokkurinn hefur varist í vök um nokk-
urt skeið í þessu höfuðvígi. Munu þau tíðindi sem kynnt
voru um helgina breyta þeirri stöðu? Fyrst um sinn
verður ekki séð að þau hafi afgerandi áhrif. Á síðari stigum gæti
það hins vegar gerst. Eins og sakir standa er fátt skrifað á vegg-
inn þar um.
Vilhjálmur Þ. Vilhjálmsson, fyrrverandi borgarstjóri, sýn-
ist hafa leitt þessa breytingu skynsamlega. Segja má að hann
hefði getað gert það nokkrum mánuðum fyrr en það skiptir ekki
máli í stöðunni. Vel fer á því að hann taki við hlutverki forseta
borgarstjórnar. Ef litið er fram hjá REI-málinu var hann farsæll
og reyndar fremur vinsæll borgarstjóri og á að baki langan og
árangursríkan feril.
Það er sérkennileg tilviljun að sama dag og Vilhjálmur Þ. Vil-
hjálmsson velur til að láta borgarstjórnarflokk sjálfstæðismanna
taka ákvörðun um leiðtogaskiptin staðfestir fyrrverandi forstjóri
Orkuveitunnar í viðtali í þessu blaði að minnisblað um rétt starfs-
manna fyrirtækisins til hlutabréfakaupa í REI hafi þáverandi
borgarstjóri ekki séð á umdeildum stjórnar- og eigendafundi.
Spurningin um þetta var upphafið að þeim trúnaðarvanda sem
hann hefur glímt við frá því á haustdögum. Þessari óvissu hefði
einnig mátt eyða fyrr.
Valið á Hönnu Birnu Kristjánsdóttur sem leiðtoga fyrir borg-
arstjórnarflokki sjálfstæðismanna er eðlilegt af tveimur ástæð-
um. Í fyrsta lagi var hún í öðru sæti framboðslistans og stendur
þannig næst hlutverkinu. Í öðru lagi virðist hún hafa haft forystu
fyrir þeim viðbrögðum sexmenninganna svokölluðu við samein-
ingu REI og Geysis Green sem voru raunveruleg rót fyrri meiri-
hlutaskiptanna.
Þau viðbrögð báru augljós merki um vilja til að nálgast stefnu
Vinstri græns í orkunýtingarmálum. Stærsta orkufyrirtæki
landsins hefur verið í uppnámi síðan. Hundraðdagameirihlutinn,
undir forystu Samfylkingarinnar, fylgdi stefnu VG. Núverandi
meirihluti hefur einnig gert það í grundvallaratriðum. Orkumálin
verða fyrsti prófsteinninn á nýja leiðtogann.
Fjármál borgarinnar verða annar prófsteinn. Vilhjálmi Þ. Vil-
hjálmssyni tókst með þáverandi samstarfsflokki að koma þeim
í rétt horf eftir langa óreiðu. Nýr leiðtogi verður að sýna að það
haldi út kjörtímabilið ætli hann að vinna til traustsins.
Skoðanakannanir benda til þess eins og sakir standa að Sam-
fylkingin og Vinstri grænt geti myndað tveggja flokka meirihluta
eftir næstu kosningar. Iðnaðarráðherra hefur boðað slíkt sam-
starf. Ef Framsóknarflokknum tekst ekki að brjóta þessa stöðu
upp sýnist hann vera dæmdur úr leik á næsta kjörtímabili hvort
heldur hann fær mann í borgarstjórn eða ekki.
Núverandi meirihlutasamstarf er úr sögunni í síðasta lagi við
næstu kosningar. Nýr leiðtogi Sjálfstæðisflokksins í borgarstjórn
á tveggja kosta völ um kosningamarkmið: Annars vegar að stefna
að hreinum meirihluta. Við svo búið sýnist það vera þungur róður.
Hins vegar að freista þess að rjúfa það heilaga bandalag sem iðn-
aðarráðherrann segir að nú sé á milli Samfylkingar og VG.
Þó að nýr leiðtogi muni eðlilega ekki tala skýrt um hernaðarlist
sína að þessu leyti verður unnt að ráða í þá spurningu af málflutn-
ingi hans. Alltént mun reyna á nýjan leiðtoga við það vandasama
verk að vinna til traustsins.
Nýr leiðtogi í borgarstjórn:
Hvað breytist?
ÞORSTEINN PÁLSSON SKRIFAR
ÚTGÁFUFÉLAG: 365
RITSTJÓRAR: Jón Kaldal og Þorsteinn Pálsson AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Steinunn Stefánsdóttir FRÉTTASTJÓRAR: Arndís
Þorgeirsdóttir, Kristján Hjálmarsson, Trausti Hafliðason og Höskuldur Daði Magnússon (dægurmál). FULLTRÚI RITSTJÓRA:
Páll Baldvin Baldvinsson. VIÐSKIPTARITSTJÓRAR: Björn Ingi Hrafnsson og Óli Kr. Ármannsson. Fréttablaðið kemur út í
103.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu, Akureyri og þéttbýlissvæðum á suðvesturhorninu.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í
stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. issn 1670-3871
Meiri tími fyrir frúna
Eins og alþjóð veit gekk Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson, borgarfulltrúi Sjálf-
stæðisflokksins, að eiga Guðrúnu
Kristjánsdóttur í gær. Degi áður
hafði hann látið oddvita -
sætið Hönnu Birnu eftir
svo meiri tími ætti að
gefast með frúnni.
En olnbogarými
þeirra hjóna er þó
ekki meira en svo
að borgarfulltrúinn
Björk Vilhelmsdóttir og
Ólafur F. Magnússon
borgarstjóri
munu
verða
með
þeim hjúum í brúðkaupsferð ferð
þeirra til Þórshafnar. Þetta er meiri
rómantíkin í Reykjavík.
Jómfrúarferð og brúð-
kaupsferð
Þannig er mál með vexti að
borgarfulltrúarnir eru í
nefnd sem vinnur að
menningarsamstarfi
milli Nuuk, Þórshafnar
og Reykjavíkur og á nú
að veita úr menningar-
sjóði í Þórshöfn. Eins
og fram hefur komið í
fjölmiðlum hefur borgarstjóri
aldrei ferðast fyrir hönd
borgarinnar en
það væri
ekki
amalegt fyrir hann ef jómfrúarferð
hans yrði einnig brúðkaupsferð.
Mikill ferðakostnaður
Auglýst var eftir klámmyndaleikur-
um á einkamál.is. Virtust laun vera
nokkuð góð en einnig kom
fram að ferðakostnaður yrði
greiddur. Það er eins gott
því tökur munu meðal
annars fara fram í Prag í
„Tékkaslóvíku“ eins og segir
í auglýsingunni. Það gæti
nefnilega þurft að bregða
sér með tímavél til að komast
þangað.
jse@frettabladid.is