Fréttablaðið - 09.06.2008, Blaðsíða 13

MÁNUDAGUR 9. júní 2008 13
Aseta ehf. | Tunguháls 19 | 110 Reykjavík | Sími 533 1600 | aseta@aseta.is
Kom inn!
UMRÆÐAN
Árni Páll Árnason skrifar um
Baugsmálið
Sigurður Kári Kristjánsson, sessunautur minn á Alþingi,
hefur lýst því að hann telji óeðli-
legt að Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir, formaður Samfylkingar-
innar, hafi tjáð sig um niðurstöðu
Hæstaréttar í Baugsmálinu í
yfirlýsingu, því hún sé utanríkis-
ráðherra og dómsmál ekki á for-
ræði utanríkisráðuneytisins. Þetta
er auðvitað fráleit röksemda-
færsla.
Baugsmálið hefur haft veruleg
áhrif á íslenska þjóðmálaumræðu í
sex ár og fá mál vakið jafn mikla
athygli. Margir hafa verið þeirrar
skoðunar að í þessu máli hafi lög-
regla og ákæruvald farið offari.
Nú þegar niðurstaða Hæstaréttar
liggur fyrir, þar sem sú skoðun er
staðfest, væri fullkomlega óeðli-
legt ef allir stjórnmálamenn þegðu
þunnu hljóði á þeirri forsendu að
lögregla og dómstólar heyrðu undir
dómsmálaráðherrann og hann einn
mætti tjá sig um málið. Fjölmiðlar
leituðu eftir afstöðu formanns
Samfylkingarinnar eins og annarra
stjórnmálaleiðtoga og hún kaus að
svara þeim með því að gefa út yfir-
lýsingu um sína afstöðu.
Í yfirlýsingu formanns Samfylk-
ingarinnar segir: „Víðfeðmasta
opinbera rannsókn síðari ára, sem
hófst í tilefni af tilteknum kredit-
reikningi, hefur nú verið til lykta
leidd í Hæstarétti Íslands eftir sex
ára meðferð í réttarkerfinu sem
kostað hefur ógrynni fjár. Hæsti-
réttur veitti öllum sem komu að
útgáfu þessa tiltekna reiknings
sýnilega jafna og réttláta máls-
meðferð. Bersýnilegt er að dóm-
stólar kveða upp úr um að umfang
rannsóknarinnar og ákæranna sem
gefnar voru út upphaflega var alls
ekki í samræmi við tilefnið. Óhjá-
kvæmilega hljóta íslensk stjórn-
völd að draga lærdóma af þessari
útkomu.“
Það væri hægt að skilja uppnám
Sigurðar Kára ef í yfirlýsingunni
væri verið að deila við dómarann.
Svo er ekki. Þvert á móti er þar
lýst trausti á dómstólunum og tekið
fram að þeir hafi veitt öllum jafna
og réttláta málsmeðferð. Og hvað
er það þá sem fer svona fyrir
brjóstið á honum? Er það sú setn-
ing að stjórnvöld eigi að draga lær-
dóma af þessari útkomu? Það
markar þá tímamót í íslenskum
stjórnmálum ef það á að verða við-
tekin regla að stjórnvöld og stjórn-
málamenn eigi ekkert að læra af
dómum Hæstaréttar og virða að
vettugi þá leiðbeiningu sem fram
kann að koma í dómum um með-
ferð opinbers valds og réttindi
borgaranna.
Stjórnmálamenn eru
ekki embættismenn
Sigurður Kári tengir yfirlýsingu
formanns Samfylkingarinnar við
stöðu hennar sem utanríkisráð-
herra og leggur út af þeirri stöðu á
þann veg að þar sem dómsmál séu
ekki utanríkismál eigi utanríkis-
ráðherra ekkert með að tjá sig um
niðurstöðu dómsins. Þetta er auð-
vitað fráleit staðhæfing og sýnir
mikinn misskilning á hlutverki
stjórnmálamanna.
Lærdómar af Baugsmálinu
ÁRNI PÁLL
ÁRNASON
Eru formenn
stjórnarflokkanna,
utanríkisráðherra og
forsætisráðherra, að
fara út fyrir verk-
svið sitt og inn á
verksvið fjármála-
ráðherra þegar þau
ræða fjárlagaramma
næsta árs? Og á þá
Björn Bjarnason
dómsmálaráðherra
einn að mega tjá sig um Baugsmál-
ið, af því það er dómsmál? Ein-
hvern veginn slær sú kenning
mann nokkuð skringilega. For-
menn ríkisstjórnarflokka hafa auð-
vitað fullt umboð til að tjá sig um
hvaða álitamál sem er, rétt eins og
formenn annarra flokka, óháð því
hvaða ráðherraembættum þeir
gegna. Formaður Samfylkingar-
innar tjáir sig um öll þau pólitísku
álitamál sem hún kýs að tjá sig um
í umboði kjósenda Samfylkingar-
innar og þingflokks hennar. Þar
fyrir utan eru stjórnmálamenn
ekki embættismenn sem starfa á
tilteknu fagsviði, heldur fulltrúar
kjósenda sinna og starfa í þeirra
umboði. Þjóðfélagsleg álitamál
verða aldrei flokkuð í hólf og
stjórnmálamönnum skammtaður
réttur til að tjá sig um þau.
Hvaða lærdóma má draga?
En hvaða lærdóma má svo draga
af útkomu Baugsmálsins? Nefna
má tvennt:
Í fyrsta lagi að rannsóknarvald
og ákæruvald sé ekki á sömu
hendi í flóknum málum af þessum
toga. Það fer ekki vel á því að lög-
reglurannsókn sæti ekki sjálf-
stæðri, gagnrýnni og óháðri athug-
un hjá ákæruvaldinu, áður en
ákæra er gefin út. Í nýsamþykkt-
um lögum um meðferð sakamála,
sem samin voru af réttar-
fars nefnd, felst að ákæruvald í
efnahagsbrotamálum verði flutt
frá lögreglustjórum til sjálfstæðra
héraðssaksóknara og aðskilnaður
rannsóknar og saksóknar þannig
betur tryggður.
Í öðru lagi þarf að fara vel með
mikið vald. Kreditreikningurinn
sem markaði upphaf Baugsmáls-
ins gaf greinilega fullt tilefni til
rannsóknar og ákæru enda hafa
þeir sem komu að útgáfu hans nú
hlotið dóm fyrir aðild sína að
honum. Í ljósi niðurstöðu Hæsta-
réttar er hins vegar ekki hægt að
horfa framhjá því að fátt bendir
til að hann hafi gefið tilefni til
þeirrar umfangsmiklu lögreglu-
rannsóknar og saksóknar sem nú
hefur staðið í sex ár og kostað til-
tekna einstaklinga mikinn sárs-
auka og fjármuni og íslenska
skattborgara hátt í einn milljarð
króna. Þeim mannauði og fjár-
munum hefði án efa verið betur
varið til að takast á við önnur
brýnni úrlausnarefni í réttar-
vörslukerfinu.
Höfundur er þingmaður Samfylk-
ingarinnar.