Fréttablaðið - 05.10.2008, Blaðsíða 18

4 Fjölskyldan
íþróttir
iðkum íþrótt sem hentar …
Íþróttaiðkun barna hef-
ur löngum verið talin af
hinu góða og sýnt er að
hún hefur forvarnar gildi.
Hins vegar er stundaskrá
margra þéttskipuð og
gæta ber þess að ofgera
ekki ungum sálum.
Sýnt hefur verið fram á að íþrótta-
iðkun barna og unglinga hefur for-
varnargildi. Hins vegar má ekki
gleyma því að hið sama má segja
um allt skipulagt tómstunda- og
æskulýðsstarf. Þar fá börn tæki-
færi til að efla sjálfsmynd sína og
félagslega stöðu með því að sinna
hugðarefnum og rækta hæfileika.
Það er þó mjög einstaklingsbundið
hvað hæfir hverjum og einum og
gæta ber þess að álagið verði ekki
of mikið.
Hinn gullni meðalvegur
Markmiðið með íþróttaiðkun
barna er að styrkja þau jafnt lík-
amlega sem andlega. Til að ná því
markmiði er nauðsynlegt að barn-
ið sé í jafnvægi og ráði við þau
verkefni sem það hefur. Mikill
áróður hefur verið fyrir aukinni
hreyfingu barna og unglinga í því
augnamiði að auka heilbrigði
þeirra, koma í veg fyrir offitu sem
og að vinna að forvarnarstarfi.
„Þátttaka í góðu frístundastarfi
styrkir börn og hafa bæði íslensk-
ar og erlendar rannsóknir sýnt
fram á það. Það er þó alltaf erfitt
að alhæfa en almennt séð er ekki
óeðlilegt að barn sinni einhvers
konar frístundaiðju þar sem það
ræktar áhugasvið sitt og sérgáfu
og þar sem það tekst á við verk-
efni sem styrkja sjálfsmynd og
félagsþroska,“ segir Gísli Á. Egg-
ertsson, skrifstofustjóri ÍTR, og
bætir við: „Barn sem er í eðlileg-
um aðstæðum nýtur góðs af því að
taka þátt í uppbyggilegu frí-
stundastarfi og sem dæmi má
nefna bandaríska rannsókn sem
sýnir að allt að fimm sinnum í
viku hefur mjög styrkjandi áhrif
en allt þar yfir fer að vinna gegn
barninu.“ Ingólfur Einarsson
barnalæknir tekur í sama streng
og segir að þrisvar til fimm sinn-
um í viku sé ágætis viðmið af
hæfilega álagstengdri íþrótt en
meira en það sé of mikið. „Það
hversu mikið barnslíkaminn þolir
er mjög einstaklingsbundið en í
raun ættu öll börn að þola fjöl-
breytta hreyfingu á hverjum degi.
Dagleg hreyfing er í raun æski-
leg,“ segir hann
Mestu máli skiptir að fylgjast
vel með barninu og líðan þess en
foreldrar bera ætíð ábyrgð á því
að barnið sé ekki að ofkeyra sig.
Auk þess er það af hinu góða að
foreldrar sýni tómstundum barns-
ins áhuga og séu þátttakendur í
lífi þess. „Ein mikilvægasta for-
vörnin gegn vímuefnum og hegð-
unarvanda er að fólk þekki börn
sín. Þá á ég við að foreldrar þekki
vini barnanna, þekki leikina, þekki
tölvuleikina og þekki í raun þann
heim sem barnið lifir í,“ segir dr.
Urður Njarðvík, barnasálfræðing-
ur
Streitueinkenni barna
Þegar börn finna fyrir streitu átta
þau sig sjaldnast á því. Börn geta
sýnt andleg og líkamleg einkenni
ofkeyrslu og það getur gerst á
stuttum tíma. Þá skiptir máli að
foreldrar grípi inn í. „Ef þú spyrð
barn upp undir tíu og tólf ára hvort
það sé kvíðið þá veit það ekki hvað
þú ert að tala um. Foreldrar verða
að reyna að átta sig á hvort eitt-
hvað sé að,“ segir Urður og nefnir
einkenni eins og aukna þreytu og
að börn séu uppstökkari og pirr-
aðri. „Gott er að setjast niður og
fara yfir stundaskrá barnsins og
athuga hvort það sé einhvers stað-
ar hægt að hliðra til. Stundum eru
börn í tveimur til þremur íþrótta-
greinum og að læra á hljóðfæri,
heimanámið bætist síðan við.
Þetta getur orðið of mikið en þá
þarf að endurskoða hlutina og
tryggja að barnið hafi tíma fyrir
frjálsan leik og hvíld.“
Ingólfur nefnir breytingu á
hegðun, mótþróa og hegðunar-
örðug leika þar sem barnið er
kannski að mótmæla of miklu
álagi á óbeinan hátt. „Það gætu
komið fram breytingar á svefn-
mynstri eins og til dæmis þegar
börn eiga erfitt með að festa svefn
á kvöldin vegna kvíða fyrir kom-
andi degi,“ útskýrir hann. Gísli
segir að þegar grunur leikur á að
barn sé undir of miklu álagi sé ráð
að skoða líðan þess í skóla, sam-
skiptum og víðar og hversu mikið
það stundar af tómstundum.
Helsta viðvörunin sem Ragnheið-
ur Þórdís Ragnarsdóttir og sam-
starfsmaður hennar Hreinn Októ
Karlsson, íþróttakennarar í Hofs-
staðaskóla, nefna er þegar börn
komast ekki yfir allt sem þau
þurfa að gera. „Þegar börn ná ekki
lengur að klára verkefni sín og
æfingarnar valda kvíða og vanlíð-
an þá er ástæða til að staldra við
og endurskoða hlutina,“ segir
Ragnheiður og bætir við að stund-
um fari börn að kvarta undan
verkjum og bera fyrir sig höfuð-
verk og magaverk.
Gísli bendir þó á að það þurfi
ekki að vera vísbending um að
barn sé yfirkeyrt þegar það vill
loka sig inni í herbergi og hvíla
sig. „Börn eru oft undir miklu
áreiti og álagi í skólanum og á frí-
stundaheimilum. Stundum þurfa
þau bara að hvíla sig og þau verða
að fá tíma fyrir hinn frjálsa leik.“
Hinn frjálsi leikur
Viðmælendur voru sammála um
mikilvægi hins frjálsa leiks, þar
sem leikurinn er algjörlega sjálf-
sprottinn og barnið er á sínum
eigin forsendum. „Það er mikil-
vægt að barnið eigi frídaga þar
sem ekki þarf að mæta einhvers
staðar. Hinn frjálsi leikur er nauð-
synlegur fyrir líðan barnsins, per-
sónuleikaþroska og geðheilsu,“
segir Urður og bendir á að sá
frjálsi tími hafi minnkað. Skóla-
dagurinn er orðinn lengri og með
tilkomu tómstundaheimila eru
börn oft í stýrðu umhverfi.
Ingólfur bendir á að æskilegt
væri að auka hreyfiþjálfun á
skólatíma: „Það er verið að færa
þessar æfingar og þjálfun seint
fram á daginn og dagurinn er nógu
langur með skóla, heimanámi og
slíku. Íþróttafélögin mættu vera
meira tengd inn í skólastarfið.
Með því að færa æfingar inn á
Aðalatriðið að hlusta á börnin
BADMINTON Badminton er sérdeilis skemmtileg íþrótt fyrir pör eða vini. Þótt ekki sé
verra að kunna eitthvað fyrir sér þá geta byrjendur skemmt sér konunglega í laufléttum
badmintonleik. Hjá TBR er hægt að leigja völl, bæði yfir allan veturinn og einnig eitt skipti í
einu. Þar má einnig leigja spaða og kaupa tíma hjá þjálfara ef metnaðurinn eykst.
ÞAÐ HVERSU MIKIÐ barnslíkam-
inn þolir er mjög einstaklingsbund-
ið en í raun ættu öll börn að þola fjöl-
breytta hreyfingu á hverjum degi.
Fjör í Hofsstaðaskóla.
Mikilvægt er að hreyfing
barna sé fjölbreytt og efli
sjálfsmynd og félagslega
stöðu barnsins.
FR
ÉT
TA
BL
A
Ð
IÐ
/V
A
LL
I