Tíminn - 25.02.1982, Blaðsíða 8

8
Fimmtudagur 25. febrúar 1982
Utgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Jóhann H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur
Gislason. Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiöslustjuri: Sig-
urður Brynjólfsson. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jóns-
son. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur V. Olafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Timans: lllugi Jokulsson. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason,
Heiöur Helgadóttir, Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrimsson, Kristin
Leifsdóttir, Ragnar Orn Pétursson (iþróttir), Skaftí Jónsson. útlitsteiknun:
Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Agústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttir. Próf-
arkir: Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, Maria Anna Þorsteins
dóttir.
Ritstjórn, skrifsio'fur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Simi:
86300. Aualýsinqasimi: 18300. Kvöldsimar: 86387, 86392. — Verð 'i lausasölu
• 6.00. Askriftargjald 4 mánuöi: kr. 100.00— Prentun: Blaðaprent hf.
Mesta vandamál
níunda áratugarins
■ Nýlega voru birtar tölur um, að atvinnuleys-
ingjar i löndum Efnahagsbandalags Evrópu
væru orðnir rúmlega tiu milljónir. Þvi var jafn-
framt spáð, að þeim myndi enn fjölga.
Raunar sér enginn enn fyrir endann á þvi, hve-
nær atvinnuleysinu muni ljúka i þessum löndum.
Þær ráðstafanir sem hafa verið gerðar til að
draga úr þvi, hafa hingað til ekki borið árangur.
öfugþróunin hefur samt haldið áfram.
I vaxandi mæli er deilt um, hvaða leiðir muni
heppilegastar til útrýmingar á atvinnuleysinu.
Sumir telja vænlegast að dregið sé úr rikisaf-
skiptum, skattar lækkaðir og fyrst og fremst
verði treyst á hagnaðarvon hinna áræðnu og
heppnu einstaklinga.
Þetta er hin svonefnda leiftursóknarleið, eða
það nafn hefur hún hlotið hér á landi. Nú er verið
að reyna hana i Bretlandi og Bandarikjunum.
Ekki verður sagt að hún hafi reynzt vel til þessa.
Aðrir telja þvi vænlegast að hafna henni og
treysta á aukin rikisafskipti, og frumkvæði hins
opinbera um atvinnuframkvæmdir, en þvi hljóta
að fylgja hækkandi skattaálögur. Þessi stefna
hefur einnig verið reynd, með misjöfnum ár-
angri.
En þótt þannig sé deilt um það út i heimi, hvaða
aðferðir séu vænlegastar til að draga úr atvinnu-
leysinu eru allir á einu máli um, að það sé eitt-
hvert mesta böl sem hugsazt geti. Riflegir at-
vinnuleysisstyrkir fullnægi ekki heilbrigðum ein-
staklingi. Það brjóti þá niður andlega og likam-
lega. Mönnum er ekki aðeins hollt, heldurnauð
synlegt að hafa starfi að gegna.
Af þessum ástæðum er i vaxandi mæli rætt um
atvinnuleysið, sem mesta vandamál niunda ára-
tugarins i hinum vestrænu iðnaðarrikjum.
Ef til vill gera fslendingar sér ekki nægjanlega
ljóst, hvilikt böl atvinnuleysið er, þvi að þeir hafa
ekki reynt það i neinum mæli á siðari áratugum.
Góðu heilli var ekki haldið inn á leiftursóknar-
brautina eftir siðustu alþingiskosningar og hér
hefur þvi ekki orðið atvinnuleysi i likingu við það,
sem er hjá Reagan og Thatcher. Það tókst að
koma i veg fyrir stjórnleysi og mynda rikisstjórn,
sem hefur reynzt fær um að halda atvinnuleysis-
vofunni utan landsteinanna.
Sú reynsla, sem fengin er af þessum málum, er
ekki sizt sú, að eigi að verjast atvinnuleysi sé
ekkert ráð öruggara en að láta það aldrei koma
til sögunnar. Kenningin um að hæfilegt atvinnu-
leysi sé jafnvel æskilegt, hefur reynst argasta
falskenning. Hæfilegt atvinnuleysi leiðir án telj-
andi undantekninga til óviðráðanlegs atvinnu-
leysis.
Það var eitt af aðalsmerkjum framsóknaráratug -
arins á íslandi að halda atvinnuleysinu utan
landsteinanna. Það tókst. Þetta þarf að vera á-
fram aðalsmerki niunda áratugarins á fslandi.
Næstum hvað sem það kostar þurfa íslendingar
að forðast mesta vandamál, sem nú þjáir vest-
rænu rikin.
Þ.Þ.
á vettvangi dagsins
Bókaþjónustu
við blinda ber
að efla að mun
eftir Ingvar Gíslason menntamálaráðherra
■ Frumvarpiö um blindrabóka-
safn sem liggur fyrir Alþingi felur
i sér grundvallarbreytingu á
eignarhaldi og rekstri bókasafns
fyrir blinda i landinu.
Kjarni frumvarpsins er sá að
bókaþjónusta við blinda og sjón-
skerta og aðra, sem ekki geta
lesið venjulegar bækur vegna
fötlunar, verði sérstök starfsemi
á vegum rikisins og leysi af hólmi
núverandi Hljóðbókasafn
Blindrafélags íslands og Borgar-
bókasafns i Reykjavlk.
Eins og málum háttar nú er
bókaþjónusta við blinda fyrst og
fremst á vegum hljóðbókasafns-
ins, og hefur verið svo siðan 1975,
þegar safnið hóf starfsemi sina i
núverandi formi. Reyndar á þessi
starfsemi sérlengri sögu. Samtök
blindra hófu bókagerð á blindra-
letri fyrir rúmlega hálfri öld, i
kringum 1930. Hins vegar er út-
gáfa á blindraletri erfið og
kostnaöarsöm, auk þess sem fjöl-
margt blint fólk, t.d. margt
aldrað fólk, kann ekki blindra-
letur og á erfitt með að læra það.
Á undanförnum árum hafa
viðhorf i þessum málum veriö aö
breytast. Meö tilkomu segul-
banda og sibættri upptökutækni
og möguleikum þess að dreifa
lestrarefni á meðfærilegum
segulbandsspólum hefur aðstaöa
i þessum efnum gerbreyst. I flest-
um menningarlöndum, ekki sist á
Norðurlöndum, hefur verið leitast
viö aö nýta þessar tækniframfarir
I þágu þeirra, sem ekki geta lesið
venjulegar bækur vegna fötlunar.
tslendingar hafa fylgst vel meö
umræöum og aögeröum á þessu
sviöi. Blindrafélag tslands hefur
tvimælalaust haft forystu i mál-
inu eins og jafnanþegar um hags-
munamál blindra hefur veriö aö
ræða. Blindrafélag tslands er eitt
gleggsta dæmið um framtak og
samtakamátt frjálsra mannúöar-
félaga hér á landi. 1 fremstu röð I
þessum félagsskap standa menn,
sem sjálfir eru fatlaöir, en eru
annars gæddir svo miklum hæfi-
leikum og dugnaði aö þeir eru
fullfærir um að ráða sinum mál-
um sjálfir og sækja fram á eigin
spýtur i baráttu sinni fyrir bætt-
um kjörum og mannréttindum.
Sjálfsbjargarstarf fatlaðs fólks
hér á landi er i einu orði sagt að-
dáunarvert, og á ég þá við fatlað
fólk i viðtækri merkingu og nota
sjálfsbjargarhugtakið um alla
félagsstarfsemi og félagslegt
framtak fatlaös fólks; hvernig svo
sem fötlunin lýsir ser.
Sjálfhoða-
og menningar-
starf
Samtök blindra eiga vissulega
sgmmerkt með öðrum félagsskap
fatlaðra að vinna af ósérplægni að
bættum kjörum félagsmanna
sinna. í þeim félagsskap leggjast
allir á eitt um að efla getu hvers
einstaklings til sjálfsbjargar og
lifsfyllingar. Það var I samræmi
viö þá stefnu og viöhorf að
Blindrafélagiö hafði sjálft for-
göngu um það að farið var að
hljóðrita bækur vorið 1957 og
koma þannig upp fyrsta visi að
hljóöbókasafni. Þessi starfsemi
hefur siðan verið að smáaukast
þessi 25 ár sem hún hefur staðið.
Þá gerðist það að i kringum 1970
fór Borgarbókasafn Reykjavikur
að viða aö áér hljóðrituðum sög-
um frá Rikisútvarpinu. Jafn-
framt þvi voru nokkrar bækur
lesnar sérstaklega á vegum
safnsins. Sýnt var að Blindra-
félagið og Borgarbókasafn hefðu
hag af þvi að starfa saman áð
hljóðbókagerð, og I október 1975
var gerður samningur milli þess-
ara aöilja. Borgarbókasafn hefur
annast dreifingu bókanna og
greitt laun eins tæknimanns.
Blindrafélagið leggur til tækja-
búnað og húsnæöi, en efniskostn-
aöi er skipt milli aðilja.
Vert erað geta sérstakrar sam-
vinnu við Rlkisútvarpið i þessu
sambandi.
Þegar hljóðbókasafnið tók
formlega til starfa áriö 1975 var
komið á samvinnu við Rikisút-
varpið á þann hátt, að þær sögur,
sem þar eru lesnar, eru afritaðar
hjá Blindrafélaginu og lánaöar út
Blöndungar og
fyrirgefning sync
eftir Björn Egilsson frá Sveinsstöðum
■ 1 Timanum 9. febrúar ’82 birt-
ist grein meö yfirskrift, „Blönd-
ungar í sviðsljósi”. Hún er eftir
Rósmund á Hóli, ein af átján. 1
þessari grein ráöleggur hann
mér, að biðjast fyrirgefningar
opinberlega, vegna þess, sem ég
hef skrifað um virkjun Blöndu.
Vegna þess bið ég Timann að
birta athugasemdir minar af þvi
tilef ni.
Rósmundi gremst það sem ég
benti á, að ef hann ræktaði
heimalönd si’n, þyrfti hann ekki
að reka á fjall nema gemlinga.
Honum finnst dýrt að rækta og
kostnaður við girðingar og pössun
i heimahögum og ekkert sparist
nema kostnaöur við að reka á
fjall.
Vist er það gott, að hafa sauðfé
á fjalli tveggja mánaða tima, en
ekki er það alltaf vel útlitandi
þegar það kemur heim og fer það
eftir ýmsu, svo sem vetrarfóðri
og tiöarfari yfirsumarið. Aseinni
áratugum hafa ýmsir bændur
haft þann hátt á, að fita sláturfé
eftir að það kemur af fjalli, með
beit á há eða káli og hefur það
gefist vel.
Það er lika gott, að hafa sauðfé
i heimahögum á ræktuðu landi
yfirsumarið. Ýmsir bændur reka
ekki tvilembdar ær á fjall. Það
var fyrir alllöngu að ég missti tvi-
lembda á ofan i Hólskelduna um
rúning. Ég fór með lömbin heim
á tún, en þau vildu ekki vera þar,
en voru i túninu á Hóli allt sumar-
ið.Rósmundur var svo góður ná-
granni, að hann umbar það, og
þessir móðurlausu tvilembingar
voru með 18 kilóa fallþunga um
haustið.
Af þvi graslendi sem fer undir
vatn við virkjun Blöndu er einn
fjórði austan árinnar. Það land er
svo litill hluti af Eyvindarstaða-
heiði,aö mér þykir ekki liklegt aö
þaö breyti miklu um, hvað mik-
inn pening hægt er aö hafa þar
yfir sumarið, og þvi síður aö það
valdi röskun i búskap, eins og
sumir andblöndungar halda
fram.
Á seinni árum hefur verið rætt
um ofbeit á Eyvindarstaðaheiði.
Ag veit ekki hvað rétt er i þvi. Ég
hef farið um heiðina vor og haust,
flest ár siðan 1915 og sé ekki mik-
inn mun á graslendi, eftirþvi sem
ég man best. Lækjarbakkar meö
valllendi eru mikið bitnir og hefur
svo alltaf verið og svo er ofbeit á
spildu innan við afréttargirðingu,
siðan hún var sett upp. í Fossa-
dalsdrögum hefur orðið nokkur
uppblástur, en sú landsskémmd
mun ekki hafa orðið vegna of-
beitar, heldur af þvi að jarðvegur
er of þurr og sendinn.
1 áratugi hafa verið til lög um
itölu i afréttarlönd, en hafa óviða
verið framkvæmd. Gangi itala i
gildi fyrir Eyvindarstaðaheiði á
næstu timum verður Rósmundur
aö sætta sig við að jörð hans er
ekki stór, 20hundruð að fornu
mati og mun heiðarkvóti hans
verða i' samræmi við það.
Vonandi fær hann að reka á f jall
talsvert fleira fé en gemBngana.
Svo gæti hann snúið á samfélagið,
með þvi að byrja afíur á mjólkur-
framleiðslu.
Rósmundur er ekki slæmur.
Hann er vel efnaður, fóðrar bú-
pening sinn vel, hirðir vel um allt,
sem búinu kemur við og er snyrti-
maöur i starfi. Hann er búnubbur
i þess orðs fyllstu merkingu.
Hann ergóðuri reikningi og hefur
fjármálavit gott, vandaður og ná-
kvæmur i viðskiptum við náung-
ann og vill ekki hafa ranglega af