Tíminn - 07.05.1982, Page 21

Föstudagur 7. mai 1982
21
Halldór Arnason hjá Búnaðarfélaginu:
Tölvunotkun
í landbúnaði
■ Á siöustu áratugum hefur
orðiðmikil breyting i landbúnaði,
bæði hér og annars staðar. Fólki i
bændastétt fækkar stöðugt, en
jafnframt eykst framleiðslan.
Þessa breytingu má rekja til iðn-
byltingarinnar, en henni fylgdi
vélvæðing og stóraukin tækni sem
stöðugt hefur tekið framförum og
hrifið landbúnaðinn með sér eins
og aðra atvinnuvegi. Með aukinni
vélanotkun og meiri sjálfvirkni i
landbúnaði hefur þörfin fyrir
vinnuafl fariðstöðugt minnkandi.
Nú hefur enn ein byltingin hafið
innreið sina en það er örtölvu-
byltingin.
Það er þvi ekki úr vegi að
staldra aðeins við og skoða
hvernig málin standa i dag og
hvað sé framundan. Þegar fyrstu
tölvurnar komu á markaðinn
voru þær stórar og fyrirferða-
miklar og voru einnig mjög dýr-
ar. Með aukinni þróun i rafeinda-
búnaði og tækniframförum hefur
tekist að framleiða stöðugt fyrir-
ferðaminni og öflugri tölvur. Þá
hefur verð tölva stöðugt farið
lækkandi við fjöldaframleiðslu
þeirra. Þessi þróun hefur orðið til
þess að i fleiri og fleiri greinum
atvinnulifsins hefur tölvunotkun
stóraukist. i flestum greinum
iðnaðar og framleiðslu er tölvu-
notkun orðin talsverð við fram-
leiðslustjórnun og ýmisskonar
eftirlit. Erlendis hefur tölvu-
notkun við framleiðslustjórnun og
eftirlit i landbúnaði færst i vöxt,
þótt ekki hafi það gengið eins
hratt fyrir sig og i ýmsum öðrum
greinum. Kemur þar margt til,
landbúnaðurinn er framleiðslu-
grein sem byggist nær eingöngu á
litlum einingum og tölvuvæðing
krefst ákveðins lágmarks stofn-
kostnaðar hvort sem um litið eða
stórt fyrirtæki er að ræða. Það er
þvi augljóst að fjármagns-
kostnaðurinn hefur verið aðal
þröskuldurinn fyrir tölvuvæðingu
i landbúnaði og smærri fyrirtækj-
um til þessa. En með þeirri þróun
sem verið hefur undanfarin ár þá
má búast við þvi að innan fárra
ára verði tölvuvæðing innan land-
búnaðarins mjög mikil.
Tölvunotkun á vegum islensks
landbúnaðar hefur til þessa eink-
um verið á vegum eftirtalinna
stofnana og fyrirtækja: Bú-
reikningastofu landbúnaðarins,
Rannsóknastofnunar land-
búnaðarins, Bændaskólans á
Hvanneyri, Mjólkursamsölunnar
i Reykjavik, Sláturfélags Suður-
lands og Sambands islenskra
samvinnufélaga. Hjá Fram-
leiðsluráði landbúnaðarins hefur
kvótakerfið verið tölvuunnið og
hjá Búnaðarfélagi islands fer
fram umfangsmikil tölvuvinnsla.
Meðal gagna sem þar eru tölvu-
unnin eru skýrslur sauðfjár- og
nautgriparæktarfélaganna, jarð-
ræktarskýrslur og forðagæslu-
skýrslur. í framtiðinni má búast
við að þáttur tölvunnar eigi eftir
að aukast verulega og færast
meira út til bændanna sjálfra.
Þess er eflaust ekki langt að biða
að við getum til dæmis heimsótt
bónda sem stundar mjólkurfram-
leiðslu og hefur tekið tölvu i þjón-
ustu sina.
Okkur langar til að sjá hvernig
umhorfs er i fjósinu. Það gæti
verið á þennan hátt: Bóndinn er
með sextiu mjólkurkýr sem
ganga i hjarðfjósi. Hver kýr hefur
eigið merki sem tölvan getur
þekkt og tengt öðrum upplýsing-
um. Fóðrunin fer fram i sérstök-
um básum. Um leið og kýrin
kemur i básinn les tölvan
númerið á henni og kannar um
leið hversu mikið kýrin mjólkar,
hvert fitu- og prótein innihald
mjólkurinnar er, hve langt sé til
burðar hjá kúnni og þyngd henn-
ar. Út frá þessum upplýsingum
reiknar svo tölvan fóðurþörf kýr-
innar fyrir einstök næringarefni.
Þar sem kýrnar geta ekki étið all-
an dagskammtinn sinn í einu þá
skiptir tölvan honum i t.d. þrjá
hluta. Þannig að þá getur sama
kýrin komið þrisvar og fengið
sinn skammt. Éti kýrin ekki allan
skammtinn skráir tölvan það hjá
sér og setur athugasemd á skýrsl-
una. Bóndinn sér um að skrá i
tölvuna athugasemdir um kýrnar
svo sem sæðingardaga, burðar-
daga o.s.frv. Við mjaltir byrjar
tölvan á þvi að kanna hvaða kýr
er i rnjaltabásnum, fylgist með
mjólkurmagninu og mælir fitu og
prótein magn mjólkurinnar um
leið og geymir þessar upplýsing-
ar til ýmissa útreikninga. Bónd-
inn fær svo daglega skýrslu yfir
kýrnar, þar sem hann fær allar
upplýsingar og athugasemdir t.d.
hvort þessi eða hin sé yxna, hvað
sé langt i burð hjá þessari, eða
hvort ekki væri rétt að gelda
þessa núna.
Þetta gæti verið hluti af tölvu-
væðingunni i nýtisku landbúnaði
og þannig mætti halda áfram með
aðra þætti búskaparins.
■ Halldór Arnason hjá
Búnaðarfélaginu
VIÐURKENND
VARAHLUTAÞJÓNUSTA
Véladeild
Sambandsins
Ármúla 3 Reykjavik Simi 38900