Tíminn - 07.05.1982, Blaðsíða 22

Föstudagur 7. mal 1982
Agnar Guðnason:
Ferdaþjónusta
í sveitum
■ Fyrir tveim árum voru stoínuð
Landssamtök Ferðamannabænda,
nafninu var siðan breytt i Ferða-
þjónustubændur. Þeir sem beittu
sér fyrir stofnun þessara sam-
taka voru bændur og aðrir aðilar,
sem haft höfðu nokkur umsvif á
þessu sviði.
Það má segja að áhugi hafi
vaknað hjá fólki til sveita á alira
siðustu árum, að finna nýjar
leiðir til tekjuöflunar i stað þess
sem glatast vegna samdráttar i
hefðbundnum búgreinum. Á aðal-
fundum Stéttarsambands bænda
og á Búnaðarþingi hafa verið
samþykktar ályktanir um að
stuðla beri að uppbyggingu ferða-
þjónustu i dreifbýlinu. Þessar
umræður leiða að sjálfsögðu til
þess, að fólk til sveita fer að hug-
leiða málin. Sumir hefjast þegar
handa, aðrir bi'ða átekta og sjá
til hvernig málin þróast.
Sumarleyfi i sveit
Viða i Evrópu heíur hin svo-
kallaða „græna bylgja” átt veru-
legum vinsældum að íagna. Hún
felur i sér að fólk úr þéttbýli leitar
út í sveitirnar. Leigir herbergi og
fær fæði á sveitaheimilum, eða
tekurá leigu sumarbústaði. Þetta
er nokkuð mismunandi eftir lönd-
um hvor leiðin er íarin, en þróun-
in virðist þó ætla að verða sú að
húsmæður i sveit sem taka á móti
dvalargestum, gefist íljótlega
upp á aö selja íullt fæði með gist-
ingunni.
Þótt það hafi viðast hvar verið
ætlunin að dvalargestir á sveita-
heimilum fengju venjulegan mat
og borðaði með heimilisfólkinu á
dvalarstaðnum, þá kom það fljót-
lega i ljós að svipuð viðhorf til
mataræðis voru hjá þessum
dvalargestum og hjá þeim, sem
gista á hótelum og hafa greitt
fyrir gistingu með fullu fæði. Að
eitt þýðingarmesta augnablik
dagsins, er þegarþjónndnn eða
húsmóðirin kemur inn með mat.
Það er eins og fólk i sumarleyíi
sætti sig ekki við neitt iakara en
veislumat á hverjum degi og það
tvisvar á dag. Þegar dvalargest-
um á sveitaheimilum er borinn
venjulegur hvunndagsmatur þá
hafa vonbrigðin ekki leynt sér i
svip þeirra. Þessvegna helur þró-
unin orðið sú á hinum Norður-
löndunum að dvalargestir á
sveitaheimilum geta aðeinskeypt
morgunverð ásamt gistingunni.
Húsmæður sem hai'a ýmislegt
annað að starfa en að sjá um
dvalargesti, hafa ekki tima til að
standa i margbrotinni matargerð
daglega. Ég spái þvi aö þessi þró-
un muni einnig verða hér. Fólk
leigi sér herbergi á sveitaheimil-
um með eldunaraöstöðu.
Sumarbústaðir
Algengast er að þéttbýlisbúar
sem dvelja i sumarleyíi sinu i
sveit, taki á leigu sumarbústað i
eign félagssamtaka eða einstakl-
inga.
Landssamtök ferðaþjónustu-
bænda hafa frá upphafi lagt
mikla áherslu á, að bændur leigi
land undir sumarbústaði I stað
þess að selja lóðir. Þá hefur einn-
ig oröið sú breyting á að bændur
og aðrir landeigendur láti skipu-
leggja nokkurt svæði, þar sem
leigðar eru út lóðir undir sumar-
bústaði. Það gæti reynst bændum
hagstætt að hafa nána samvinnu
um skipulagningu svæða undir
sumarbústaði. Viða i sveitum
hagar þannig til að nokkrar sam-
liggjandi jarðir eiga land sem
hentar undir sumarbústaði. Það
er hagkvæmt íyrir alla aðila að
dreifa ekki sumarbústöðum á
alltof marga staði. Það má nýta
svo margt sameiginlega. I hæfi-
lega stórum einingum má auð-
veldlega koma á góðri þjónustu
við dvalargesti. Það má benda á
ýmislegt eins og t.d. sundlaug og
gufubað. Þá getur sumstaöar
verið tiltölulega auðvelt að bæta
aðstöðu til að fara á skfði. Þá má
reka hestaleigu með góðum ár-
angri. Smáverslun má reka með
nauðsynjar. Margvisleg önnur
þjónustustarfsemi kemur til
greina að reka á sumardvalar-
stöðum. Allt þetta skapar heima-
fólki atvinnu og nokkrar tekjur.
Hestaleiga, sala
veiöileyfa og fleira
Vel skipulögð ferðaþjónusta
býður upp á mjög mikla fjöl-
breytni hér á landi. Ef gott sam-
starf tækist milli hagsmunaaðila,
þar á ég við bændur og neytendur
þeirrar þjónustu sem boðið er upp
á. Þá er það ekki vafamál að
ferðaþjónustan gæti reynst mikil-
vægur þáttur til að auka fjöl-
breytni atvinnulifsins á lands-
byggðinni og vega nokkuð á móti
þvi tekjutapi sem bændur verða
fyrir vegna samdráttar i fram-
leiðslu á mjólk og kjöti.
Landeigendur i Sviþjóð selja
fólki leyfi til að ti'na ætisveppi.
Þá leigja norskir bændur veiði-
mönnum landssvæði þar sem
þeim er leyft að skjóta fugl.
Ýmislegt þessu likt er hægt að
finna upp á. i staðinn fyrir að
banna rjúpnaveiðar viða um land
eins og gert hefur verið undan-
farin ár, mætti reyna að hafa
stjórn á veiðunum, með þvi að
leigja út ákveðið landssvæði til
nokkurra manna og takmarka
þann fjölda rjúpna sem skotnar
yrði árlega. Þetta á ekki aðeins
við um rjúpnaveiðar, það mætti
einnig selja skotleyfi á gæsa-
veiðar á ákveðnum svæðum. Það
er ekki gefið að mikið hefðist upp
úr þessum sölum á skotleyfum,
en það skapaðist örugglega meiri
festa i fuglaveiðum. Þessi breyt-
ing yrði engu siður til hagsbóta og
þæginda fyrir fuglaveiðimenn en
bændur. Sala á veiðileyfum á
vötnum hefur verið nokkuð örugg
tekjulind fyrir eigendur veiðirétt-
ar.
Hugmyndin var að i tengslum
við skrifstofu bændasamtakanna
fyrir ferðaþjónustuna yrði einnig
seld lax- og silungsveiðileyfi.
■ Agnar Guðnason.
Stjórn Landssambands Veiði-
félaga þótti þessi hugmynd ekki
góð, þvi var hún andvig að tekið
yrði upp samstarf eftir að
málið hefði verið athugað betur.
Það er liklegt að ferðaþjónusta
bænda muni ekki á næstunni hafa
möguleika á að selja silungsveiði-
leyfi.
Það er litið hægt að gera ef ekki
er vilji fyrir hendi og ekki er góð
samstaða meðal bænda fyrir að
efla ferðaþjónustuna og styrkja
þannig stöðu landsbyggöarinnar.
Það munu margir i bændastétt
álita það fyrir neðan virðingu
stéttarinnar að vera að hafa
peninga út úr ferðalöngum.
Þannig eru alltaf fleiri hliðar á
öllum málum og þetta er eins og
með pólitikina að ekki eru allir i
sama flokki. Þó hefi ég þá trú að
betur gangi að sameina bændur
um þetta hagsmunamál en að
safna þeim öllum i einn stjórn-
málaflokk.
Hjá bændasamtökunum i
Bændahöllinni er opin skrifstofa
vegna ferðaþjónustunnar alla
virka daga nema laugardaga frá
kl. 8 til kl. 12.30. Þar eru veittar
upplýsingar um flesta þætti þess-
arar starfsemi.