Tíminn - 25.06.1982, Blaðsíða 8

8
FÖSTUDAGUR 25.JÚNÍ 1982.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvœmdastjóri: Gisli Sigurösson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elias Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi:
Oddur V. ólafsson. Fréttastjóri: Páll Magnússon. Umsjónarmaður Helgar-Tímans:
lllugi Jökulsson. Blaðamenn: Agnes Bragadóttir, Atli Magnússon, Bjarghildur ,
Stefánsdóttir, Egill Helgason, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir.lngólfur
Hannesson (iþróttir), Jónas Guðmundsson, Kristinn Hallgrímsson, Kristín
Leífsdóttir, Sigurjón Valdimarsson, Skafti Jónsson, Svala Jónsdóttir. Útlits-
teiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnsson. Ljósmyndir: Guðjón Einarsson, Guðjón
Róbert Ágústsson, Elin Ellertsdóttir. Myndasafn: Eygló Stefánsdóttír. Prófarkir:
Flosi Kristjánsson, Kristin Þorbjarnardóttir, María Anna Þorsteinsdóttir.
Ritstjórn, skrifstofur og auglýsingar: Siðumúla 15, Reykjavik. Sími: 86300.
Auglýsingasími: 18300. Kvöldsímar: 86387 og 86392.
Verð í lausasölu 8.00, en 10.00 um helgar. Áskrift á mánuði: kr. 120.00.
Setning: Tæknideild Timans. Prentun: Blaðaprent hf.
Afleiðingarnar af
hruni loðnuveiðanna
■ Síðan loðnuveiðarnar brugðust og þorskveiðarnar
til viðbótar hafa risið upp ýmsir þeir, sem telja sig
mikla spekinga, barið sér á brjóst og sagt: Er það ekki
rétt, sem við sögðum? Er ekki búið að stækka
fiskiflotann alltof mikið? Átti ekki að fara að okkar
ráðum og stöðva alla stækkun fiskiflotans í ársbyrjun
1979 þegar Steingrímur Hermannsson varð sjávarút-
vegsráðherra?
Raunar spáðu umræddir spekingar því ekki þá, að
loðnuveiðarnar myndu alveg bregðast og þorskveið-
arnar að verulegu leyti, þótt þeir þykist nú hafa séð
það fyrir. Það er ekki óalgengt, að menn hæli sér á
slíkan hátt, en stórmannlegt er það ekki.
Hið rétta er, að þótt fiskiflotinn hafi nokkuð
stækkað í tíð Steingríms Hermannssonar, hefur verið
reynt að halda vexti hans innan hóflegra marka. Þær
beiðnir um fiskiskip, sem hefur verið hafnað, skipta
orðið mörgum tugum. Af ýmsum ástæðum var ekki
hægt að standa gegn þeim öllum, m.a. vegna þess
að fyrir lágu fyrirheit frá fyrirrennurum Steingríms.
Veigamesta ástæðan hefur þó verið sú, að þess hafði
ekki verið gætt nægilega við uppbyggingu flotans, að
hún skiptist með eðlilegum hætti milli útgerðarstaða
og landshluta. Sumir útgerðarstaðir og landshlutar
höfðu orðið fyrri til en aðrir. Meðal útgerðarstaða,
sem höfðu dregizt verulega aftur úr, má nefna
útgerðarstaðina á Suðurnesjum og Vestmannaeyjar.
Sama gilti um nokkra útgerðarstaði annars staðar.
Undir slíkum kringumstæðum var um það að ræða
að láta koma til samdráttar og atvinnuleysis á þessum
stöðum, láta fólkið flytjast þaðan og reyna að skapa
því atvinnuskilyrði og húsnæði á öðrum stöðum. Slíkir
tilflutningar hefðu vissulega orðið dýrir og dýrari í
reynd en að skapa eðlilegri útgerð framtíð í
viðkomandi byggðalögum.
Þeir, sem tala um nauðsyn þess að minnka
fiskiskipastólinn stórlega, gera sér yfirleitt ekki grein
fyrir því, að það er ekki nóg að ákveða hámarksstærð
hans. Það verður jafnframt að skipta honum
réttlátlega milli útgerðarstaða og landshluta og tryggja
þannig sem eðlilegust atvinnuskilyrði í landinu öllu.
Hér þurfa að koma til víðtækari höft, ef þetta á að
gerast réttlátlega, en menn gera sér yfirleitt grein fyrir.
Þrátt fyrir nokkra aukningu flotans síðustu árin, var
að komast á nokkurn veginn eðlilegt ástand, þegar
loðnuveiðarnar brugðust. Lýsing Árna Benediktsson-
ar á forsíðu Dagblaðsins & Vísis í fyrradag er rétt, en
þar sagði:
„Fiskveiðiflotinn er of stór, þó ekki muni það mjög
miklu. Hann var að komast í jafnvægi, þegar loðnan
brást og loðnuveiðiskipunum var breytt í þorskveiðar.
Þorskveiðiflotinn stækkaði á einu bretti um 25%.“
Hrun loðnuveiðanna hefur þannig haft þær
afleiðingar, að flotinn er of stór miðað við það ástand,
sem nú er. Því verður að treysta, að ekki frekar nú
en fyrr, verði aflabresturinn varanlegur. Það gæti átt
eftir að hefna sín illa, ef farið væri að ráðum þeirra,
sem vilja miða stærð fiskiskipaflotans við það
óvenjulega ástand, sem nú er á fiskimiðunum.
- Þ.Þ.
Gudmundur
Jósafatsson
fyrrum bóndi Austurhlíd,
A-Húnavatnssýslu
Að hugsa ekki i árum en öldum,
að alheimta ei daglaun að kvöldum.
St.G.St.
Búnaðarfélag Áshrepps minntist ald-
arafmæli félagsins þann 12. þ.m. Meðal
gesta þar var hinn aldni höfðingi
Guðmundur Jósafatsson frá Brandsstöð-
um. Þremur dögum síðar lést hann
tæpra 88 ára gamall. Ef til vill getur það
verið gaman að ná háum aldri, þegar
heilsan er góð og áhugamálin mörg.
Guðmundur hafði mörg áhugamál og
heilsugóður til hinstu stundar. Hann var
alltaf sistarfandi og fylgdist vel með öllu.
Guðmundur fæddist þann 30. október
1894 að Nautabúi i Lýtingsstaðahreppi
í Skagafirði. Foreldrar hans voru Jósafat
Jónsson frá Króki í Norðurárdal (af
Háafellsætt í Bg.). Þá vinnumaður hjá
séra Jóni Magnússyni að Mælifelli, en
hafði flust með honum frá Hvammi í
Mýrasýslu og móðir hans Sæunn
Jónsdóttir frá Þúfum í Óslandshlíð. Jón
faðir Sæunnar var eyfirskur, systursonur
Vatnsenda-Rósu. Móðir Sæunnar var
Sigurlaug Kristjánsdóttir frá Bakka i
Skagahreppi, en hennar móðir var
Sæunn Guðmundsdóttir frá Haukagili í
Vatnsdal. Foreldrar Guðmundar voru
ógift og lágu leiðir þeirra ekki saman
eftir að Guðmundur fæddist. Hann
fylgdi móður sinni, er var á ýmsum
bæjum i Skagafirði, m.a. í Valadal hjá
Friðrik Stefánssyni og Guðrúnu Péturs-
dóttur, en þeirra hjóna minntist Guð-
mundur með þakklæti og virðingu.
Þrettán ára gamall fór hann til föður
síns, sem þá hóf búskap að Leifsstöðum,
en flutti árið eftir að Brandsstöðum í
Blöndudal. Næstu árin var hann hjá
föður sínum, nema árin 1910-’13 er hann
var á Brekku og Stapa í Lýtingsstaða-
hreppi. Skólagangan var ekki mikil i
æsku, aðeins nokkrar vikur fyrir ferm-
ingu.
Haustið 1915 urðu þáttaskil i lífi
Guðmundar er draumur hans um
skólagöngu rættist. Þá fór hann á
bændaskólann að Hólum í Hjaltadal og
dvaldist þar í 2 vetur og lauk
búfræðiprófi vorið 1917. Þessi skóla-
ganga reyndist Guðmundi haldgóð á
lífsleiðinni. Þar fékk hann grunninn að
þekkingu sem hann var alla ævi að bæta
við, þvi hann var fróðleiksfús og
minnugur vel, jafnvigur á bóklegt og
verklegt. Kennararnir voru ágætir og
höfðu viðtæk áhrif á nemendur sina.
Sérstaklega var það áhugi skólastjórans
Sigurðar Sigurðssonar á öllum framfara-
málum þjóðarinnar og ekki sist ræktun-
armálum og kennarans Jósefs J. Björns-
sonar sem hafði mikla þekkingu í
búvisindum almennt. Þeim tókst að
vekja og hvetja nemendur sina til
dáðríkra starfa. Guðmundur fékk á
Hólum svalað námsþorsta sínum og
kom þaðan fullur af áhuga og trú á
auðæfi landsins og þá ekki síst mátt
moldarinnar. Störf hans urðu líka mest
á þvi sviði að hjálpa riki náttúrunnar -
rækta landið og græða kalin sár þess.
Eftir að námi lauk fór Guðmundur til
föður síns að Brandsstöðum og hjálpaði
honum við búskapinn. Jósafat var
umbótasinnaður atorkumaður, sem tók
við Brandsstöðum sem kotbýli, er varð
i höndum hans að stórbýli.
Guðmundur átti sitt i þessu umbóta-
starfi. Hann kom með þekkinguna og
hann var líka mikill atorkumaður, sem
veigraði sér ekki við að glima við grjótið
í kargþýfðu túni né heldur að synda á
móti straumi i Blöndu, þvi sundmaður
var hann ágætur. Það var aldrei spurt
um kaup né ht'dur vinnutíma, en
hugsað um að skil. dagsverkinu vel af
hendi. Rækta mein og tryggja heyja-
forðann sem öll velferð heimilanna
áður fyrr byggðust á.
Árið 1923 keypti Guðmundur jörðina
Austurhlið (áður Eyvindastaðagerði) og
bjó þar í 3 ár, en gerðist þá lausamaður
til ársins 1931. Þá hafði hann bundist
tryggðaböndum Sigurlaugu Þorláksdótt-
ur, er áður var gift Sigtryggi Benedikts-
syni frá Hóli í Ásum. Þau áttu þrjá syni
og voru tveir með móður sinni er hún
kom að Austurhlíð. Guðmundur og
Sigurlaug bjuggu í Austurhlið i 30 ár,
eða þar til Sigurlaug lést 1961. Þau
eignuðust einn son Auðunn Jósafat, sem
búsettur er i Keflavík. Guðmundur hóf
búskap á kreppuárunum, en þrátt fyrir
það hófst hann handa með framkvæmdir
og skilaði jörð sinni sem góðbýli, en
túnið fóðraði vart 2 kýr er hann hóf
búskap. Hann var bóndi ágætur i þess
orðs fyllstu merkingu. Byggði öll hús
jarðarinnar úr steinsteypu og hann
ræktaði mikið, svo búskapar aðstaðan
gjörbreyttist í höndum hans. Það má
með sanni segja að hann hafi gert tvö
kotbýli að stórbýlum, því margur
svitadropinn draup af honum við ræktun
og byggingar að Brandsstöðum. Guð-
mundur gengdi ýmsum trúnaðarstörfum
enda mjög vel til þess fallinn. Hann var
formaður safnaðarstjómar Bergstaða-
kirkju frá 1920-1961. Endurskoðandi
sveitarsjóðs Bólstaðarhlíðar 1920-1954.
Trúnaðarmaður Búnaðarfélags íslands i
A-Húnavatnssýslu 1940-1954 og einnig i
V-Hún. 1946-1952. Héraðsráðunautur í
A-Hún 1953. Vann hjá Búnaðarfélagi
íslands á veturna frá 1953-1960, en var
við búskap á sumrin. Árið 1961 hættir
Guðmundur búskap og selur jörðina.
Eftir það er hann starfsmaður i 20 ár hjá
Búnaðarfélagi íslands. Þar kom hann i
góðar þarfir, bæði til þess að aðstoða
fagmenn við skýrslugerð, þvi þá var allt
handskrifað og til að sinna ýmsum
öðrum störfum í þágu félagsins, en
lengst af var hann á Ráðningastofu
landbúnaðarins og yfirmaður hennar í
12 ár.
Guðmundur var gjörhugull og þaul-
kunnugur öllu þvi sem að landbúnaði
laut, allt frá „toppi til táar“. Hann leysti
öll sin störf af frábærri kostgæfni og
virtist alltaf hafa nægan tíma til alls.
Hann var fyrir löngu síðan orðinn
landsþekktur maður bæði fyrir erinda-
flutning í útvarpi og ýmsa þætti er birtust
eftir hann í tímaritum og dagblöðum.
Ritstjóri afmælisrits Búnaðarsambands
Kjalarnesþings var hann 1963. Hann
bæði ritaði og talaði fagurt mál og
ræðumaður var hann af guðs náð. Hann
mat mikils og virti allt þjóðlegt og ekki
hvað síst íslenska tungu.
Guðmundur naut þess að hafa lifað
þær mestu breytingar og umbætur sem
orðið hafa á landi hér. Hann hreyfst og
fagnaði hverjum sigri sem vannst i
sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar. Hann
tók líka virkan þátt í þessu öllu sem var
að gerast og gerði alltaf sitt besta til
lausnar hverju því vandamáli, sem að
höndum bar. Hann vildi vel og vissi
margt og eftir hann liggur mikið og
farsælt ævistarf.
Ég þakka ágæt störf hjá Búnaðar-
félagi íslands fyrir bændastéttina og
landbúnaðinn.
Ég þakka líka persónuleg kynni og
mörg holl ráð.
Það kvöldar, en það er bjart yfir starfi
og minningum Guðmundar Jósafatsson-
ar, sem hugsaði líkt og Klettafjalla-
skáldið er það sagði:
Að hugsa ekki í árum, en öldum,
að alheimta ei daglaun að kvöldum.
Blessuð sé minning Guðmundar
Jósafatssonar.
Ásgeir Bjamason
t
Kallið er komið
komin er nú stundin
vina skilnaðar viðkvæm stund
Góður maður er genginn þegar
Guðmundur Jósafatsson frá Brandsstöð-
um er horfinn af þessum heimi. Eftir
samstarf okkar um þvi nær 30 ára skeið
getur ekki hjá því farið, að margar og
mætar minningar renni upp i hugskoti
minu nú, þegar hann er allur. Alúðar-
þakkir séu honum tjáðar og hjartans
þakklæti af minni hálfu fyrir ánægjuleg
samskipti og ágætt samstarf, sem
ævinlega rann i straum timans með
þeirri stefnu, er okkur báðum var til
ánægju og vonandi þeim tiTgagns, er
njóta skyldu árangurs verkanna.
Guðmundur hafði um því nær heilan
menningarmál
Sinfonietta
Lundúna
■ Þess verður talsvert vart, að áhugi
fer vaxandi á nýmúsik og fornmúsík, en
19.-aldar tónlistin á i vök að verjast.
Bach og þeir gömlu eru á uppleið, og
Haydn fylgir með, en Beethoven til
Brahms fá minni athygli. Og þannig var
efnisskrá tónleika The London Sinfoni-
etta í Gamla Biói 18. júní: 5.
Brandenborgarkonsert Bachs, Strav-
insky (þrjú verk fyrir strengjakvartett),
Ligeti (10 verk fyrir blásarakvintett),
Britten (Sinfonietta óp. 1), og frumflutt
„Little Sweet“ eftir mann að nafni
Jonathan Lloyd.
í London Sinfonietta eru 11 hljóðfæri:
2 fiðlur, lágfiðla, knéfiðla og bassi,
semball, flauta, óbó, klarinetta, fagott
og horn. Hljómsveitin var stofnuð 1968
„og hefur fylgt þeirri stefnu að flytja
samtimatónlist og átt náið samstarf við
mörg fremstu tónskáld heimsins. The
London Sinfonietta hefur frumflutt
meira en 100 verk og voru mörg þeirra
samin eftir sérstakri beiðni hljómsveit-
arinnar". Hljóðfæraleikaramir eru að
sjálfsögðu allir hinir prýðilegustu, en
einna mest virtust 1. fiðla og flautan hafa
sig i frammi. Fagottið virtist að vísu vera
eitthvað óhresst og minnti á þessi orð
skáldsins: ég reyndi að syngja en rödd
mín var stirð og hás, en 1. fiðla spilaði
af slikum fítonskrafti að hún minnti á
orð annars skálds sem kvað: ég var einn
af ellefu, (blástu meir), þvi hún gaf 11
fyrstu fiðlum í venjulegri hljómsveit lítið
eftir. Og hornistinn hafði ekki pússað
hljóðfærið sitt í margar vikur - en spilaði
samt vel.