Tíminn - 13.08.1982, Blaðsíða 10

FÖSTUDAGUR 13. ÁGÚST 1982
10
heimilistíminn
umsjón: A.K.B.
■ Brynhildur, Ásta Ingunn og Þóra Björg. Fyrir aftan þær sést í Mæju.
Unnur Björnsdóttir, þriggja ara, var að leika sér í Kambaselinu.
A sólardegi í Breiðholtinu
■ í Breiöholtshverfi í Reykjavík búa
um 23 þús. manns, en til samanburðar
má geta Jress að í stærstu kaupstöðum
landsins Kópavogi og Akureyri eru
íbúar 13.996 (Kópavogur) og 13.605
(Akureyri). Mannfjöldatölurnar eru
frá 1. des. 1981.
Breiðholtshverfi skiptist í fjórar
kirkjusóknir, Breiðholtssókn, þar sem
íbúar eru 4.964, Seljasókn, þar sem
íbúar eru 7.111, Fcllasókn, þar sem
íbúar eru 7.209 og Hólasókn, þar sem
tbúar eru 3.780.
í Breiðholti eru fjórir grunnskólar
og einn fjölbrautaskóli. Við Fjöl-
brautaskólann er suntilaug, sem bæði
Breiðholtsbúar og ýmsir nágrannár
þeirra njóta góðs af.
Fyrstu húsin, sem byggð voru í
Breiðholti voru í svokölluðu neðra
Breiðholti, við Stekki og Bakka. Það
er nú orðið gróið hverfi, þar sem
gróður er v(ða orðinn fallegur. Falleg
tré og blóm í görðum bera sumrinu
vitni.
Sama má segja um yngri hverfi
Breiðholts, þar sem ekki eru enn hús
í smíðum. Við Jórusel, Kaldasel,
Klyfjasel, Kambasel og Kleifarsel eru
enn mörg hús í smíðum og við efstu
húsin í því hverfi mátti byggja hesthús.
Ekki sá ég nú samt neinn hest þar í
hverfinu, er ég fór þar um cinn
sólríkan dag nú í vikunni, enda
kannske ekki von, því að þau hús, sem
flutt er í cru alveg nýbyggð og önnur
hálfbyggð.
Ég tók nokkrar myndir á fcrð minni
um Breiðholtið og fylgja þær hér með.
Við Engjaselið voru vinkonurnar
Maja, Erla, Brynhildur, Ásta Ingunn
og Þóra Björg. Þær sögðu að það væri
mjög gott að eiga heima í Engjaselinu.
Þær væru oft að hjóla og oft í skipaleik,
en þá væru krakkarnir uppi í virkinu,
sem er þar á sameiginlegu leiksvæði og
hefðu virkið fyrir skip. Leiksvæðið
þarna er mjög skemmtilegt og hægt að
hjóla þarna um, án þess að fara út í
umfcrðina.
í Kambaseli hitti ég Unni Björns-
dóttur, þriggja ára, sem var að moka
upp á hjólið sitt og þar hitti ég líka þá
vinina Ágúst Jóhann Auðunsson og
Eyþór Sigurðsson. Þeir eru báðir átta
ára og sögðust leika sér mikið saman,
enda eiga þeir hcima í sömu götu,
Fjarðarselinu. Þeir sögðust mest
gaman hafa af því að hjóla, og þeir
voru líka á hjólunum sínum.

Mæja og Erla eiga heima í Engjaseli.
'

Tímamyndir: Anna.
Hreinlæti ver okkur fyrir
matareitrun og sýkingu
af völdum sýkla
■ Margir, sem fara í ferðir til útlanda,
verða fyrir því að fá matrareitrun. Sumir
telja þetta eðlilegt, það fylgi því að
skipta um mataræði. Nokkrir komast þó
alltaf hjá magakvillum í slíkum ferða-
lögum og þeir hafa fyrir reglu að þvo
vandlega (ekki skola lauslega) allt
grænmeti og ávexti og sneiða hjá því að
borða ís, rjóma og mat með olíusósu.
Einnig er óvarlegt að drekka vatn víða
erlendis.
Heilbrigðiseftirlit ríkisins hefur gefið
út lítið rit, sem heitir matarsýking og
matareitrun af völdum sýkla og varnir
gegn þeim og það er mjög gagnvart fyrir
fólk að kynna sér það, sérstaklega fyrir
þá, sem vinna við matvæli og þeir eru
margir.
Hrátt kjöt má ekki geyma
hjá soðinni matvöru
Við sjáum oft í verslunum hrátt kjöt
ýmiss konar rétt við hliðina á sviðasultu,
salötum eða áleggi. í ritinu segir samt:
Haldið soðinni matvöru (t.d. áleggi og
fleiru) alveg aðgreindri frá hrávöru og
notið aldrei sömu skurðbretti eða áhöld
til meðhöndlunar á þessum tveimur
tegundum matvæla, nema áhöldin séu
vandlega þvegin á milli. Þetta er gert til
að koma í veg fyrir að sýklar, sem vera
kunna á hrávörunni berist yfir í soðnu
vöruna.
Matareitranir
Matareitranir orsakast af því, þegar
sumir sýklar fjölga sér í matvælum. Þá
mynda þeir samtímis sterk eituefni.
Berist þessi eiturefni ofan í fólk í
nægilegu magni, valda þau skyndilegum
sjúkdómseinkennum svo sem uppköst-
um, kviðverkjum og niðurgangi.
Sýklarnir geta verið í kjötvörum og
öðru hrámeti, en líklega er þó oftar urn
það að ræða að sýklarnir komist í matinn
í matartilbúningi frá þeim, sem við
matinn starfa. Algengustu orsakir eru
fingurmcin og úðasmitun frá nösum. Sé
maturinn geymdur við of hátt hitastig
t.d. stofuhita, getursýklunum fjölgaðog
eiturefni myndast, en þau myndast ekki
undir 7 gráðu hita á Celcius. Eiturefnið,
sem myndast af klasasýklum þolir allt að
30 mínúta suðu. Erfitt er að varast
sýkinguna, því að matur, sem í er
eituefni frá klasasýklum, heldur útliti og
bragði óbreyttu. Perfringensbakteríur
valda líka matareitrun og þær vaxa
aðeins við súrefnissnauðar aðstæður.
Þau skilyrði eru oft til staðar í volgum
sósum og ýmsum kjötvörum. Ef mikið
er af þessum bakteríum í mat getur það
komið fram á bragði og öðrum gæðum.
Hiti eyðileggur virkni eiturefnis þeirra,
þ.e. 60 gráður á Celcius í 60 mínútur.
Ýmsar tegundir af kóligerlum geta
valdið niðurgangi. Kóligerlar eru mjög
útbreiddir í náttúrunni og allir einstak-
lingar hafa slíka gerla í þörmum. Sumir
stofnar þeirra mynda eiturefni, sem
veldur niðurgangi. Þessir sýklar eru
sennilega algengasta orsök niðurgangs
hjá ferðamönnum í sólarlöndum og þess
vegna er hreinlæti mjög mikilvægt til að
komast hjá slíku. Margar aðrar
bakteríutegundir geta borist ofan í fólk
með mat og vatni t.d. kólerusýkillinn og
skyldar bakteríur, blóðkreppusóttar -
og bótulismussýklar, en þessir sjúk-
dómar eru nær óþekktir hér á landi.
Aftur á móti hefur sýkingum af
völdum salmonella sýkla fjölgað hér á
landi, en það eru þeir sýklar sem hvað
oftast valda alvarlegum matarsýkingum
víða um heim. Af þeim eru til um 1800
tegundir. Margar þeirra hafa fundist
hérlendis bæði í sjúklingum, í umhverfi
(skólpi, menguðum sjó) og einnig
stundum í dýrum, matvælum og fiski-
mjöli. Margar dýrategundir geta gengið
með salmonellasýkla allt sitt æviskeið og
við slátrun dýranna geta sýklar leynst á
eða í kjötinu. Mesta hættan stafar frá
svínum og ýmsum fuglategundum, t.d.
kjúklingum.
Mikílvægt að þíða kjöt,
áður en matreiðsla fer fram
Hafi hrátt kjöt ekki verið fullkomlega
þítt er matreiðsla fer fram, aukast líkur
á að salmonellasýklar lifi af matreiðsl-
Til þess að heilbrigður einstaklingur
smitist af salmonella sýklum verða mjög
margir lifandi sýklar að berast ofan í
hann. Ólíklegt er að slíkt smitmagn
berist á milli einstaklinga. Því mun nær
alltaf um að ræða smit með mat og
drykk. Mesta sýkingarhættan stafar af
matvælum, sem ekki eru soðin, svo sem
réttum úr ósoðnum eggjum, t.d. salöt,
olíusósu.
Séu matvæli vel soðin eða steikt er
tryggt að salmonella sýklar drepist.
Lán fvrir 5-6 manna
fjölskyldu 240 þús.
■ Ein lína féll út úr í grein um
húsnæðismálastjórnarlán í blaðinu í gær
og rugluðust því tölur um lán. Lán til
5-6 manna fjölskyldu eru 240 þús., en
lán til 7 manna fjölskyldu og stærri eru
278 þús. kr. Hér verður því birt aftur í
heild klausan um lánin: Nú er upphæð
lána Húsnæðismálastjórnar til nýbygg-
inga sem hér segir: Fyrir einstakling: kr.
161 þús., fyrir 2-4 manna fjölskyldu, kr.
205 þús., fyrir 5-6 manna fjölskyldu kr.
240 þús., fyrir 7 manna fjölskyldu og
stærri kr. 278 þús.