Tíminn - 26.11.1982, Qupperneq 10

FÖSTUDAGUR 26. NÓVEMBER 1982
Vetrardagur á Möltu
■ Guðrún Möller er fædd í Stykkis-
hólmi. Hún vann þar fyrst á símstöð-
inni, en síðan hjá Landsímanum í
Reykjavík árum saman. Nú er Guðrún
komin á eftirlaun og notar mikið
tímann til að ferðast og sjá sig um í
heiminum. Hún ætlar að segja okkur
frá einum degi á Möltu, sem hún tók
miklu ástfóstri við, og segist hún ætla
að heimsækja eyjuna hið bráðasta
aftur.
Við vorum fjórum íslendingarnir,
sem fórum með „Dansk Folkeferie" til
Möltu í janúar sl. Það var Jóhann Kúld
rithöfundur og kona hans, Geir þrúður
Ásgeirsdóttir, og Skúli Þorleifsson,
fiskmatsmaður, og undirrituð. Vildum
við losna við mesta skammdegið hér
heima á íslandi.
Malta tók á móti okkur með 19 stiga
hita og björtu veðri.
Við bjuggum í „Mellieha Holiday
Centre" - orlofshúsum, vestarlega á
eyjunni. Danir hafa byggt þarna 150
húsa orlofsbæ með ágætri þjónustu-
miðstöð. Þarna voru gestir af ýmsum
þjóðerum, mest Danir og Norðmenn.
Búið var í flestum húsana þennan
tíma, sem við vorum þarna.
Maríulíkneski alls staðar
úti og inni
Einn ferðafélaganna, Skúli, varð
fyrir því að brjóta gleraugun sín, og
þurfti að fá þau viðgerð. Svo talaðist
til, að ég færi með honum til höfuð-
borgarinnar Valetta til að koma gler-
augunum í viðgerð.
Við fórum snemma morguns með
strætisvagni. Strætisvagnarnir á Möltu
eru alveg í sérflokki. Eftir útliti að
dæma gætu þeir verið af árgerð
1920-1930. Vagninn sem við forum
með var skrýddur Maríulíkneski,
fremst hjá vagnstjóranum og eins var
margs konar skraut og glingur hér og
þar í vagninum, gylltar bjöllur, dýr-
lingamyndir o.fl.
Maríulíkneski sjást mjög víða á
Möltu, - við vegi, utan á húsunum og
víðar. Landsmenn virðast vera afar
trúaðir. Á eyjunni eru nálægt 400
kirkjur. Margt fólk fer til kirkju
snemma morgana, áður en það fer til
vinnu, og svo aftur eftir að vinnu lýkur
á daginn.
Ævisaga í strætó
Við hlið mér í strætisvagninum sat
kona, líklega um scxtugt. Við tókum
tal saman (allir Möltubúar tala ensku).
Hún var fædd í Ástralíu, en fluttist
■ Guðrún Möller, t.h. ásamt íveimur vinkonum sínum á suðrænum slóðum.
með foreldrum sínum á unglingsárum
til Möltu. Hún giftist á stríðsárunum.
Sitt fyrsta barn ól hún í helli.
Loftárásirnar voru svo gífurlegar þá,
að fólkið varð að búa í hellum
langtímum saman.
Mjög auðvelt er að kynnast Möltu-
búum. Fólkið er afar frjálslegt. Á
stuttum tíma hafði þessi kona sagt mér
ævisögu sína, en svo skildu leiðir
okkar og konan fór sína leið. Áður en
hún fór úr vagninum þá bauð hún mér
að koma heim til sín daginn eftir, -
sem ég og þáði og hafði mikla ánægju
af.
Á göngugötunni í Valetta
Við Skúli héldum áfram til Valetta.
Strætisvagnarnir ganga aðeins að borg-
arhliðinu, en þar tekur við göngugata
- þvert í gegn um borgina, og hún er
aðalverslunargatan. Það úði og grúði
af fólki, sem þarna var að spóka sig,
skoða sig um og versla. Auðveldlega
gekk okkur að finna gleraugnabúð og
koma gerlaugunum í gerðgerð.
Möltubúar eru að mörgu leyti líkir
okkur (ekki samt í útliti). Líklega
stafar það af því að þeir búa á eyju
eins og við. ítbúatalan er nálægt 340
■ Mellieha-kirkjan stendur á hæðinni yfir ströndinni og sést vítt að.
þúsund manns. Eyjan er aðeins 28 km
á lengd og 14 1/2 á breidd.
íslensk vinkona mín, sem hefur
verið búsett á Englandi um lengri
tíma, en oft komið til Möltu, sagðist
aldrei hafa séð eyjuna græna áður.
Hún hafði aldrei áður komið þangað
um þetta leyti árs, en á sumrin eru
brúnir og gráir litir ríkjandi í öllum
gróðri.
Heimferðin - og önnur
ævisaga í strætó!
Eftir að við Skúli höfðum skoðað
okkur um í Valetta fórum við að hugsa
til heimferðar til Mellieha. Á leiðinni
til baka, settist hjá mér ung kona með
lítinn son sinn.
Það fór eins og fyrr um daginn, að
við tókum tal saman. Hún sagðist vera
íri en eiginmaður hennar Möltubúi og
drengurinn Englendingur, því hann
fæddist í London.
Áður en við skiidum sagði hún mér,
að hún væri að koma frá lækni, og
hann hefði staðfest það sem hana
grunaði, - að hún ætti von á barni. Um
leið og hún sagði mér þetta strauk hún
á sér magann. Ja, það má segja að
fólkið þama er mjög opinskátt.
Saltfiskveisla Skúla
Um kvöldið hélt Skúli saltfiskveislu.
Hann kom með afbragðs sólþurrkaðan
fisk heiman frá íslandi. Nú hafði
fimmti íslendingurinn bæst í hópinn,
Karl Sæmundsson kennari. Einnig
höfðum við kynnst 2 dönskum konum,
sem komu í saltfiskveisluna. Dönsku
konurnar voru Else Hviid og Sigrid,
vinkona hennar.
Else talar dágóða íslensku, því hún
dvaldi á íslandi fyrir 50 árum. Þá var
hún starfsstúlka á heimili Guðmundar
Vilhjálmssonar, forstjóra Eimskips.
Else hefur nokkrum sinnum komið til
íslands síðan hún dvaldist þar. Hún
naut þess í ríkum mæli að heyra og
tala íslensku.
Eftir mjög ánægjulega kvöldstund
fylgdu íslendingarnir dönsku konun-
um í næstu götu, þar sem þær bjuggu.
Þá var stjömubjart, heiðskírt og mjög
fallegt og líta til lofts. Einkennilegt er
hvað stjörnurnar virðast vera miklu
nær manni þama suður í Miðjarðarhafi
en hér heima, og karlinn í tunglinu
snýr allt öðmvísi en séður frá íslandi.
Vikurnar á Möltu liðu allt of fljótt.
Sem betur fer fæ ég vonandi tækifæri
til að fara þangað aftur í janúar 1983.
Guðrún Möller
Dagur í lífi Guðrúnar Möller:
ÍSLENSK
NÆRING-
AREFNA-
TAFLA
■ Á undanförnum árum hefur mjög
aukist áhugi hér á landi á að neyta
hollrar fæðu og hafa margar lærðar
greinar verið rítaðar um það efni. Einnig
er fólki Ijóst mikilvægi rétts holdafars og
hvern þátt rétt fæðuval á í þvi að halda
því í lagi. Margir hafa þegar öðlast
talsverða kunnáttu í því að telja saman
hitaeiningarnar í þeim mat, sem þeir
neyta, en lítið hefur verið u,m handhæg-
ar íslenskar töflur, þar sem birtur er
hitaeiningafjöldi algcngustu íslenskra
matartegungda.
Nú hefur Manneldisfélag íslands bætt
úr þessum vanda. Það hefur gefið út
handhæga töflu, þar sem gefið er upp
næringargildi algengra fæðutegunda.
Auk hitaeininga er þar gefið upp magn
allra orkugjafanna, þ.e. fitu, sykurs og
annarra kolvetna og próteina, en eins og
vitað er, er feitur og sykraður matur ekki
talinn sérlega hollur. Það þarf því ekki
annað en að líta á töfluna til að gera sér
grein fyrir því, hvaða fæðutegundir eru
hollari en aðrar.
Fitan í matnum er mishörð eða
GEFIN ÚT AF
MANNELDISFÉLAGI ÍSLANDS
MMMMMMMMMMMtéMMMM
INNIHAU) f 100 G Af ÆTUM H1.UTA
' ORKA PRÓTFIN PJTA KOLVETN!
ALLS RYKUR
'l ?>'*,/'' '-y-M ■> 4-' ' kcðl 8 8 8 6
Kjöt
^V&Í^S^'uMttABÓGUR • 220 17.1 17.1 4+
I.AMBALÆRI. STEIKT • 265 17,3+4
fi/A 7MTY\ UMBAKáTlLFTTUR • 250 16,7 20.2+ + 0
NAirlABLTF • 145 21.8 5.7++ 0
NAUTAHAKK • 270 21.2++
KÁLFABÓGUR9 140 19.7
SVfNAKÓTILETTUR* 225 20,7 14.9 +4 0
SVÍNAI Æ'M, STCJKT 285 26.9 19.8++ 0
BMKON, STCIKT 580 46.4 ++
IIROSSAKJÖT • 170 10,0 + 0
IIVAIKJÖT 145 26,8 4.1 0
KJLKLJNGAR. STtlKTtR
tOFNI M Pfinli 215 22.6 14.0 o 0
LAMBAUFUR, STEIKT • 230 22.9 14,0 o 3.9
LIFRARKAiFA • 300 11.0 24.4 ♦
blOomör, SOOIN • >35 9.0 25.0++
1-IFRARPVLSA. sotmn • 360 8,2 27,0 ++
VfNARPVJ^UR
kindabKigu )« 11 32 ++
KJÖTBOILUR, STCJKAR 260 13.7 16.9+ + 9.5
Fiskur
mettuð. Mjúk fita er nákvæmlega jafn
orkurík eða fitandi og sú harða, en hins
vegar eykur hörð fita kólesterol blóðs,
þar sem mjúk fita hefur þveröfug áhrif,
og frekar lækkar kólesterólið. í töflunni
er gefið upp hvort um harða eða mjúka
fitu er að ræða í hverri fæðutegund.
Tveir plúsar (++) tákna hörðustu fituna
eins og t.d. þá í smjöri, kindakjöti og
nautakjöti. Einn plús táknarfitu, sem er
ekki alveg eins hörð, s.s. borðsmjörlíki
og smjörva. Núll táknar fitu, sem er
hvorki mjúk né hörð, og hefur hún
hverfandi áhrif á kólesteról blóðsins.
Dæmi um slíka fitu er lúða og kjúk-
lingur. Mjúka fitan, sú sem stuðlar að
lækkun kólesteróls, er táknuð með
mínus. Við fitusnauðar matvörur er
ekkert tákn.
Járn er það næringarefni, sem einna
helst skortir í fæðu margra barna og
kvenna. Járnríkar fæðutegundir eru því
merktar í töflunni með dökkum díl.
Fleiri upplýsingar er að finna í
töflunni. Þar eru einnig myndir og
hvatningarorð um hollari Iifnaðarhætti.
Taflan er litprentuð og myndskreytt
og því tilvalin til að hengja upp í
eldhúsinu.