Tíminn - 03.02.1983, Blaðsíða 8

8
FIMMTUDAGUR 3. FEBRÚAR 1983
lliiimii
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Framkvæmdastjóri: Gísli Sigurðsson. Auglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason.
Skrifstofustjóri: Jóhanna B. Jóhannsdóttir. Afgreiðslustjóri: Sigurður Brynjólfsson.
Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson, Elías Snæland Jónsson. Ritstjórnarfulltrúi: Oddur
V. Olafsson. Fréttastjórar: Kristinn Hallgrimsson og Atli Magnússon.
Umsjónarmaður Helgar-Tlmans: Guðmundur Magnússon. Blaðamenn: Agnes
Bragadóttir, Bjarghildur Stefánsdóttir, Friðrik Indriðason, Heiður Helgadóttir, Jón Guðni
Kristjánsson, Kristín Leifsdóttir, Samúel Örn Erlingsson (iþróttir), Skafti Jónsson, Sonja
Jónsdóttir. Útlitsteiknun: Gunnar Trausti Guðbjörnssson. Ljósmyndir:
Guðjón Einarsson, Guðjón Róbert Ágústsson, Elín Ellertsdóttir. Myndasafn:
Eygló Stefánsdóttir. Prófarkir: Flosi Kristjánsson, Kristín Þorbjarnardóttir,
María Anna Þorsteinsdóttir. Ritstjórn skrifstofur og auglýsingar:
Síðumúla 15, Reykjavík. Sími: 86300. Auglýsingasimi 18300. Kvöldsimar: 86387 og 86392.
Verð i lausasölu 11.00, en 15.00 um helgar. Áskrift á mánuði kr. 150.00.
Setning: Tæknideild Timans. Prentun: Blaðaprent hf.
Varnir vegna snjó-
flóða og skriðufalla
■ Vegna hins hörmulega atburðar, sem nýlega
gerðist á Patreksfirði er ástæða til þess að rifja
það upp, að Alþingi hefur rætt og gert tillögur
um ráðstafanir vegna snjóflóðahættunnar. Ar-
angur hefur orðið nokkur, en þó minni en skyldi.
A þinginu 1974 -1975 flutti Tómas Árnason
tillögu til þingsályktunar um rannsóknir á
snjóflóðum og skriðuföllum. Tillaga þessi var
samþykkt lítið breytt og afgreidd sem ályktun
frá Alþingi 14. maí 1975.
Samkvæmt ályktuninni var ríkisstj órninni
falið að láta fara fram rannsóknir á framannefnd-
um náttúrufyrirbærum með það fyrir augum,
hvort unnt væri að sjá fyrir og hindra snjóflóð
og skriðuföll og hvaða vörnum yrði helzt komið
við.
_ í greinargerð fyrir áðurnefndri tillögu Tómasar
Árnasonar^sagði m.a. á þessa leið:
„Ýmsir íslendingar hafa unnið merkileg störf
að gagnasöfnun í þessum fræðum. Olafur
Jónsson hefur t.d. skrifað mikið og gagnmerkt
ritverk um skriðuföll og snjóflóð.
Almannavarnanefnd ríkisins hefur nokkuð
hafist handa í þessum málum, m.a. með því að
skrifa bæjaryfirvöldum í þeim kaupstöðum í
landinu, þar sem snjóflóð gætu fallið, og óskað
eftir kortlagningu hættusvæða. Enn fremur hefur
nefndin beðið um álit á því hvaða vörnum væri
hugsanlegt að koma við til varnar gegn snjóflóð-
um.
Erlendis hafa rannsóknir á snjóflóðum, fjall-
hruni og jarðskriðum verið gerðar um alllanga
hríð. í Sviss, Noregi, Bandaríkjunum og eflaust
víðar er þessi starfsemi talsvert öflug í formi
rannsóknar- og athugunarstöðva. Ein merkasta
rannsóknarstöð um snjóflóð er í Davos í Sviss
og er markmið hennar að vinna að vörnum gegn
snjóflóðum og gera svonefndar snjóflóðaspár til
viðvörunar. Þá er einnig unnið skipulega að
björgunarstörfum, m.a. með hjálp hunda og
rafbylgjutækja. Einnig fer fram fræðslustarf um
snjóflóð, bæði með fyrirlestrum ogútgáfustarfi.“
Hér lýkur tilvitnun í greinargerðina fyrir
tillögu Tómasar Árnasonar. í framhaldi af
áðurnefndri ályktun Alþingis um þetta efni,
fengu ýmsir aðilar mál þetta til frekari athugunar
og komu fram ákveðnar ábendingar um aðgerðir,
m.a. frá Rannsóknarráði ríkisins, en sérstök
vinnunefnd á vegum þess gerði tillögur um
skipulag snjóflóðarannsókna. Einn þáttur þeirrar
tillögu hefur þegar komið til framkvæmda, en
Íiað er að einn af sérfræðingum Veðurstofu
slands annast sérstaklega snjóflóðarannsóknir
og snjóflóðaspár.
En meira þarf til ef vel á að vera. Atburðirnir
á Patreksfirði ættu að verða hvatning til þess að
meira verði gert í þessum efnum.
Bimm
skrifað og skrafað
Upplausn í
flokkakerfinu
■ Upplausn og órói í
stjórnmálalífinu hefur ein-
kennt þjóðlífið hin síðari ár
og virðist fara vaxandi fremur
en hitt. Fólk sem hefur ólíkar
stjórnmálaskoðanir sver sig
saman í framboð sem byggj-
ast á baráttu fyrir einstöku
málefni og iðulega er tekist á
um menn en ekki skoðanir.
Kvennaframboðin hafa t.d. í
raun ekki nema eina skýra
stefnu, að auka þátt kvenna
í stjórnmálabaráttunni. Að
öðru leyti er ekki tekin
afstaða til manna eða mál-
efna. Þetta gefur góða raun,
framboðin ná umtalsverðu
kjörfylgi. Sérframboð sjálf-
stæðismanna í tveim kjördæm-
um í síðustu kosningum snér-
ust einvörðungu um persónur
en ekki skoðanaágreining.
Sá klofningur sem varð í liði
sjálfstæðismanna er núver-
andi stjórn var mynduð stafar.
sömuleiðis ekki af skoðana-
ágreiningi, menn völdu ýmist
að fylgja Gunnari eða Geir
að málum og allir segjast þeir
berjast fyrir framgangi sjálf-
stæðisstefnurtnar.
Enn eru væringar er verið
er að undirbúa framboð til
næstu kosninga. Framsókn-
armenn á Norðurlandi vestra
eru ekki á einu máli um
hvernig skipa skuli frambjóð-
endum á lista fyrir næstu
kosningar. Á fundi kjördæma-
aráðs var kosið um röð
manna og varð hún óbreytt.
Friðji maður á listanum sem
nú situr á þingi fyrir Fram-
sóknarflokkinn, sætti sig ekki
við úrslit, hafnaði sæti sínu
og gekk af fundi ásamt hópi
manna. Skýringin sem gefin
var er sú að menn þessir
sættu sig ekki við röð efstu
manna þótt það skipti í sjálfu
sér ekki nokkru máli þar sem
efstu menn listans eru öruggir
að ná endurkjöri. Engar
skýringar hafa verið gefnar á
hvort hér er um stjórnmála-
legan ágreining að ræða eða
aðeins persónulegan. Ekki
hefur frést suður fyrir heiðar
hvort fleiri tíðinda sé að
vænta frá óánægðum fram-
sóknarmönnum í Húnaþingi.
Á Vestfjörðum eru nokkr-
ir sjálfstæðismenn á fullu að
undirbúa sérframboð vegna
óánægju um skipan þess lista
er forráðamenn flokksins í
kjördæminu ákváðu.
Tækifæri að ná sér
niðri á kerfínu
Fregnir fjúka um margs-
kyns framboð sem ýmsir
aðilar eru að velta fyrir sér
og er markmiðið að vinna að
sérstökum áhugamálum á
Alþingi. í því grugguga vatni
sem stjórnmálalífið á íslandi
svamlar nú í dorga lukku-
riddarar og sálnaveiðarar sem
segja „kerfinu“ stríð á hend-
ur og hraðsjóða formúlur
sem leysa eiga allan vanda.
Fremstur í flokki er Vil-
mundur Gylfason sem orðinn
er sameiningartákn allra
þeirra sem orðnir eru á móti
Stjórnmálaflokkum og öllu
þeirra æði. Vilmundur er
lýðræðissinnaður bylting-
armaður sem ætlar að hafa
endaskipti á stjórnkerfinu á
fljótvirkan hátt og býður
öllum að koma til sín sem
þyrstir eftir réttlætinu, og
berja á kerfinu. Að öðru
leyti geta fylgendur hans
hafa hvaða skoðun sem þá
lýstir á þjóðmálunum.
Morgunblaðið ákallar í
leiðara sínum í gær sjálfstæðis-
menn á Vestfjörðum að láta
af óþekktinni og standa vörð
um einingu síns gamla flokks,
og segir að ef þeir rjúfi
friðinn verði öllum Ijóst að
sjálfstæðisflokkurinn hefur
ekki náð tökum á vandamál-
um sínum.
Falinn ágreiningur
Pétur Reimarsson skrifar í
gær grein í Þjóðviljann um
óróa í flokkakerfinu. Hann
veltir fyrir sér hvernig á
þessum óróa stendur og
bendir réttilega á að það sé
ekkert nýtt að óánægju gæti
í flokkakerfinu og að óá-
nægðir hópar brjótist stund-
um út úr flokkum þegar þeim
finnast sín sjónarmið hafa
orðið undir. En Pétur skrifar:
„Það er hins vegar í' engu
samhengi við þetta þegar
Gunnar Thoroddsen klýfur
Sjálfstæðisflokkinn til að
mynda núverandi ríkisstjórn
(eða klýfur hann ekki). Þar
er gengið í berhögg við vilja
allra stofnana þess flokks á
óheiðarlegan hátt og það er
erfítt að ímynda sér nokkur
samtök þar sem ekki yrði
litið á slíkt sem formiega
úrsagnarbeiðni úr viðkom-
andi samtökum. En þetta
sýnir kannski hve Sjálfstæðis-
flokkurinn er öflugt borgara-
legt bandalag sem setur
heildarhagsmuni sína ofar
svona tímabundnum af-
glöpum hóps flokksmanna."
Pétur reynir að gera grein
fyrir hvað valdi því að stjórn-
málaflokkamir njóta takmark-
aðs trausts og hvers vegna
þeir eru allir spyrtir saman í
huga almenns kjósanda þótt
þeir hafi ólík stefnumið.
Hann skrifar:
„Sú breyting hefur einnig
almennt orðið í þjóðfélaginu
undanfama áratugi, að það
hefur orðið opnara, þannig
að fólk hefur greiðari aðgang
að upplýsingum og skoðana-
skipti og ágreiningur er gerð-
ur opinber. Slíkt er af hinu
góða, því það gefur fólki
meiri möguleika á að mynda
sér sjálfstæða skoðun á mál-
efnum en taka ekki eingöngu
afstöðu vegna þess að séra
Jón heldur henni fram. Hér
er um að ræða þróun í
lýðræðisátt.
Stjórnmálaflokkarnir hafa
að ýmsu leyti átt erfitt með
að laga sig að þessum breyt-
ingum. Par hefur yfírleitt gilt
sú regla að ágreiningur fái
ekki að koma upp á yfirborð-
ið nema í undantekningartil-
vikum. Meira að segja hafa
flokkarnir tíðkað þessi
vinnubrögð þegar þeir eru í
samstarfi hver við annan
hvort sem um hefur verið að
ræða samstarf í ríkisstjórn
eða sveitarstjórnum. Þaö
hefur þá litið út sem allt sé í
góðii lagi óg samstarfið ágætt
og ágreiningur lítill. Þannig
hafa flokkamir svikist um að
skýra það út fyrir stuðnings-
mönnum sínum hvaða mála-
miðlanir hafa verið gerðar,
hvernig og til hvers. Þess
vegna fá flokkarnir það orð
á sig að þeir séu allir eins, að
það sé sami rassinn undir
þeim öllum og þeir svíki allt
sem þeir lofa.“
Ráfa um sali Alþingis eins
og ráðvilltir danaprinsar
■ SEÐLABANKINN hefur scnt frá sér yfirlit um stöðu
efnahagsmálanna um nýliðin áramót og horfurnar á þessu ári.
Þar kemur skýrt fram, hversu alvarlegt ástand hefur skapast
í cfnahagsmálum landsmanna vegna margvíslegra ytri áfaila.
Seðlabankinn telur að rætur þessarar þróunar megi að
verulegu leyti rekja til mjög versnandi ytri aðstæðna á
síðastliðnu ári, cinkum minnkandi sjávarafla og söluerfiðleika
á erlendum mörkuðum, cn jafnframt hafi komið enn einu
sinni í ljós, hversu fljótt hið lögboðna vísitölukerfi magnar
áhrif utanaðkoinandi örðugleika og hversu varhugaverð öll
frestun nauðsynlegra gagnráðstafana er fyrir efnahagslcgt
jafnvægi. Þetta hefur margsinnis verið bent á, en því miður
ekki á það hlustað af öllum aðilum núverandi stjórnarsam-
starfs. Og stjúrnarandstaðan hefur aðeins hugsað um innri
vandamál og uppgjör í valdastreitunni.
Þetta ábyrgðarleysi stjórnarandstöðunnar hefur tekið á sig
hinar kostulegustu myndir í sambandi við bráðabirgðalög
ríkisstjórnarinnar, sem stjórnarandstæðingar segjast vilja
fella en vilja samt sem áður ekki fella! Geir Hallgrímsson og
ýmsir aðrir stjórnarandstæðingar í Sjálfstæðisflokknum hafa
að undanförnu ráfað um sali Alþingis eins og Hamlet
Danaprins og vita ekki sitt rjúkandi ráð. Að vera eða vera
ekki á móti bráðabirgðalögunum, það er spurningin sem
þessir seinheppnu danaprinsar hafa tuldrað fyrir munni sér.
Þeir vildu helst geta gert hvoru tveggja, en hafa því miður
aðeins citt atkvæði hver og það er ekki til skiptanna. Sagt er
að sumir sjálfstæðisþingmenn séu orðnir svo æfir út í vegvillta
forystu sína, að þeir séu í alvöru farnir að leita að þeim
Fontinbras, sem erfa eigi ríkið.
EKKI cr framtíðarspá Seðlabankans sérlcga glæsileg. „Fari
fram sem liorfir", segir þar, „verður mjög mikill halli á
viðskiptajöfnuði einnig á þessu ári, og skuldastaðan við útlönd
mun komast á enn hættulegra stig. Jafnframt heldur
verðbólga áfram að magnast og grafa undan fjárhagslegu
trausti og sparifjármyndun, en háu atvinnustigi haldið uppi
með erlcndri skuldasöfnun og verðbólgumyndandi útlánum
innanlands. Við þessum vanda verður að bregðast hið allra
fyrsta, því hver mánuður er dýr í vaxandi erlendum skuldum,
sem langan tima tekur að greiða niður. Meginmarkmiðið í
efnahagsmálum hlýtur því, eins og nú er komið, að vera að
draga úr og eyða sem fyrst viðskiptahallanum við útlönd, sem
ógnar efnahagslegu öryggi landsmanna".
Seðlabankinn bendir m.a. á, að ef breytingar á genginu að
undanförnu eigi að hafa tilætluð áhríf, verði að koma í veg
fyrir að þær renni úheftar út í framleiðslukostnað og verðlag.
Reyndar sé Ijóst, að lengra þuríí að ganga og stefna sem fyrst
að gagngerri endurskoðun hins lögboðna vísitölukerfis
verðlags og launa, ef komast á út úr þeim ógöngum, sem
íslcnsk efnahagsmál séu nú í.
í ágúst síðastliðnum varð um það samkcmulag meðal
stjórnarsinna að breyta vísitölugrundvellinum og viðmiðunar-
kerfinu í heild. Það stjórnarfrumvarp hefur hins vcgar ekki
enn séð dagsins Ijós. Væri nú ekki rétt að fara að ganga frá
því máli nú þcgar stjórnmálamenn landsins hafa loksins losnað
af hvalbeininu? -Starkaður.