Tíminn - 25.02.1983, Blaðsíða 9

FÖSTUDAGUR 25. FEBRUAR 1983.
9
á vettvangi dagsins
Ymsar upplýsingar um
atvinnumál Vestfirdinga
eftir Kristján G. Jóhannsson, Isafirði
■ Nú fyrir nokkru gaf Byggðadeiid
Framkvæmdastofnunar út ritið „Hag-
tölur landshluta Vestfirðir". Þær upplýs-
ingar um atvinnuskiptingu, mannfjölda,
tekjur og fiskafla, sem hér fara á eftir hef
ég unnið upp úr áðurnefndu riti.
Atvinnuskipting
Atvinnuskipting á Vestfjörðum er að
nokkru leyti frábrugðin því, sem er á
landinu í heild og einnig er hún misjöfn
eftir svæðum innan fjórðungsins. Segja
má að það sé einkum tvennt, sem greinir
Vestfirði frá landsmeðaltali hvað þessi
mál varðar og það er í fyrsta lagi að
hlutfallslega fleiri Vestfirðingar starfa í
sjávarútvegi og landbúnaði og í öðru lagi
að hlutfallslega færri starfa við þjónustu
og almennan iðnað helduren landsmeð-
altal segir til um. Ef við lítum nánar á
þetta kemur í Ijós að helmingur ársverka
á landinu er við þjónustu, á ísafirði er
hlutfallið um 42%, í Bolungarvík um
28%, en á Vestfjörðum að ísafirði
undanskildum er hlutfallið um 26%. í
ísafirði eru 36% ársverka í sjávarútvegi,
þ.e. við fiskveiðar og fiskvinnslu, í
Bolungarvík cr þetta hlutfall 46%, en á
Vestfjörðum að ísafirði undanskildum
er það um 40%. Fiskveiðar og fiskvinnsl-
an taka hins vegar einungis um 15%
ársverka á landinu öllu. í töflu nr. 1 má
sjá atvinnuskiptingu á Vestfjörðum og
einnig landsmeðaltal.
Mannfjöldinn og
aukning hans
Á tímabilinu frá 1974 til 1980 fjölgaði
íslendingum um 5,8%, en á sama tíma
fjölgaði Vestfirðingum um 5,4%, eða
heldur minna. Á þessu sama tímabili
fjölgaði fólki í Reykjavík og á Reykja-
nesi samanlagt um 4,9% (sú fjölgun er
reyndar öll á Reykjanesi), sem er nokk-
uð minni fjölgun en á Vestfjörðum. Hins
vegar fjölgaði íbúum mun rneira í
nokkrum öðrum kjördæmum, t.d. á
Vesturlandi um 7,4%, Norðurlandi
eystra um 9% og á Austurlandi um
7.9%.
Ef litið er á þróunina innan þessa
tímabils sést að blómaskeið Vestfirðinga
varðandi fólksfjölgun var á árunum 1976
til 1979, en þá var fjölgun íbúa á
Vestfjörðum heldur meiri en landsmeð-
altal. Tölur yfir tímabilið frá 1972 til
1981 sýna að Vestfirðir eiga í vök að
verjast hvað íbúafjölgun varðar, á því
tímabili var meðalíbúafjölgun á Vest-
fjörðum á ári 0,6%, en landsmeðaltal
var 1,1% á ári.
íbúafjölgun er æði misjöfn milli staða
í fjórðungnum á síðasta áratug og í
meginatriðum er það á þann veg að
margir þéttbýlisstaðir styrkjast, en fólki
fækkar í sveitum. í eftirfarandi töflu (nr.
2) kemur fram árleg meðalbreyting íbúa-
fjölgunar á árunum 1972 til 1981.
Tekjur Vestfirðinga
Meðaltekjur Vestfirðinga árið 1980
voru 4,9% hærri en meðaltekjur á
landinu öllu, en þetta segir ekki alla
söguna því það má benda á að tekjur eru
Tafla 1. allt Isafj. Bolungarvík Vestflrðírað
Atvinnuskipting áríð 1980 landið ísaf. undunsk.
Landbúnaður . 7,8% 1,2% 2,4% 18,6%
Fiskveiðar . 5,3% 9,5 % 15,1% 12,2%
Fiskvinnsla . ■ 9,5% 26,8% 30,8% , 27,4%
Iðnaður . .17,-2% i 10,1% 11,9% 7,8%
Byggingarstarfsenú ...... . .10,1% 10,7% 11,7% 8,1%
Verslun og jtjónusta . .42,8% 36,6% 25,7% 24,2%
Saingöngur . . 7,3% 5,1% 2,5% ' 1,7% l
100,0% 100,0% ! ioo,o% 100,0%
Tafla 2. árleg mcðalbreyting
Staður ' ntannfjölda
ísafjörður +1,2%
Bolungarvík . +2.7%
Súðavík ....... +2,2%
Suðureyri ....... +0,1%
Flateyri ....... +1,2%
Þingeyri ....... . . . . . +1,8%
Patreksfjörður +0,3%
Tálknafjörður +5,8%
Bíldudalur . +0,9%
Hólniavík . +2,4%
ísafjarðarsýslur - sveitir . . . -3,8%
Barðastr.sýslur - sveitir . . . -1,7%
Strandusýsla - sveitir -1,1%
Tafla 3 Illutfallslegt frávik frá mcðaltckjum á
Staður iandinu árið 1980
Isafjörður r ..... • +19,4%
Bolungarvík
nokkuð misjafnar eftir atvinnugreinum
og svæðum innan fjórðungsins. Sem
dæmi má nefna að tekjur af fiskveiðum
eru að meðaltali um 44% hærri á
ísafirði, en landsmeðaltal í þessari at-
vinnugrein er. Ef litið er á meðaltekjur
eftir svæðum innan Vestfjarða sést að þær
eru tiltölúlega háar á þéttbýlissvæðinu
við Djúp og á Tálknafirði. Einnig kemur
í Ijós að meðaltekjur eru yfirleitt mjög
lágar í sveitum. í töflu 3 er sýnt hlutfalls-
legt frávik frá meðaltekjum á landinu
árið 1980 á ýmsum stöðum á Vestfjörð-
um.
Fiskafli Vestfirðinga
Botnfiskafli Vestfirðinga jókst mikið
á síðastliðnum áratug, frá 1971 til 1980
var aukningin 102% eða úr 47.444 tonn
upp í 95.852 tonn. Á þessu tímabili jókst
hlutdeild Vestfirðinga í heildarbotnfisk-
afla landsmanna úr 11,2% árið 1971
upp í 14.5% árið 1980. Þetta hlutfall
komst hæst árið 1978 í 17,4% en hefur
lækkað aftur. Þessi aukna hlutdeild
Vestfirðinga í botnfiskafla landsmanna
er töluverð í tonnum talið, því hefði
hlutdeildin 1980 verið sú sama og 1971,
þ.e. 11,2%, hefði botnfiskafli Vestfirð-
inga orðið 73.864 tonn eða 21.988 tonn-
um lægri en hann varð í raun og veru og
samsvarar það um það bil afla fjögurra
togara.
í töflu 4 er yfirlit yfir botnfiskafla
Vestfirðinga eftir löndunarhöfnum árin
1971 og 1980 og aukningin á tímabilinu
ásamt meðalíbúafjölgun á ári:
Verkunarskipting
fiskaflans
Fróðlegt er að bera saman hvernig
aflinn er verkaður, þ.e. skiptingu á milli
hinna helstu verkunargreina, sem cru
frysting, söltun og hersla. Þessi skipting
er æði misjöfn á milli staða hér á
Vestfjörðum, en þetta er athyglisvert út
frá því sjónarmiði að þessarverkunarað-
ferðir skapa misjafnlega mikla vinnu
Patreksfjörður .................................................+ 4,0%
Tálknafjörður...................................................+33,4%
Flateyri........................................................+11,1%
Suðureyri.....................................+ 9,9%
Þingeyri........................................................+ 3,3%
Hólmavík........................................................- 4,4%
Strandasýsla . . . .,............................................. -22,6%
Barðastrandarsýsla...............................................- 3,2%
Isafjarðarsýslur................................................- 2,0%
Tafla4 Fiskaflinn
mcðalíbúa-
fjölgun
miðað við tonn upp úr sjó. í töflu 5 Staður 1971 1980 Aukning áári
kemur fram skipting á milli fyrrgreindra Bíldudalur 935 tonn 3.598 tonn 285% 0,9%
verkunaraðferða árið 1980 og til gamans Bolungurvík 8.020 tonn 15.323 tonn 91% " 2,7%
fylgir með botnfiskafli á hvern íbúa. Elateyri 4.328 tonn -7.472 tonn 73% 1,2%
(rækjuafli meðtalinn). Hólmavík 186tonn 1.232 tonn 562% 2,4%
Þrír staðir skera sig úr með mjög hátt ísafjörður 14.299 tonn 29.583 tonn 107% 1,2%
hlutfall aflans í frystingu þ.e. lsafjörður, Patreksfjörður 6.543 tonn 11.682 tonn 79% 0,3%
Hólmavík og Tálknafjörður, en á hinn Suðureyri 4.950 tonn 9.191 tonn 86% 0,1%
veginn sker Patreksfjörður sig úr með Súðavík •2.370 tonn 5.977 tonn 152% 2,2%
mjög lágt hlutfall í frystingu. Tálknafjörður 2.439 tonn 5.139 tonn 111% 5,8%
Þingeyri 3.374 tonn 6.655 tonn 97% 1,8% '
Aldursskipting íbúanna
Aldursskipting íbúanna á Vestfjörð-
um er töluvert frábrugðin því sem er á
landinu í heild. Þetta er á þann vcg að
Vestfirðingareru hlutfallslega fjölmenn-
ari í yngri árgöngunum þ.e. 0-29 ára.
Þetta sést í töflu 6 hér á cftir.
Þessi staðreynd er afar athyglisverð og
sýnir að það eru hlutfallslega fleiri að
vaxa upp og koma af fullum krafti inn í
atvinnulífið á Vestfjörðum heldur en er
á landinu í heild. Hins vegar eru tiltölu-
lega'færri, sem eru á síðari hluta starfs-
ævi sinnar eða komnir á eftirlaunaaldur.
Ég ætla hér að lokum að sýna hvað
þetta þýðir í fjölda talið. Áriö 1980 voru
Vestfirðingar undir þrítugu 6.228, en ef
reiknað væri með landsmeðaltali hcfðu
þeir átt að vera 5.714, þ.e. 514 færri en
raunverulega var. Það er nokkuð mikið
í samfélagi 10.446 manna, eins og íbúa-
fjöldinn á Vestfjörðum var árið 1980.
ísaflrði 22. janúar 1983.
47.444 tonn 95.852 tonn 102%
Tafla 5
Staður frysting SÖItUB hersla kg/ihúa
ísafjörður '93% - 4% "37o 9.930
Bolungarvík 76% 15% . 9% 12.550
Patreksfjöröur 45% 30% 25% 11.320
Tálknafjörður 92% 8%, 17.480
Flateyri 66% 7% 27% 16.280
Þingeyri 83% 107o 7% 15.410
Suöureyri 87% 8% 5%, 48.380
Súðavík 79% 20% 1% 27.570
Bíidudalur 84% 4% 12% 12.710
Hólmavik 93% 6% 1% 5.480
Talla 6. Aldursskipting árið 1980 .
Vestfirðir Landiöallt Isafj., Bolungarvík
* ogísafj.sýslur.
0-14 ára 29,2% 27,1% 29,4%
15-24 ára 21,6% -19,37o 21,9%
25-39ára 20,9% 21,47o \ 21,8%>
40+69 ára 21,7% 25,4% 20,9%
70áraogyfir . 6,6% 6,8%, 6,07o
menningarmál
GOTT BARNAEFNI
ALLI OG HEIÐA
Hljómplata ög bók fyrír böm.
Flytjendur: Aðalsteinn Bergdal og
Ragnheiður Steindórsdóttir við píanó-
undirleik Hannesar Baldurssonar.
Höfundur: Asger Pedersen.
Þýðing texta: Óskar Ingimarsson
Útgefandi: ÍSAFOLD.
Gott barnaefni er alltof sjaldgæft á
íslenskum hljómplötumarkaði.
Sjálfsagt eru ástæðurnar margar, en
ein hin veigamesta er ugglaust sú, að í
viðskiptum þarf að höfða til kaupenda -
og lítil börn eru ekki sjálf kaupendur,
þeim er frekar gefið það sem fullorðnir
halda að þau vilji.
Þess vegna eru „poppaðar" barna-
plötur „barnastjörnur" með strengja-
sveit og fleiri „skrautlegar" útgáfur svo
áberandi.
Hljómplatan ALLl OG HEIÐA er
kærkomin tilbreyting frá fyrrgreindum
barnaplötum.
Hún er einföld og skýr og sniðin fyrir
hlustendur sem eru á þeim aldri að vera
að uppgötva ýmsar staðreyndir lífsins,
svo sem nauðsyn þess að vinna. Þá
auðgar textinn orðaforða hinna ungu
hlustenda. Svo sem fyrr segir er platan
einföld: aðeins systkinin Alli og Heiða
sem syngja ogundirleikurinn eitt píanó.
Söngvararnir sem eru þekktir leikarar,
gera efninu góð skil, einkum vandar
Ragnheiður flutninginn. Framburður
þeirra er mjög skýr svo að hvert orð
kemst til skila. Þá er píanóleikurinn
misfellulítill, og píanóið yfirgnæfir
hvergi laglínu eða texta.
Lögin eru einföld og hugljúf, textarnir
liprir og á góðri íslensku - ekki endur-
teknarinnihaldslitlarlínurafturogaftur.
Reyndar er platan byggð upp eins og
samtengdur leikur systkinanna Alla og
Heiðu. Sá leikur fær stuðning bókar sem
fylgir plötunni og hefur að geyma alla
textana tengda saman með stuttri sögu.
Bókin getur verið hjálp við lestrarnám
og eins eru myndir Ólafar Knudsen
bráðskemmtilegar og upplagt að lita
þær, eins og segir á bókarkápu.
Útgefandinn mun vera 105 ára gamalt
fyrirtæki, og er þetta fyrsta plata þess.
Vissulega hljóta 100 árum yngri hlust-
endur að þakka öldungnum fróðlega
skemmtun. Atli Asmundssun