Tíminn - 23.10.1983, Qupperneq 16

16
mmm
SUNNUDAGUR 23. OKTÓBER 1983
menntamálaráðs. Meðal þeirra sem
gengu fram á ritvöllinn má nefna Sigurð
Nordal prófessor (Mbl. 21. apríl), ló-
hann Briem (Vísir 25. apríl), Guðmund
Finnbogason (Mbl. 29. apríl), Valtý
Stefánsson (sama dag í Mbl.) og Stein
Steinarr skáld (Nýja dugblaðið 29.
apríl). Enn fremur lét tímaritið Helga-
fell, sem Ragnar Jónsson í Smára gaf út
og Tómas Guðmundsson og Magnús
Ásgeirsson ritstýrðu, málið mjög til sín
taka (einkum í apríl 1942), oggaf Jónasi
þungar ádrepur.
Jónas Jónsson lét ekki kaffæra sig með
þessum hætti. Fyrir hönd menntamála-
ráðs tók hann á leigu búðarglugga Gefj-
unar, eins af fyrirtækjum Kaupfélags
Eyfirðinga, við Aðalstræti í Reykjavík,
og setti þar saman það sem vera skyldi
viðvörunar- og háðungarsýning á verk-
um fimm þjóðkunnra listamanna, og
einmitt þeirra sem ráðið hafði hvað
kyrfilegast sniðgengið. Þeir og verk
þeirra voru sem hér segir: Jón Stefáns-
son: Þorgeirsboli; GunnlaugurScheving:
Hjörtur Snorrason; Jóhann Briem:
Kona; Jón Engilberts: / sjávarþorpi;
Þorvaldur Skúlason: Við höfnina og
Bláa kannan Myndunum var komið
þarna fyrir til sýnis hinn 26. apríl, en
morguninn eftir birtist í Tímunum grein
eftir Jónas undir heitinu „Er þetta það
sem koma skal?“ og tók hún af allan vafa
um tilgang sýningarinnar frá hans hendi.
Nokkru síðar, eða 3. maí, birti blaðið
svo myndir af málverkum þessum, „svo
allur landslýður mætti sjá og skilja
réttmæti þess nýja gapastokks sem hér
var upp settur" svo notað sé orðalag úr
myndlistarsögu Björns Th. Björnssonar
(II. hefti, bls. 210). ■ _ Upphaf greinaflokks Jónasar Jónssonar í Tímanum um „skáld og hagyrðinga", en þær greinar vöktu miklareiðimeðalmyndlistarmanna.
TÍSittVN, frriSjwJaKlmi T1. niara 1942
‘gimtrm
l>ri»iuda<i 3i. mdrx
»Fáir lola elabýl
ið sem verl
Skáld
yrðíngar
et«
t }Msuœ tornn ruáisKspttt
írsdorsjxtgjjtst m«rtctlr«ur þitt-
ar 1 sltapgerS ofcltar i*íeri<íl|5ga,
þöríte * oin<tm<úýmt og mttttu-
l*m« til &» íara aUra aíkar
lerfta tríitstr og öhmtiraSír,
t>»r mtfS «r «kkl mgi. »8 þmi
þstttttr xé í aUa »USí sesStllegttr.
J»»S «t aagt. aS v«S þöluta llla
afa, u* vtet *r ttm þaí. it~
ls«8hy«SJa S þjögíélapaKálam
hritr m tXamms ttœa átt. «K A
t«a. íremttr erfttt uppiírStur,
UlmáiTiftar vilja htiástr bi
úMmtsai beaar «t i
aœtt-mhf gmsusn- stiSar
bér í vÍS
xtðrS Etiisi útomœn, nsngium
Vts rjnrtr wMhíœ. Paraa vUI
«B*to »>3W5». Mf- fff3
*»örsiti «<•», vfij* b»í *»«*■ ttu
i íslrntlingar Imíu tr& uppliaíl ítltui tutntia tllfíttil óíríS-
! vtra anmS lj«otn ott »48«- En ásttrSan er *4, aS hag-
jtttrrð, 1 þrœtt ttnl er m«nnmg; yrSlngarnlr þyV)a*t vera orain
I (tjOðarinnttr vlStaMt o* byaxtr &;«hílt<l og v«|* ry«]» Or v««r s«r
trattótom trnmtiveill.'Menn kaíla ;brlrt m.utnuœ a* Itelrra verfc.
j \:i ijóðasmíðt vttíiitl, stm rru: um. Pa8 má segla. aS h«r aé
mikítr sttUltogttr, en hina hast- j barkttií nm PríuöHS. HagyrS-
yrStnga, *«m hata rmhverjajíngar þykjaet þurt* aS llfa-o*
ritrtgiftt, «n ent anttars Ulils hata ritt tlt aí ilfa enga riS
ha« kemur nalega
rSS blrtt þa þegar luta yflr nttl- bartt Umxae sM«,
verka- os? hOKamynSakaap tlr.i. as bOk'e- .an
hln elSan &r, &8 þn er ttnert!! 2 as neínáarr
Jtá tnenn, «em hér vons vrrlti ,yf
Treystust komrnanhí&r þá «kkt íri ftóverkaV.
aimennt gert *ér greto fyrtr j Krtrtjitol Maffttwyni v»r aér- JJj. •* st3Iíía te.n*or. 4 i hepptSrgrar br.kas
staklí-aa <sír*gíi«f.
Steivtti rttöSfowSartoa R
Jfortenstéen* *e*Sr Ís3e»«-
ttk*n: 43» *«» ,éSWP«o*- heitír
- ' or*« *}Mít, lorSaat
Klrht]4í5 ISörcmÖv*lli. En vankun&lttu; 3. aí
haíSl lært í akuófftiilUG ‘ *>cir ekkl* h^u «
on anven)^KTi'imRrintamMa^ kauPir Í!lía'
Ameríktt «v EMSanðt.
Hann relí) toýnatr Mnar iaín
«aoi t þ«wum ítörítawum o*
hér 4 talanði Var« þaS orflS 61-
anéarefrtt þ«m, .lem svo vont
altírei íyrir á tatamií. mS OvtS
komanth menn aéa t vafa am
Ultekinrt ljóSaaœtS, hvort hattn
sé heWur akattl eía aSetoe hag-
yrSingur.
þaS ber oít vlS. al! ha*-
yrSlogamir œltaStUlí *SSlfa al*,
o* hattti, aS þetr séu »krU<l. haS
er alllrteg tsagatt t«n Htels rím-
ara, *ero »*8i*t vera œtkíS
akaid, en taJdl íonaa Hailgrlms-
ftttn tiávej hagatasltan. mía t
kyraWStr hata éklct teklS untS-
ir þirtta *J4ií«mat rtmaranft, SI6
er han* »S enttí géWS. e.eroa
wt etna af htnum Otat morgru
e*RitrrSS*roAnnntn li»ta»kiJilv-
toé gáSa, <rm voru »k)SlvlSlr í
ftkégtoam. og þvl iey« ttl
gagni! fyrír þau tré, *etr> tora
t sér ttwatsm þraaka, o* Rnaef*
yítr fiattvndiS.
ur ea ékáhíto. En yrtr«j<Vn j skapl fárntr, o* þ* ekki stSur
þeirra tt «ö, aS þeir viifa á sérjhttt, aS Kfietián iiíaut lofie*a
helntiiátr. hrt-ykja ttr I haerra <J6ma i helmrttUSauntajj etns
nrm en þeír ft»a ttkflia. vll)a|Tijnrs w. Obfterver
teijMt ltfttaroenn, en «ru ekk
ert tteroa royndaerSatBtei'.n
f>a» vars fyrst vart «iyu fra
þeasart rtyju ftteftw éagnvart
IV.
AftááS JsiroMtr »ýju „kiltcrf
bar liltoö atangttr, Brttaíry*)
ír elrtu Sístamenr. landrtns, Sík- í ,r,?r . stíérn i!
arS OuSmunáSftOR, Mrarinr. j þeanar. tíroi
borttktton o. «. frv, gntvfremar i 5, a» mkr.tr
myndlr eftír nSUfandl ttsta- j „icStL verts btrtt:
roenn ftr eí*u etortaknt tríanr.a, j Aa b<,«„
Og'. n«» VdtfSk aS gera roefra sS j íey-,:“, a« þetr
þv) sSSar. j skatróstf karrs t
Ar***nn*to vö, »«ro hér r«e'<- > Íír A «,r3r r ,
tr um. var afUherjar eatmrýnS: ...2. s'jorsynda
á abétasu Brtimanna a Islaoí'
fiéltsar*»r kc-'inrogar -:rn 1t
Btoarí y<Mt!i'.yr.i, royntihOgfTara. j endsir tsiensdcrar Jirtay hloto
<ar lifttefRti ssroeSktoSrt? ádeia h<jfir
á roétintámáJaráS, ce aSvea eé”
r aí <v
hir.it
rtkasftékft
Verk efUr hann á vyninjru t
Keykjavtk voru nícic! nifiur íyr-
!r allar heiiur. Bírmi aííerí var
beílt ví* KJarval, Á**riro o*
KtkarS, en þf: nselra a hotdai.
áfrSdarœenn bftru þftS ttf t
sinn hép. 8« þesstr menn alltr
vœru ftrejUr. Uvt þeírra vmrt
UStntil. 3 SrOSuMkynl s
menntátníUarsíSl, af h
nokkurra þek»hátt*r man:
fyrra vor, v»r þaS hviir: et
xynén «n menr. taroafaras..
vakatuil hrSftur O* litntr yntfti j
royiniHslarmenn, eem uH5« {'
fyrír óvíld Jt-nr frotielfseonar,
cdt hahe íélsv
htat
metri hylt! helCssr er. myi:
MðR* OánrepSu o* aíbrvíí.
sðisu byrÍébtSa. Wemtt»m«iM*a
m ekker! tilltt tt! þereura
.Jkíft

ffokkitw
ísfaöáurt, i umbobl
• d.t -ihrttum *»v
verutepur vtrtr a8
"bsí hefftt «f roíkSar rocrtur á::t*toft»fnt M«rtPt«m»J*f*» ÖU-
•Mymatet tvSétoSte** s nflum ^ briJMtry9íem».jWkeSi rt*» 0« W» “
í**m ■■■ fkikkMrMU
áifa: öí ö
,a í\ |w*ss ftnm
•J 8.1 íúfríé&x? t
.S&j tzí?n*t%$W
iT K ti&lzmtnt
rtokirsa » »1«. bceS! persénu-!, ,
■:«.« mt <<» növentsífí f«roi»n J
Ti^frjclar.
svísr&ð* þ^Míin inretn i.
>. ísökkra ffft? }M tœ\
hriáv. vel tónuro 1 %!r 3!! sri
Verk þeirr* ftottt yRrlíritt | mor)!um biaSa*retesmt, éc >*»> 1 menitSníaErtéS
ív«r «J«* sérvtok* eSB*. Hitei^ fsw
Ivat *kks Uto*. en t btttni ntj- m
■ meiTii Í>! hroka, mtotfctintegi. _ b<ÍSr jt, ...
þ-Vicrc-ftrfíyrt. «fuí,d ee af
' j tíarr: hrílr
inka me* u
j t>*wt*fs»«r
: rtkfírefkntefv
sketor: eyri,
. jinu. Herm **y
anna í ietenrkrl mynbilrt.
Ml , . ASetaéa h»*yrStn*wsito v»«n-
fcyneíAS; v»rt ÍOni Btefán«.«vni oa Krtst-
‘inu JénftOéUur vsr rorS *ér-
kvnnliégMte hceUt tetr vetita
:r W leika »ro»f Jé/uSj þerowm mMmim altmíkfa vaot-
A-. þiftnurtu 8 airoarinftfeert. «n
ivtttu B*k þeirra en*tt siSar en
jh!r:r« eidfí braufrySielKl*. þar
veí mennti nttttotaíifttomeftvir-
)i$m Ou&mmidtmn,
Nmrta
tran 4 8jén»f«t6!8 »m
táM>mé% h.f v*r?
i» Port4k«sors i>«
tkrtKitíf JAnMKjfi Wttu ei*»rírtttu
fcoroa KJarvai, Jfikoríar }én%-
*kV)4tto». Hlutverfc þo» V»r »«
rtfSJft telersrtcc. Ú*i 0« UrWi
ak ííi I étgu lanUMrs *o!t <*
fjetbreyil syntóhorn af íft'enrtcri
ttst. ot Safnvei af œyndaeerft- uf • A yétt»4»*t
tóot, retn er iltvtfkí ov unserrS s tA2 istrsisa „OrAiesm'-
htnnar •mhw Brtar _ j !Vrtr tsft. o* *vkk «» fl*.
Ist att hafa refeíð á «T»r 1;,
ekki tenera mátt. 4 þrtm tiro*.:',,, .
tetn *g heíi fenrtrt VIS 14!><f»-! A,'Ut j,..,,,, ,.
mAi. héftftl freln v»r étoé 0« , w,. ,v
nftros, J»r srm «sn*a w4t,t i MktKifte? *þ»:
rtrrtt »8 pvenitttégsim iorS* *{ irt”k»tokís« -
frstmttrftkftrand! ét*í,i'T veyrsa ú
þ6 ftkília eftlr ftmmU«te,as , .v<>ms«k<m»í
*»««!. éf vrtþa nsam tt< s-i'“r': paj, »em þf«!h
eí þesr eSSðtt ííekja P'-Al ftín ,‘UVhaJd rtfct
•pirtoenntt vrttoaPrt
MR o* ióc Btefinsson p»«fr j»rtm P»»r «»<ttu_btt*_«ton
j»«( teetto er« fraroherjar S níl
Isrtt* er ttk* eStoert, throarntr j ísynuuat te-írm h»r setoutt itt
-***~. *<c.*v tíímfttll'- , 'iÁ- Ikfáixi. \At
MyrsctéerS.srroemrtfnír ittm ite hvvryi rtAÍ éftlí eieinn reíkaf í}*8*ro
B« leytl érfttt uppiirtttstri ,,fWl p3j-{ ekfc! kft riO» !»8 »mk«
Ahnenotoét ueftlaSlftf *).... m41 upp fyrtr lééersdum Timan*. -e!tr.,ojpsnn*
þv! »ft þétm er futlíjrrfí . hVUik* fílsm )
i feÉ'l? t'xtvvl/í SAÍke>tW;<Hc '
LISTAMANNADEILAN
„Hvað sanna svo
þessar myndir?“
„Hvað sanna svo þessar niyndir?",
spurði Steinn Steinarr í grein í Nýja
dagblaðinu, sem áður var minnst á, en
tilefni hennar var Gefjunarsýningin. Og
hann hélt áfram: „Þær sanna aðeins það,
sem raunar var áður á margra vitorði, -
að hér eru á ferðinni fimm ágætir
listamenn. Myndimar eru hver annarri
betri og eitt ljósasta dæmi um það hve
íslensk málaralist er langt komin, ekki
lengri þroskabraut en hún á að baki
sér... Þessar myndir bera það með sér að
höfundar þeirra hafa drukkið í sig allt
hið besta úr nútíma myndlist Evrópu....
Að baki þessara málverka í Gefjunar-
glugganum liggur mikið starf, mikil
þekking, mikil persónuleg reynsla og
verðmæti. Þau eru sönnun þess að við
íslendingar erum menningarþjóð. ...Að
benda á þessar myndir til viðvörunar og
hneykslunar er hið sama og benda á allt
hið fegursta og besta í evrópskri málara-
list í sama tilgangi."
í tímaritinu Helgafelli ar sýningu Jón-
asar Jónssonar líkt við sýningu sem
þýskir nasistar héldu á úrkynjaðri list í
júlí árið 1937. Söm væri ofbeldishneigðin
og einræðishyggjan gagnvart myndlist-
inni.
Auðvitað gengu andstæðingar Jónasar
alltof langt þegar þeir settu jafnaðar-.
merki milli hans og þýskra nasista.
Stjórnmálahugmyndir hans og verk voru
í anda lýðræðis og umbótastefnu. Hinu
er þó ekki að neita að í þessu dæmi var
samlíkingin sláandi. Nasistar höfðu
samhliða sýningu á hinum úrkynjuðu
verkum sett upp sýningu a fyrirmyndar-
verkum. þýskri list. Og þegar Gefjunar-
sýningunni lauk setti menntamálaráð
Jónasar upp aðra (2. maí), og skyldi hún
að sjálfsögðu sýna þá stefnu sem íslensk-
um listamönnum bæri að fylgja. Leiðar-
Ijósin voru þar einkum Sigurður Guð-
mundsson og Þórarinn B. Þorláksson
(en annar hafði þá hvílt í gröf sinni í 68
ár, hinn í 18), Ríkarður Jónsson, Gunn-
laugur Blöndal, Ásgrímur Jónsson og
Jóhannes Kjarval.
Listamenn efla
samtök sín
Með „fyrirmyndarsýningunni" í Gefj-
unarglugganum lauk hinni eiginlegu at-
burðarás listamannadeilunnar 1942. En
bramboltið varð til þess að listamenn,
fóru að huga meir að rétti sínum og
samtakamætti. Páll ísólfsson bar fram
tillögu um árleg Listamannaþing og
henni var hrint í framkvæmd, samtökum
listamanna til mikillar styrktar. í kjölfar
alþingiskosninga í október 1942 var
kosið nýtt menntamálaráð. Þeir Guð-
mundur Finnbogason, Árni Pálsson og
Pálmi Hannesson hurfu úr því, en í
þeirra stað komu Kristinn E. Andrésson,
Vilhjálmur Þ. Gíslason og Valtýr Stef-
ánsson. Við það missti Jónas Jónsson
forystu í ráðinu og raunar öll áhrif, en
formaður var kjörinn Valtýr Stefánsson
‘ritstjóri Morgunblaðsins, er hafði í blaði
sínu iðulega snúist gegn aðför Jónasar.
Breytingin sagði fljótt til sín: Á næsta
hálfu öðru ári voru keypt listaverk eftir
alla þá menn sem hafðir voru á háðung-
arsýningunni - nema Jón Stefánsson -
og raunar eftir flesta aðra sem áður
höfðu ekki verið í náðinni.
Samantekt GM
■ Þessi úrklippa úrNýja dagblaðinu (sem Sosialistaflokkurinn gaf út á meðan Þjóðviljinn var bannaður) sýnir vel myndina sem andstæðingar Jónasar frá
Hriflu drógu upp af honum. Sannarlega var hún öfgafull, og ekki að undra að Jónas hafi kosið að sýna andstæðingum sínum enga miskunn.
NÝTT - Til leigu
Vantar þig traktor, sturtuvagn eða dráttarvagn í
lengri eða skemmri tíma.
Reynið viðskiptin.
Vélaborg hf.
Sími 86680.
Caterpillar 6D og B
Til sölu varahlutir í Caterpillar
6D og B.
Ýmislegt í mótora, grjót-
spyrnur á 6B, o.m.fl. Einnig í
Cat. 8D.
Upplýsingar í síma 32101.
31.
0KJC
uar**”