Tíminn - 12.04.1984, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR 12. APRIL 1984
13
menningarmál
Að
stríðið fáránlegt
■ Leikfclag Hafnarfjardar: 22 grein
eftir Joscph Heller. Þýðandi og leik-
stjóri: Karl Ágúst Úlfsson. Tónlist: Jó-
hann Morávek. Leikmynd: Ragnhildur
Jónsdóttir.
í Hafnarfirði hefur leikfélag starfað
með hléum í næstum hálfa öld. Búast
má við að nábýlið við atvinnuleikhús
Reykjavíkur hafi stundum dregið þrótt
úr leikstarfsemi í Firðinum, en leikfélag-
ið var endurvakið í fyrravor og hefur nú
sett upp þrjú leikrit, fyrr í vetur hinn
alþýðlega skemmtunarleik Jónasar
Arnasonar. Þið munið hann Jörund, í
Gaflinum. Ekki komst ég á þá sýningu,
og þegar Hafnfirðingar boðuðu sýningu
á leikriti eftir hinni frægu sögu Hellers,
Catch 22, sá ég að ekki mátti lengur
undan dragast að kynnast leiklist í
bænum og dreif mig á aðra sýningu í
Hafnarfjarðarbíói. Frumsýningin var
reyndar sama dag og Þjóðleikhúsið
frumsýndi Gæja og píur, svo ekki voru
Hafnfirðingar vel heppnir með að ýta úr
vör. Á annarri sýninguvarfámennt. Það
er miður farið ef þetta frámtak Leikfé-
lags Hafnarfjarðar rennur út í sandinn
vegna áhugaleysis Hafnfirðinga. Sýning-
in á 22. grein á betra skilið, þótt margt
megi að henni finna.
Leikfélag Hafnarfjarðar hefur verið á
hrakhólum með húsnæði eins og fleiri
leikhópar. Sannast að segja er Hafnar-
fjarðarbíó mjög illa til leiksýninga fallið,
aðstaða engin baksviðs, sviðið grunnt,
og út- og innkomur verða að mestu leyti
að vera fram í salinn. Mesta furða
hvernig Karli Ágústi hefur tekist að
koma þessu á svið við svo frumstæðar
kringumstæður.
Catch 22 - 22. grein sem verkið nefnist
í þýðingu, var meiriháttar bomba í
bandarískum bókmenntum á sínum
tíma. Sagan kom út 1961 og vakti brátt
mikla athygli. Að formi til var hún
margbrotin og sundruð eins og títt var
um móderísk verk á þessum tíma, að
inntaki var hún absúrd og afkáraleg
satíra um brjálæði stríðsins. í leikskrá,
sem er hin myndarlegasta svo hvert
atvinnuleikhús væri fullsæmt af, segir
um bókina: „Hún varð vinsæl Það voru
tímar byltingar og frelsis. Ungt fólk ólst
upp eftir stríðið og greip hana tveim
höndum. Hún sló í takt við hjörtu þess.
Hún deildi á grundvallarhugmyndir
þjóðfélagsins, kaldhæðnislega. Hún af-
skræmdi viðhorfin, hló að þeim, grét
vegna þeirra. Kóreustríðið var að baki,
Víetnam í uppsiglingu. Hún gerði stríðið
fráránlegt, stofnanakennt og vélrænt
þjóðfélag brjálað, rétt í nafni viðskipta-
valds eða annars að brandara. Lögleysan
í nafni laganna var dæmd útlæg. Og svo
var það vonin, þó á því væri traðkað, þá
átti frelsið séns“.
Þetta er sérkennilegt verk, svo neyðar-
legt í háði sínu og afhjúpun á fullkomnu
meiningarleysi stríðsreksturs sem Víet-
namstríðið næstu árin varð eins og
sýnidæmi um. En sagan hitti í mark hjá
ungu fólki ekki síður vegna þess róman-
tíska anda sem hún er gædd: Hinn
langmæddi Yossarian flýr burt frá vitfirr-
ingunni, - frelsið á séns þrátt fyrir allt,
eins og leikskrárhöfundurinn segir.
Það má kallast furðu djarft af áhuga-
leikfélagi að ráðast í að flytja verk eins
og 22. grein, svo margslungna íroníu,
Gunnur Slefúnsson fík
skrifar um leiklist

flókið verk og fjölþætt, þar sem leikend-
ur verða, aðstæðna vegna, að geta
brugðið sér í mörg hlutverk. Það var
varla von að Hafnfirðingar réðu við
þetta. Áhugaleikarabragurinn var hvar-
vetna auðsær, leikararnir höfðu ekki
vald á að búa til minnilega karaktera:
þeir gerðu varla meira en skila texta, og
það gerðu þeir raunar skilmerkilega.
Hin léttvíga írónía var þeim ofviða.
Þetta verður að segjast, enda þótt maður
hljóti um leið að láta í ljós aðdáun á
þeim stórhug og áhuga sem lýsir sér í að
velja svo viðamikið verkefni.
Karl Ágúst Úlfsson er álitlegur leikari,
en um leikstjórnarverkefni hans veit ég
ekki, fyrr en þetta. Hann hefur sem fyrr
sagði lagt höfuðáherslu á textameðferð
sem eðlilegt er þegar við áhugaleikara er
að fást. Sviðið setur líka ströng takmörk,
atriðaskipti eru tíð, leikmynd einföld,
aðeins með segli á vegg gefið til kynna
umhverfi herlífsins sem leikurinn fer
fram í. Óhjákvæmilega verður gangur
sýningarinnar í hægara lagi, atriðaskipt-
in taka of langan tíma, og sýningin var
æði löng, á fjórða tíma með hléi. Það var
ekki leikhópnum ætlandi - og kannski
ekki þótt þjálfaðri væri - að halda uppi
dampi allan þann tíma.
Ég sé ekki ástæðu til að gefa einstök-
um leikendum einkunnir. Þeir gerðu
allir greinilega sitt besta. Það háir leik-
hópnum augljóslega hve mjög skortir á
breiddina: Þetta fólk virðist á svipuðum
aldri flest, og sumir fullungir fyrir hlut-
verk sín. Aðalhlutverkið, flugmanninn
Yossarian, leikur Lárus Vilhjálmsson.
Hann fór batnandi er á sýninguna leið,
en raddbeiting hans, og reyndar ýmissa
annarra, var nokkuð einhæf, röddin nýtt
meira en þörf er á, og er það algengt hjá
áhugaleikurum. Annars sýndi Lárus að
hann gat slegið á mildari strengi, svo sem
í atriði með Dickett hjúkrunarkonu,
Kristínu Guðrúnu Gestsdóttur. Konur í
sýningunni eru allar í einu hlutverki
hver, en auk Kristínar Guðrúnar reyndi
mest á Björk Jakobsdóttur og Kristínu
Birnu Bjarnadóttur. Karlleikarar, allir í
fleiri en einu hlutverki, voru Daníel
Helgason, Jón Sigurðsson, Atli Geir
Grétarsson, Hallur Helgason, Jakob
Bjarnar Grétarsson, Gunnar Jónsson,
Kristinn Þorsteinsson, Jón Björgvinsson
og Eyjólfur Sigurðsson. Þessum hlut-
verkum var mjög misjafnlega skilað,
engu svo að sérstaka athygli vekti; helst
Atli Geir í sínum mörgu smáu hlutverk-
um, ekki síst
skoplega atriði
sem bróðirinn í hinu
þar sem fjölskylda kemur
að vitja dauðvona sonar og bróður, og
Yossarian er látinn leika hlutverk hins
deyjandi.
í leikskrá er það rifjað upp að kvik-
mynd eftir sögunni hafi fengið dræma
dóma, mönnum hafi þótt of mikii og
einhliða áhersla lögð á ádeilu á stríð. Vel
má vera að myndin félli betur í geð nú;
- ég sá hana í fyrra og er hún minnisstæð.
í þeirri mynd er ntikið lagt upp úr því
atriði er Snowdcn, félagi Yossarians
deyr, og sá atburður gerður að megin-
ástæðu liðhlaups Yossarians. í leikgerð-
inni varð miklu minna úr því, auk þess
.sem það er leikið uppi á svölum svo
áhorfendur sjá óglöggt hvað fram fer.
Þetta má vera dæmi um það hverjum
erfiðleikum er bundið að koma þessu
verki til skila á sviði Hafnarfjarðarbíós.
En hvað um það: Hafnfirðingar ættu
ekki að láta leikfélag sitt lognast út af
enn einu sinni. Val verkefnis er reyndar
ekki beint stílað upp á skyndigróða, en
alltaf er gaman að sjá til hugsjónamanna.
Framlag Karls Ágústs leikstjóra er hér
þungt á metunum því hann hefur líka
þýtt verkið. Eftir því sem ég gat heyrt
var þýðingin lipur í munni leikaranna,
enda Karl ekki byrjandi á því sviði. Þess
vegna langar mig í lokin að skjóta því að
hvort ekki mundi einhver fást til að gefa
söguna út í þýðingu Karls Ágústs - þá
gæti þetta framtak Hafnfirðinga skilið
eftir sig áþreiSfanlegan árangur.
Tilboösverö
iö m
QO 9jÍ
o a af
q|q Q
Svalahurðir úr oregonpine meö
lœsingu, húnum og þéttilistum.
Verð írá kr. 5,654,-
Útihurðir úr oregonpine.
Verð írá kr. 6.390,-
Bílskúrshuröir,
gluggar og gluggaíög.
Gildir til 1.05,84.
TRÉSMIÐJAN MOSFELL H.F.
HAMRATÚN 1 MOSFELLSSVEIT SÍMI 6 66 06
Gefið fermingarbarninu
góðar íslenskar bókmenntir
Skáldsögur Halldórs Laxness
íslandsklukkan kr. 642.20
Heimsljós l-ll kr. 642.20
Sjálfstætt fólk kr. 642.20
Salka Valka kr. 642.20
Gerpla kr. 642.20
Paradísarheimt kr. 481.65
Brekkukotsannáll kr. 518.70
Atómstööin kr. 419.90
Myndskreyttar skáldsögur
Jóns Thoroddsen
Piltur og stúlka kr. 407.55
Maður og kona kr. 432.25
Ljóð islenskra öndvegisskálda
Jónas Hallgrímsson: Ritsafn kr. 741.00
Steinn Steinarr: Kvæðasafn og greinar kr. 741.00
Þorsteinn Erlingsson: Þyrnar kr. 592.80
Hannes Hafstein: Ljóð og laust mál kr. 370.50
Steingrímur Thorsteinsson: Ljóðmæli kr. 370.50
Magnús Ásgeirsson: Ljóðasafn l-ll kr. 741.00
Halldór Laxness: Bráðum kemur betri tíð kr. 580.45
Þessar bækur fást í öllum bókabúöum.
OLÍS SMURSTÖO
VÖLUNDUR
HELGAFELL
VÍKINGSPRENT
BÓKAÚTGÁFAN
ijdgafcll
Veghúsastíg 5
Sími16837
sKlJi
hverfisgata
5 ^
>
*
>
c0
o
c
03
'Au
>
co
H
O'
c
03
LAUGAVEGUR
Hlífdarfatnaóur
frá SjóklCDðagerdinnl:
!>róaður til að mæta kröfum ísienskra
sjómanna við erfiðustu aðstæður.
POLYVINYL GLÓFINN
............................i»r5elsterkir vinyihúðaðir vinnuvettlingar
SEXTIU 06 $EX HOUÐM mcð sérstökum gripfleti scm gefur gott tak.

Skúlagöfu 51 Sími 11520