Tíminn - 17.01.1986, Blaðsíða 5

Föstudagur 17. janúar 1986
Tíminn 5
Norðmenn óttast
geislavirk mið
Osló-Reuter.
Norðmcnn hafa sent Bretum mót-
mælabréf vegna áætlana um að
byggja kjarnorkusorpeyðingarstöð
við strendur Norður-Skotlands.
Norsk stjórnvöld segja slíka stöð
auka hættuna á geislavirkri mengun í
Norðursjó.
í bréfi norska umhverfismálaráðu-
neytisins til bresku stjórnarinnar
segir að þær þjóðir Vestur-Evrópu,
scm hyggist nota stöðina til að eyða
kjarnorkuúrgangi, ættu að íhuga
hvernig væri að setja hana upp innan
þeirra eigin landamæra.
Með því að staðsetja þessa sorp-
eyðingarstöð fyrir kjarnorkuúrgang
við útjaðar eigin yfirráðasvæðis séu
kjarnorkuveldin að valda mengunar-
hættu í ríkjum eins og Noregi og
kæmu ekki nálægt rekstri stöðvar-
innar.
Umhverfismálaráðuneytið segir
að norskir fiskimcnn óttist áhrif
kjarnorkuleka á fisk í Norðursjó.
Ráðuneytið bendir á að Bretar hafi
boðið Norðursjávarríkjum að halda
næsta fund sinn um mengunarvarnir
á Norðursjó á Bretlandi 1987.
Khomeini trúarleiðtogi írana hefur alið þjóð sína upp í guðhræðslu og góðri í:
lamskri trú og nú njóta íranskir betlarar ávaxtanna.
Augnablik inn
í stimpilklukku
San Francisco-Keuter.
Bandaríkjamenn hafa fundið nýja
aðferð til að koma í veg fyrir
stimpilkortasvindl óstundvíss
starfsfólks. Bandaríska fyrirtækið,
Eyedentify Inc. í Oregon, hefur
fundið upþ „stimpilklukku'" sem
þekkir starfsfólka á „augnaráðinu."
Þegar starfsmenn mæta til vinnu
verða þeir að „horfast í augu" við
stimpilklukkuna sem þekkir æða-
kerfið í auga hvers og eins en það er
mismunandi hjá hverjum einstak-
Iingi. Eftir vinnu er augnaskoðun
þessi svo endurtekin og vinnutíminn
skráður inn á tölvu.
Launakostnaður hjá hóteli í Fort
Wayne í Indíanafylki í Bandaríkjun-
unt minnkaði 20% við að þessi nýja
aðferð var tekin upp við að skrá
vinnutíma þeirra 400 mtmna sem
vinna við hótelið. Sparnaður hötels-
ins er því sem næst 10.000 dollarar
(400.000 ísl.kr.) á mánuði.
Hingað til hcfur þessi búnaður
samt aðallega verið notaður til að
tryggja að óviðkomandi einstakling-
ar komist ekki inn í byggingar þar
sem leynilegar rannsóknir fara fram
eða leynilegar upplýsingar eru
gcymdar. Augnasamanburður er
nefnilcga miklu áreiðanlegri aðferð
til að greinti á milli einstaklinga en
persónuskilríki sem hægt er að falsa
eða geta glatast.
Annað bandarískt fyrirtæki, Fing-
ermatrix Inc., hefur hafið fram-
leiðslu á rafeindabúnaði sent nota
fingraför til að greina á milli cinstakl-
inga og einnig hafa verið gerðar til-
raunir til að nota handarstærö og
raddgreiningu til þess.
Það er talið að árið 1990 verði
markaður fyrir ýmsar tegundir slíkra
persónugreinandi tækja kominn yfir
ntilljarð dollara (40 milljarða ísl.kr.)
í Bandaríkjunum cinum saman.
SÞ SPARA
SUNNUDAGA
Sumcinuðuþjódirnar-Rcutcr
Höfuðstöðvar Sameinuðuþjóð-
anna í New York verða lokaðar
fyrir ferðamönnunt næstu átta
sunnudaga vegna skorts á reiðufé
til að reka samtökin.
Erfiðlega hefur gengið að inn-
heimta framlög einstakra ríkja til
Symeinuðuþjóðanna að undan-
förnu auk þess sem Bandaríkja-
menn hafa hótað því að draga stór-
lega úrgreiðslum sínum til SÞ. Þess
vegna var ákveðið að spara í rekstr-
inurn mcð því að loka höfuðstöðv-
unurn fyrir ferðamönnum á sunnu-
dögum fram í miðjan mars.
UTLÖND
Umsjón: Ragnar
Baldursson
Fréttaskýring:
GORBACHEV VILL KJARNA-
■■
Iranskir betlarar
vaða í peningum
Teheran-Reuter
VOPNIN A S0GUHAUGANA
NATO telur kjarnavopnin nauösynleg fyrir
vestrænar varnir
Þeir segjast báðir vilja gera kjarnorkuvopn: „gctulaus og úrelt“.
Samkvæmt írönskum blaðafrétt-
um er mun meira hægt að hafa upp úr
betli í Teheran en fastri vinnu.
íranska dagblaðið Resalat segir að
einum duglegum betlara hafi tekist
að nurla saman 95.000 rials (tæpl.
50.000 ísl. kr.) á aðeins þremur
dögum. Algengar mánaðartekjur
betlara eru sagðar um 120.000 rials
(60.000 ísl. kr.) sem eru tvöföld
mánaðarlaun verkamanna.
íranar eru fremur gjafmildir við
betlara í samræmi við hina íslömsku
trú sína. En íranskir embættismenn
segja að þótt þessi mikla gjafmildi sé
vissulega lofsverð sé hún komin út í
öfgar. Aðeins um tíundi hluti betlar-
anna sé raunverulega illa staddur, af-
gangurinn stundi betl í auðgunar-
skyni. Sumir betlarar séu eiturlyfja-
neytendur og einnig séu dæmi um
Kínverskir dómstólar dæmdu
54.836 menn fyrir spillingu, brask,
svindl og þjófnað á eignum ríkisins
fyrstu ellefu mánuði síðasta árs að
sögn Dagblaðs Alþýðunnar í
Peking.
Alls tóku dómstólar rúmlega
42.000 slík mál til meðferðar á þess-
um tíma og kínverska ríkinu tókst að
ná aftur rúmlega 140 milljónum jú-
ana (tæpl. tveimur milljörðum ísl.
kr.) af fjármunum sem stolið hafði
verið frá ríkinu.
Dagblaðið birti ekki sambærilegar
tölur frá árinu 1984 þannig að ekki er
ljóst hvort um mikla fjölgun er að
ræða. Upplýsingarnar um þessa
miklu spillingu komu í kjölfar harð-
orðrar gagnrýni ýmissa háttsettra
leiðtoga á agaleysi, spillingu og
óheiðarleika margra embættis-
manna.
betlhópa sem skipuleggi betl á gatna-
mótum þar sem mikil umferð sé.
Resalat tekur sem dæmi betlara
sem nýlega bjó um sig við dyr Imam
Khomeini-sjúkrahússins í Teheran
þar sem hann sagði vegfarendum að
hann væri of fátækur til að hafa efni á
að borga fyrir lækningu. Hópur vel-
viljaðra cinstaklinga fékk pláss fyrir
hann á sjúkrahúsi. En þegar hann
var borinn inn tóku þeir eftir því að
„sjúklingurinn" var ótrúlega þungur
og þeir fundu 95.000 rials (50.000 fsl.
kr.) í smápeningum innan á honurn
sem var afrakstur þriggja daga bctls
við sjúkrahúsið.
Betlarinn neitaði að gefa upp nafn
sitt og hann fékk að fara með pening-
ana sem töldust lögleg eign hans
enda eru engin lög í Iran sem banna
betl.
Kínadagblaðið, sem gefið er út á
ensku, hefur eftir Tin Jiyun aðstoð-
arforsætisráðherra að spilling
embættismanna og valdníðsla hafi
leitt til þess að auka efnahagslega
óstöðugleika á undanförnum fimm-
tán mánuðum. Á þessum tíma var
hagvöxtur í Kína miklu mun meiri en
stjórnvöld höfðu stefnt að, sérstak-
lega í samvinnureknum sveitafyrir-
tækjum sem hefur leitt til hráefnis-
og orkuskorts hjá ríkisfyrirtækjum.
Dagblaðið Wen Huibao í
Hongkong, sem hefur náin tengsl við
kínversk stjórnvöld, skýrði líka nú í
vikunni frá því að ákveðið hefði vcr-
ið að reka tæplega 30.000 ólöglega
íbúa burt frá Shenzhen, sem er ná-
grannabær Hongkong, í Shenzhen
hafa Kínverjar gert tilraunir með
ýmiss konar kapítalísk rekstrarform
og lífskjör þar eru mun betri en á
flestum öðrum stöðum í Kína.
Mikhail Gorbachev, æðsti leið-
togi Sovétmanna, lagði í fyrra-
kvöld fram tillögur um að öllum
kjarnorkuvopnum verði eytt í
þremur áföngum á næstu fimm-
tán árum.
Bandaríkjastjórn fagnaði til-
lögum Gorbachevs og sagði ýmis-
legt athyglisvert í þeim þótt óíík-
legt sé talið að Bandaríkin eða
önnur vestræn ríki fallist á hið al-
gjöra kjarnorkuvopnabann sem
felst í tillögunum.
Sovétmenn hafa oft áður lagt
fram tillögur um að kjarnorku-
vopn verði bönnuð. Þeir lögðu til
kjarnorkuvopnabann strax árið
1946 þegar þeir réðu enn ekki yfir
kjarnorkuvopnum sjálfir. Banda-
ríkjamenn neituðu þá að eyði-
leggja kjarnorkusprengjur sínar
enda voru þeir þá eina þjóðin sem
réð yfir slíkum gereyðingarvopn-
um.
Eftir að Sovétmenn komu sér
upp kjarnorkuvopnum hafa þcir
margoft ítrekað tillögur sínar um
kjarnorkuafvopnun. En vestræn
ríki hafa ekki viljað fallast á slíkt
þar sem kjarnorkuvopn eru
mikilvægur hluti af vörnum
þeirra. Hernaðarsérfræðingar
NATO segja að Varsjárbanda-
lagið hafi svo mikla yfirburði
hvað varðar hefðbundinn vígbún-
að í Evrópu að eina leiðin fyrir
vestræn ríki til að verjast því sé að
nota kjarnorkuvopn.
Það er því nær útilokað að
Bandaríkjastjórn eða önnur vest-
ræn kjarnorkuveldi samþykki til-
lögur Gorbachevs nema Sovét-
menn bjóðist til að draga stórlega
úr hefðbundnum vígbúnaði og
fækki mjög í sovéska hernum.
En ótti almennings við gjör-
eyðingarstríð gerir það að vcrk-
um að stjórnmálamenn á Vestur-
löndum treysta sér ekki til að
hafna tillögum Sovétmanna um
kjarnorkuafvopnun einhliða án
frekari umfjöllunar. Margir vest-
rænir stjórnmálamenn eru í þeirri
AFVOPNUNAR-
SKREFIN ÞRJÚ
Genf-Rcutcr.
Afvopnunarskrefln þrjú,
sem Gorvachev leggur til að
verði stigin á næstu fimmtán
árum eru:
IHelmingsfækkun sov-
éskra og bandarískra
kjarnorkuvopna, sem
gcta náð til landsvæðis
hins aðilans, innan átta ára og
útrýming allra meðaldrægra
kjarnaflauga í Evrópu.
2Önnur kjarnorkuveldi
hefji kjarnorkuafvopn-
un 1990 eða innan sjö
ára þaðan í frá.
Hafin verði útrýming
allra- annarra kjarn-
orkuvopna ekki síðar
en 1995.
Markmiö þessarar tillögu
Gorbachevs er hið sama og
yfirlýst markmið „Stjörnu-
stríðsáætlunar“ Reagans, þ.e.
að gera kjarnorkuvopn „getu-
laus og úrelt“.
sérkennilegu stöðu að scgjast
vilja útrýma kjarnorkuvopnum
og binda enda á gjöreyðingar-
hættuna á santa tíma og þeir telja
kjarnorkuvopn nauðsynleg fyrir
varnir Vesturlanda.
Vestræn ríki ættu samt að geta
fallist á nokkra fækkun kjarn-
orkuvopna án þess að veikja
varnir sínar svo fremi sem hún er
gagnkvæm. Hótunin um notkun
kjarnorkuvopna gegn sovéskri
árás væri þá áfram í fullu gildi.
Hingað til hafa Bandaríkja-
menn sagt að andstaða Sovét-
manna við eftirlit kæmi í veg fyrir
samninga um kjarnorkutilrauna-
bann eða fækkun kjarnorku-
vopna. I tillögum Gorbachevs
kcmur skýrt fram að Sovétmenn
eru nú tilbúnir til að fallast á eftir-
lit með tilraunabanni og vopna-
fækkun.
Þetta þykir benda til þess að
hugsanlega kunni að nást einhver
árangur í vopnaviðræðum risa-
veldanna sem hófust aftur í Genf
í gær. Á móti kcmur svo að
Bandaríkjastjórn hefur ekkert
viljað gefa eftir hvað varðar áætl-
anir um geimvarnarkerfi en Sov-
étmenn segja bann við allri víg-
væðingu geimsins skilyrði fyrir
fækkun kjarnorkuvopna. rb
Spilltir Kínverjar
Pekíng-Reuter