Tíminn - 17.01.1986, Blaðsíða 6

6Tíminn
Tímtrm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinnog
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvstj.: GuömundurKarlsson
Ritstjóri: Helgi Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: NíelsÁrni Lund
Auglýsingastjóri: SteingrímurGíslason
Innblaösstjóri: OddurÓlafsson
Skrifstofur: Síðumúli 15, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
18300. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn 686392 og
686495, tæknideild 686538. Setning og umbrot: Tæknideild NT.
Prentun: Blaöaprent h.f. Kvöldsímar: 686387 og 686306
Verð í lausasölu 45.- kr. og 50.- kr. um helgar. Áskrift 450.-
í landinu býr ein þjóð
Á síðasta ári fjölgaði fólki á höfuðborgarsvæðinu
meira en sem nam heildarfjölgun landsmanna. Þetta
þýðir einfaldlega að verulegur straumur er af fólki frá
landsbyggðinni til Reykjavíkur og nágrennis. Þetta er
ískyggileg þróun sem verður að stemma stigu fyrir. Það
verður þó ekki gert nema með þátttöku stjórnvalda og
aðgerðum af þeirra hálfu. Leita verður enn frekari leiða
til að efla byggð og treysta búsetu í dreifbýlinu.
Undirstöðugreinar atvinnulífsins á landsbyggðinni
eru sjávarútvegur og landbúnaður en báðar þessar at-
vinnugreinar eiga nú undir högg að sækja og sá sam-
dráttur sem hefur verið í þessum greinum bitnar fyrst og
fremst á landsbyggðinni.
Fólksfækkun úti á landi leiðir einnig til samdráttar í
iðnaði og þjónustu sem hefur þær afleiðingar að fólk
flytur til staða þar sem það telur sig eiga traustari og betri
afkomu.
Ábyrgð stjórnvalda í þessum efnum er mikil og þeim
ber að sjá svo um að jafnréttis sé gætt meðal þegnanna
hvort heldur það varðar búsetu eða annað. Landsbyggð-
in aflar verulegs hluta þjóðarteknanna og þær notum við
til að kaupa varning erlendis frá og byggja upp velmeg-
unarþjóðfélag. Krafa landsmanna hlýtur að vera sú að
allir eigi sama rétt í því þjóðfélagi.
Því má þó ekki gleyma að höfuðborgarsvæðið skilar
einnig sínum tekjum til þjóðarbúsins. Þar fer fram veru-
leg tekjuöflun í margs konar myndum, stunduð sjósókn,
úrvinnsla afurða og nauðsynleg og arðbær þjónusta.
Þéttbýlið við Reykjavík þarf á landsbyggðinni að halda
og öfugt. Samvinna og gagnkvæmur skilningur á högum
þeirra manna sem á hvorum staðnum búa er því nauð-
synlegur. Ekki má hallast á um réttindi og möguleika til
þess að njóta þess sem landið býður upp á og þá þjónustu
sem ríkið veitir þegnunum. Það er því háskalegt ef fólk-
ið í landinu metur það svo að betri lífsafkoma sé á öðrum
staðnum og að fjólksfjölgunin verði aðeins á höfuðborg-
arsvæðinu.
Of margir aðilar, jafnvel þingmenn og aðrir háttsettir
ráðamenn hafa alið á úlfúð og togstreitu milli lands-
byggðar og höfuðborgarsvæðisins. Embættismenn hafa
verið sakaðir um einstrengingshátt og lítinn skilning á
mismunandi sjónarmiðum og staðreynd er að lítillar
sveigju gætir oft í lögum og reglugerðum enda þótt oft sé
erfitt að gæta fullkomins réttlætis nema tekið sé tillit til
fjölmargra atriða sem ekki verða í lög sett.
Það er ljóst að höfuðborgarsvæðið nýtur verulegra
forréttinda fram yfir dreifbýlið vegna þeirra staðreyndar
að þar eru höfuðstöðvar stjórnsýslu landsins, helstu
embættismenn og valdhafar landsins. Þar fer fram gífur-
leg þjónustustarfsemi fyrir allt landið og þar er miðstöð
fjármálanna.
Oft hefur verið bent á þá möguleika að flytja stofnanir
ríkisins meira út á land en nú er og því ber að fagna þegar
ákvörðun um slíkt er tekin. Þá ber einnig að sýna þeim
aðilum sérstakan skilning sem leggja út í kostnaðarsam-
ar fjárfestingar á landsbyggðinni sem miða að því að
skapa meira öryggi í atvinnumálum og treysta þar
byggð.
Með því að treysta undirstöðuatvinnugreinarnar,
auka atvinnutækifæri og félagslega þjónustu í dreifbýl-
inu mun draga úr fólksflótta þaðan.
Uppbygging til sjávar og sveita um allt land er for-
senda þess að hér ríki velmegun og farsæld.
■ Föstudagur 17. janúar 1986,
lllllllllllllllllllll ORÐ í TlMATÖLUÐ ' -:l:l■lllllllllll^^ ................................................................ ''!1||||||||M^
I' 'i # _jÉ3
JÍIl

Fiskurinn og
fegurðardrottningin
Það hefur víst ekki farið framhjá
neinum, sem á annað borð kærir sig
um að vita það, að á nýloknu ári
veiddist meiri afli við íslands-
strendur en nokkru sinni fyrr í sögu
þjóðarinnar. Þetta gerðist þrátt
fyrir hömlur á því hversu mikið
hvert einstakt skip má veiða og
þrátt fyrir að bannað sé að bæta
nýjum skipum við flotann. Stjórn-
un fiskveiðanna getur því varla ver-
ið alslæm hvað sem annars má um
hana segja, í það minnsta getum
við enn dregið fjölmarga fiska upp
úr sjónum.
Vitaskuld ber ekki heldur að
þakka kvótakerfinu þennan mikla
afla, enda eiga hagstæð sjávarskil-
yrði stærstan hluta að máli og hafa
gert árið eins fengsælt og raun ber
vitni.
Falleg markaðssókn
f fljótu bragði hefði mátt ætla að
allur þessi fiskur skilaði íslending-
um umtalsvert meiri tekjum en
tíðkast hefur hin síðari ár. Þá ýtir
það undir hugmyndina um að allt sé
í lukkunnar velstandi .í sjávarút-
veginum að síðustu daga hafa okk-
ur borist fréttir af mikilli markaðs-
sókn og nýrri sölutækni fyrir sjáv-
arafurðir erlendis. Bæði Sölumið-
stöð hraðfrystihúsanna og Sam-
band íslenskra fiskframleiðenda
hafa gert samning við fegurðar-
drottninguna Hófí um að kynna og
auglýsa vörur sínar. Heyrst hefur
að SÍF muni senda Hófí til Brussel
þar sem hún á að útskýra fyrir for-
svarsmönnum EBE að lífið sé í
raun saltfiskur og þeir geti ekki
verið þekktir fyrir annað en að
veita Spáni og Portúgal tollfrjálsan
kvóta á innflutningi á saltfiski.
Þessi samningur SÍF við Hófí er því
ekki svo vitlaus og hver veit nema
hún hafi komið við sögu í hinum
hagstæðu samningum sem SÍF
gerði við Portúgal um daginn?
Sóknin á Bandaríkjamarkaði
hefur einnig gengið vel, þrátt fyrir
að Hófí sé enn ókomin í spilið. Þar
hafa orðið verðhækkanir á síðasta
ári og bæði Coldwater og Iceland
Seafood gerðu betur í fyrra en
mörg undanfarin ár. Það var
meira að segja haft eftir Guðjóni
B. Ólafssyni hér í blaðinu um dag-
inn að árið í-fyrra hafi verið það
besta í sögu fyrirtækisins. Þetta
hljóta að vera gleðifréttir þar sem
Bandaríkjamarkaður er okkar lang
stærsti og mikilvægasti markaður.
Margir myndu eflaust einnig segja
að við værum nokkuð vel að þeim
markaði komnir, vegna þess starfs
og fjárfestingar sem farið hefur í að
hasla íslandi völl þar vcstra. Engu
að síður eru blikur á lofti og óvíst
hvort takist að halda þessum mark-
aði í næstu framtíð, þrátt fyrir
samning Sölumiðstöðvarinnar við
Hófí. Kemurhéreinkum tvennttil.
í fyrsta lagi gætu hvalveiðar í vís-
indaskyni haft alvarlegar afleiðing-
ar í för með sér. Ameríkumönnum
þykir vænt um hvali og liggja þar
heitar tilfinningar að baki. Slíkt er
ekki hægt að rökræða, og viðhorfin
eru rótgróin í hjörtum amerísks al-
mennings. Greenpeace gæti tekist
að spila á þessi viðhorf en þeim gæti
líka hugsanlega mistekist.
Það er ekki skynsamlegt að ís-
lenskir fjölmiðlar blási þetta mál
út, og veki þannig á því óþarfa at-
hygli og því best að segja ekki
meira hér. Hitt atriðið, sem gæti
ógnað Bandaríkjamarkaði er of lít-
ið framboð af fiski frá Islandi.
Forstjórar beggja stóru sölufyrir-
tækjanna þar vestra hafa talað um
að lítið og ójafnt framboð frá ís-
landi sé einn mesti óskundi sem
hægt er að gera þessum markaði. I
fyrra tókst með herkjum að ná end-
um saman varðandi þorskinn, en
skortur var á bæði ýsu og karfa.
Hér er við stjórnvöld að sakast að
verulegu leyti, þó markaðsástand í
Evrópu og gengismál í heintinum
hafi einnig átt mikla sök.
Að hafa eitthvað að selja
Það er sem sagt ekki nóg að geta
selt, það þarf að hafa eitthvað til að
selja.
Þróunin á síðustu árum hefur
verið sú að íslendingar eru í aukn-
um mæli að taka upp þann sið
þróunarlanda að flytja út óunnið
hráefni. Útflutningur á ferskum
fiski hefur margfaldast síðustu tvö
árin sem er í sjálfu sér gott. En ó-
ráðlegt hefði búmönnum í minni
sveit þótt ef skipta ætti á markaði
sem er þekktur og gefur af sér mikl-
ar tekjur og markaði sem er nýr og
enn óhannaður að mestu leyti.
Báðum þessum mörkuðum þarf
auðvitað að sinna, en það þarf að
gera án þess að stefna öðrum í
voða.
Sú spurning hlýtur þó að vakna
hvað útgerðin eigi að gera þegar
henni býðst þrefalt og fjórfalt verð-
lagsráðsverð fyrir fiskinn í Evórpu
og það fæst hvort sem er ekkert
fólk í frystihúsin til að fullvinna
fiskinn.
Ástandið er í rauninni grátbros-
legt, því við höfum ekki lengurefni
á að vinna verðmætari afurðir úr
fiskinum. M.ö.o. útgerðin hefur
ekki efni á að leggja aflann upp hér
heima ef hún á að hafa möguleika á
að geta staðið undir fjármagns-
kostnaði og öðrum kostnaði. Á
meðan lepur svo fiskvinnslan dauð-
ann úr skel í bókstaflegri merkingu
og segist hvorki geta keppt um fisk-
verð né borgað fólki kaup til að
fullvinna fiskinn, sem eflaust er
rétt. Ekki virðist þó vanta fé þegar
borga þarf fólki í hvers kyns þjón-
ustu- og milliliðastarfsemi kaup,
enda hef ég að minnsta kosti ekki
heyrt kaupmenn kvarta. Nú er svo
kornið að á nafla heimsins, Reykja-
vík, er kominn raunverulegur stór-
borgarbragur. Menn eru löngu
hættir að telja tískuverslanirnar og
veitingahúsin sem sprottið hafa
upp á síðustu árum.
Og þó glansinn í Reykjavík hafi
haft sína kosti fyrir fiskvinnsluna,
eins og til dæmis með því að búa til
fegurðarkeppni sem leiddi til krýn-
ingar Hófíar sem síðan getur selt
freðfisk í Bandaríkjunum, þá er
vandamálið enn sem áður hvort
einhver fiskur verður til að selja!
Þó flest sé annars óklárt um af-
komu þjóðarinnar lítur þó út fyrir
að einhversstaðar séu til nokkrir
aurar hér á landi, og síðustu vik-
urnar hef ég verið að velta fyrir mér
í alvöru nokkru »em fjörgamall
frændi minn sagði við mig þegar ég
hneykslaðist af vandlætingu á
burgeisahætti þeirra Hafskips-
manna og lífsstíl öllum. Gamli mað-
urinn spurði einfaldlega: „Er þetta
ekki bara smækkuð mynd af því
sem er að gerast í þjóðfélaginu?"
-BG