Tíminn - 18.03.1986, Blaðsíða 14

14Tíminn
^RARIK
N RAFMAGNSVEITUR RÍKISINS
Útboð
Rafmagnsveitur ríkisins óska eftir tilboðum í eftir-
farandi:
RARIK-86002: Lágspennuskápar 1 kv, í dreifi-
stöðvar
Opnunardagur: Mánudagur 14. apríl 1986, kl.
14:00.
Tilboðum skal skila á skrifstofu Rafmagnsveitna
ríkisins, Laugavegi 118, 105 Reykjavík, fyrir opn-
unartíma og verða þau opnuð á sama stað að við-
stöddum þeim bjóðendum er þess óska.
Útboðsgögn verða seld á skrifstofu Rafmagns-
veitna ríkisins, Laugavegi 118, 105 Reykjavík, frá
og með mánudegi 17. mars 1986 og kosta kr. 200.-
hvert eintak.
Reykjavík 13. mars 1986
Rafmagnsveitur ríkisins

H
F býður þér þjónustu sína við ný-
byggingar eða endurbætur eldra húsnæðis
Við sögum i steinsteypu fyrir dyrum, gluggum. stigaopum, lögnum
- bæði i vegg og gólf.
Ennfremur kjarnaborum við fyrir lögnum í veggi og gólf.
Þvermál boranna 28 mm til 500 mm.
Þá sögum við malbik og ef þú þarft að láta fjarlægja reykháfinn þá
tökum við það að okkur.
Hífir leitast við að leysa vanda þinn fljótt og vel, hvar sem þu ert
búsettur á landinu.
Greiðsluskilmálar við allra hæfi
Fífuseli 12
109 Reykjavík
sími91-73747
Bílasími 002-2183
KRANALEIGA • STEINSTEYPUSÖGUN • KJARNABORUN
laðbera
vantar
/ eftirtalin hverfi.
Sólheima,
Nökkvavog,
Tjarnargötu,
Skerjafjörð,
Ármúla, Haga.
Óskum einnig að ráða pilt eða
stúlku til sendiferða með bíl-
stjóra kl. 9-12.
Ttmlnii
SIÐUMULA 15
S686300
VÉLSLEDAÞJÓNUSTAN
Viðgerðaþjónusta fyrir vélsleða og minni háttar snjóruðningstæki
FRAMTÆKNI s/f
Skemmuveg 34 N - 200 Kópavogur
Sími64 10 55
Þriðjudagur 18. mars 1986
lllllllllllllllllllllll NEYTENDASÍÐAN llllllllllllllllllllllllllllilillillllllilll
NOTKUN GLERAUGNA
EYKST VEGNA BREYTTRA
ÞJÓÐFÉLAGSHÁTTA
Meiri kröfur gerðar til góðrar sjónskerpu
til að vinna að verkefnum nútímaþjóðfélags
Vegna misfaka sem urðu við birt-
ingu þessarar greinar sl. föstudag,
14. mars, þá birtum við hana hér í
heilu lagi einsog hún upphaflega átti
að vera:
„Notkun gleraugna hefur aukist
mjög á síðustu áruni í öllum aldurs-
flokkum og meðal fólks í öllum at-
vinnugrcinum. Ekki er talið að fólk
hall verri sjón nú á tímum en meöan
glcraugnanotkun var minni, lieldur
eru meiri kröfur gerðar nú til sjón-
skerpu. Aðalástæðurnar eru breyttir
þjóðfélagshættir, breyting úr
bænda- og sjóniannaþjóðtélagi í iðn-
vætt nútímaþjóöfélag. Meirihluti
þjóðarinnar gengur með gleraugu til
þess að geta leyst þau verkefni sem af
honum er krafist. Að öðrum kosti
væri ckki hægt að lifa mcnningarlífi í
landinu.“
Þetta er tekið upp úr grein Guð-
mundar Björnssonar dr. med.,
prófessors við iæknadeild Háskóla
íslands og yfirlæknis augndeildar
Landakotsspítala. Greinin birtist í
tímaritinu Heilbrigðismál á s.l. ári
og eru þar settar fram nokkrar
spurningar um sitt af hverju uin sjón
og gleraugu. Greinin upplýsir síðan
lesendur um ýmislegt, sem margir
hafa áreiðanlega vclt fyrir sér, svo
scm: Geta of sterk gleraugu skaðað
sjónina? o.fl. o.fl. Við birtum hér
með leyfi próf. Guðmundar þessar
10 spurningarog lcitum svara í grein-
inni.
• Hvers vegna þarf fólk á Iestrar-
gleraugum að halda þegar komið cr á
fimmtugsaldurinn, enda þótt það
hafi eölilegt sjónlag?
Aðlögunarhæfni augasteinsins til
að fínstilla þá mynd sem fellur á
sjónhimnuna, er mcst hjá börnum,
eu með aldrinum minnkar þessi að-
lögunarhæfni.
Um miðjan fimmtugsaldur cr að-
lögunarhæfileikinn orðinn það lítill
að aldurstjarsýnin fer að segja til sín.
Með aldrinum minnkar Ijósnæmi
sjónhimnunnar og tærleiki auga-
steins og glæru minnkar. Miðaldra
og roskið fólk þarf því mun meiri
birlu við lestur og nákvæmnisvinnu
en þeir sem .yngri eru.
• Hvernig stendur á því að gler-
augnaskipti eru algcng á unglingsár-
unum?
Börn fæðast nær alltaf með fjar-
sýni. sem minnkar þegar harnið
eldist. En þeir sem fæðast með rétt
sjónlag, eða því sem næst, verða
nærsýnir á skólaárunum. Sennilegast
er að erfðir ráði þar mestu um, en
ekki - eins og stundum er talið - of
mikill lestur eða áreynsla á augun við
bóknám. Engin ráð þekkjast til að
koma í veg fyrir eða stöðva nærsýni,
og þróun hennar er sú sama hvort
sem gleraugu eru notuð eða ekki.
Pað er aðallega vegna aukinnar
nærsýni að margir unglingar fara að
nota gleraugu á skólaaldri. Síðan
verður að fylgjast með sjóninni og
skipta um gleraugu cf hún breytist.
• Losna nærsýnir unglingar við
gleraugu þegar þeir komast á full-
orðinsaldur?
Þaðerekki rétt, sem margirhalda,
að nærsýnin eldist af fólki og gler-
augna verði ekki þörf, þegar komið
er á miðjan aldur. Fjarlægðarsjónin
breytist ekki, en þeir sem eru nær-
sýnir þurfa margir hverjir ekki á
lestrargleraugum að halda og taka af
sér gleraugun við lestur. Ekki er ráð-
legt að unglingar noti iinsur fyrr en
þeir eru orðnir það þroskaðir, að
þeir geti hirt þær eftir settum reglum.
• Geta of sterk gleraugu skaðað
sjónina?
Skökk gleraugu valda óþægind-
um, en aldrei skemmdum á sjón. Það
er ekki óhollara að horfa á óskýra
Guðmundur Björnsson prófessor.
mynd en skýra. Séu gleraugu of
sterk eða of veik berst myndin sem
horft er á óskýr til heilans, og það
veldur óþægindum.
• Er ráölegt að draga í lcngstu lög
að fá sér glcraugu, þcgar aldursfjar-
sýni fer að gera vart við sig, í þeirri
von að sjónin endist lengur?
Margir telja að gleraugnanotkun
flýti fyrir sjónbreytingu og vilja ekki
verða háðir gleraugum. Þetta mater
byggt á vanþekkingu. Aldursfjar-
sýni er eðlileg breyting á sjón, sem á
sér stað hvort sem fólk notar gler-
augu eða ekki. Auðvitað verða allir
með aldursfjarsýni háðirgleraugum,
en það er ekki gleraugunum að
kenna.
• Er hægt að spara sjónina, t.d.
með því að lesa minna?
Nei, það á ekki að koma að sök þó
mikið sé lesið, en þreyta og vanlíðan
í höfði getur hlotist af lestri við slæm
skilyrði, en ekki varanleg meinsemd
eða skerðing á sjón.
• Er nauösynlcgt að nota dökk gler-
augu í sól.skini?
„Afstaða til gleraugna hefur
breyst mjög síðustu áratugina. Fólk
kinokar sér ekki eins og áður við að
ganga með gleraugu,“ segir Guð-
mundur Björnsson í grein sinni.
Mikið er lagt upp úr að gleraugun
séu í klæðilegum umgjörðum, sem í
lit og lögun hæfa þeim sem nota á.
Gleraugnasalar veita aðstoð við val á
gleraugum og gott er að gefa sér góð-
an tíma til að máta.
Hér á iandi er sjaldan það mikil
birta að sólgleraugna sé þörf fyrir
fólk með heilbrigð augu. Sólgler-
augu eru aðallega tískufyrirbrigði og
oft notuð að ástæðulausu. Öruggara
er þó að nota dökk gleraugu til varn-
ar útbláum geislum, sem brennt geta
glæruna í sól og snjó, t.d. þegar
gengið er á jökla og við ár og vötn í
sólskini. Sömuleiðis er verið er að
rafsjóða. Hlífðargleraugu eru nauð-
synleg þegar unnið er með hraðgeng-
ar borvélar og slípivélar.
• Er hættulegt fyrir sjónina að lcsa
við lélega birtu?
Ýmsir hafa á reiðum höndum
ástæðu fyrir því að þeir hafi þurft að
nota glejaugu snemma, t.d. að þeir
hafi lesið við tunglsljós eða kertaljós í'
æsku og aðrir að þeir hafi fengið of
sterk gleraugu í byrjun. Þetta er reg-
in firra. Enginn á að geta hlotið
skaða á augum vegna lélegrar birtu
eða af gleraugnanotkun.
• Getur vinna við tölvur skemmt
sjónina?
Oft er spurt hvort sjónvarpsgláp
og vinna við tölvuskjái geti skemmt
sjónina. Svarið er nei, - en vissulega
er þreytandi fyrir augun að laga sig
að síbreytilegri birtu sem frá skján-
um stafar. Því er ráðlegt að hafa sem
jafnasta bakgrunnslýsingu. Oft þarf
sérstök gleraugu við tölvunotkun.
þar sem vinnufjarlægð er yfirleitt
meiri en venjuleg lestrarfjarlægð.
• Er óhollt fyrir börn að sitja nálægt
sjónvarpinu?
Ekki kemur að sök þó börn séu ná-
lægt sjónvarpsskjánum, en þau
þreytast síður ef þau sitja fjær tæk-
inu. Slík hegðun barna þarf ekki að
gefa til kynna að þau séu nærsýii.
Á Heilsuverndarstöð Reykjavík-
ur og öðrum heilsugæslustöðvum í
höfuðborginni hafa fjögurra ára
börn verið sjónprófuð í nokkur ár af
hjúkrunarfræðingum. Þau börn sem
ekki hafa nógu góða sjón eru síðan
skoðuð af augnlæknum. Af þeim
börnum sem fæddust 1976 og 1977
þurftu um 7.8% á augnlæknishjálp
að halda.
Hefðu þessi börn ekki verið tekin .
til meðferðar fyrr en þau voru komin
í skóla hefði lækning orðið torveld,
og í mörgum tilfellum ekki borið til-
ætlaðan árangur. Skipuleg leit að
sjóngöllum meðal barna á forskóla-
aldri er mjög mikilvægur þáttur al-
mennrar heilsugæslu og ætti að fara
fram á öllum heilsugæslustöðvum á
landinu, segir í grein Guðmundar
Björnssonar prófessors í Heilbrigð-
ismál 4/1985.