Tíminn - 20.10.1987, Síða 9

Þriðjudagur 20. október 1987
Tíminn 9
VETTVANGUR
»
Jómfrúræöa Péturs Bjarnasonar varaþingmanns á Alþingi:
Samræmt skipulag í
ferðamálum nauðsynlegt
U
Ég mæli hér fyrir tillögu til
þingsálytkunar um ráöstafanir í
ferðamálum. Þessi tillaga er flutt af
mér ásamt háttvirtum þingmönn-
um Guðna Ágústssyni, Jóni Krist-
jánssyni, Stefáni Guðmundssyni og
Valgerði Sverrisdóttur. Tillagan er
svo hljóðandi:
Alþingi ályktar að skora á ríks-
stjórnina að beita sér fyrir eftirfar-
andi ráðstöfunum í ferðamálum:
1. Stofnað verði til embætta
ferðamálafulltrúa í landsbyggð-
arkjördæmunum. Tvö stöðu-
gildi á árinu 1988, tvö stöðugildi
til viðbótar 1989 og tvö stöðu-
gildi árið 1990. Laun ferða-
málafulltrúa greiðast úr ríkis-
sjóði en rekstrarkostnaður
embættanna af viðkomandi
ferðamálasamtökum. Ferða-
málaráð ákveði forgangsröðun
starfanna.
2. Að 10% sérstakt gjald á vöru-
sölu Fríhafnarinnar í Keflavík
verði ráðstafað til ferðamála
samkvæmt gildandi lögum.
1. Hraðað verði endurskoðun laga
um skipulag ferðamála nr. 79
1985.
Tilgangur með þessari tillögu er
einkum tvíþættur. Annars vegar
að vekja athygli á nauðsyn þess að
koma á samræmdu skipulagi í
ferðamálum á íslandi með stofnun
embætta ferðamálafulltrúa úti um
landið og koma þannig til móts við
ferðamálasamtök landshlutanna.
Hins vegar að vekja athygli á því
að þrátt fyrir að markaður tekju-
stofn hafi verið lögboðinn til ferða-
mála undanfarin 11 ár, þ.e. 10% af
vörusölu Fríhafnarinnar í Kefla-
vík, hefur stöðugt verið gengið á
hann með heimild í lánsfjárlögum
og er svo enn gert í núverandi
frumvarpi til lánsfjárlaga. Er því
vert að huga að því við endurskoð-
un laga um skipulag ferðamála
hvort halda eigi þessum tekjustofni
óbreyttum og ganga síðan á hann,
svo sem verið hefur, eða leita
annarra leiða til að fjármagna
Ferðmálaráð og starfsemi þess.
Ferðalög unt ísland hafa stór-
aukist á síðustu árum. Þannig jökst
straumur erlendra ferðamanna til
íslands úr 29 þúsund árið 1966 í
112 þúsund árið 1986 eða á 20 ára
bili.
Athyglisvert er að á sama tíma
fjölgar utanferðum fslendinga í
sama mæli eða úr 18 þúsund í 110
þúsund. Á þessum tíma hafa orðið
straumhvörf í samgöngum ásamt
áhuga og möguleikum fólks til
ferðalaga.
Hafa ber í huga þegar nefndar
eru tölur um ferðalög útlendinga
um ísland og þörf fyrir þjónustu
við þá hér að ferðalög íslendinga
um eigið land eru síst minni og fara
stöðugt vaxandi. Gjaldeyristekjur
af þjónsutu við erlenda ferðamenn
eru orðnar verulegar, voru taldar
um 4,6 milljarðar króna árið 1986.
Til samanburðar má geta þess að
þetta eru 10,3% af heildarvöruút-
flutningi landsmanna og um 13%
af heildarverðmæti ' útflutts
sjávarfangs sama árs. Þegar þetta
er haft í huga verður ljós nauðsyn
þess að gefa þessari starfsemi meiri
gaum og veita henni meiri stuðning
en verið hefur, þó vissulega hafi
þokast verulega í rétta átt hvað
þessi mál varðar.
Þróun ferðalaga í heiminum er
einkum með þrennu móti. í fyrsta
lagi ferðast fólk í auknum mæli á
eigin vegum. í stað hópferða, sem
hafa verið ríkjandi fyrirkomulag, á
eigin bíl, með flugi og bíl eða á
annan hátt sjálfstætt. Þessa verður
og vart hérlendis hin síðustu ár. í
öðru lagi eykst í sífellu lcit fólks að
betri útivistarmöguleikum, hreinu
lofti, óspilltri náttúru og heilbrigð-
um lífsháttum. Á þessusviði virðist
land okkar hafa mjög mikla mögu-
leika verði þess gætt að skipuleggja
ferðamál á réttan hátt, með um-
hverfis- og náttúruverndarsjón-
armið ríkt í huga. í þriðja lagi eru
ferðalög eldri borgara í skipulögð-
um orlofsferðum.
Ferðamálasamtök hafa verið
stofnuð í öllum kjördæmum lands-
ins utan Reykjavíkur. Ein samtök
eru þó fyrir Norðurlandið allt og í
Reykjaneskjördæmi er starfssvæð-
ið bundið við Suðurnesin. Tilgang-
ur með stofnun samtakanna var
m.a. annars þessi:
að vinna að sameiginlegri og
skipulegri uppbyggingu í öllum
grcinum ferðaþjónustunnar,
að gefa hlutlausar upplýsingar um
ferðaþjónustu í kjördæmun-
um,
að veita aðstoð og ráðleggja þeim
sem hyggjast fjárfesta í
ferðaþjónustunni.
að koma á samvinnu allra sem að
ferðamálum starla í kjördæm
unum,
að efla þessa þjonustugrein á
landsbyggðinni.
Ferðamálasamtökin hafa stofn-
að með sér Félag íslenskra ferða-
málasamtaka og eru aðalmarkmið
þeirra mjög í sama anda og hér var
fyrr upp talið. Til viðbótar er rætt
um að koma fræðslu í ferðaþjón-
ustugreinum inn í skólakerfið og
aukin áhersla er lögð á þátt um-
hverfisverndar.
Með stofnun Upplýsingamið-
stöðvar ferðamála, sem opnuð var
á síðasta sumri, opnuðust nýir
möguleikar fyrir þá sem að ferða-
málum standa. Með tölvutengingu
er fyrirhugað að miðla upplýsing-
um samstundis út í umdæmin og fá
nýjar til baka. Upplýsingamiðstöð
sem þessi getur komið ýmsurn
nýjum möguleikum í ferðaþjónust-
unni á markað, kynnt áður lítt
þekkta staði, stuölað að lengingu
ferðamannatímans, haft heildar-
yfirsýn yfir ferðamöguleika hverju
sinni á hverjum stað og þannig
stuðlað að betri nýtingu fjárfest-
inga í ferðaþjónustunni.
Hlutverk ferðamálafulltrúa væri
m.a. eftirfarandi:
1. Að vinna að uppbyggingu
ferðaþjónustu á starfssvæði
sínu. í því felst að gera úttekt á
þeirri þjónustu, sem fyrir er,
möguleikum umdæmisins og
vinna að tillögugerð og skipu-
lagningu ferðamála þar í sam-
ráði við sveitarstjórnarmenn og
aðra hagsmunaaðila.
2. Að vcra tengiliður við önnur
ferðamálasamtðk og skipu-
leggja samstarf við þau um
ferðamál.
3. Að vinna ákveðin vcrkefni fyrir
opinbera aðila. Má þar nefna
úttektir af ýmsu tagi ásamt
áætlanagerð og upplýsingaöfl-
un. Enn fremur að vinna með
náttúru- og umhverfisvcrnd-
armönnum og hcilbrigðisfull-
trúum og nelndum vegna feröa-
manna og ráðstafana sem gera
þarf á þjónustustöðum.
Það er alkunna að mjög skortir
á að aðstaða sé alls staðar fyrir
hendi úti á landsbyggðinni til aö
taka á móti fcrðamönnum og veita
þeim lágmarksþjónustu. Það er
hægt að aka hundruö kílómetra án
þcss að eiga kost á tjaldstæði með
lágmarkshreinlætisaðstöðu. Feröa-
maður, sem cr svo óheppinn að
þurfa að komast í síma að nætur-
lagi, verður annað hvort að vekja
upp í heimahúsum eða lcita uppi
næsta kaupstaö til aö komast í
almenningssíma og þó undir hæl-
inn lagt að slíkur sími finnist, cf
hann cr þá til.
Ferðaþjónusta bænda ásamt því
neti þjónustuaðstaða, sem er að
smáþéttast, bætir þó verulcga úr
þessu yfir hásumarið. Hér þarf þó
að ráða verulega bót á hið fyrsta.
Þá má nefna mcrkingar, hvort
heldur scm er á íslensku cða með
alþjóðlegum táknum. Semja þarf
frið um gerð lciöbciningarskilta.
sem gætu oröið ferðamanninum að
gagni og forðað honum frá villu,
jafnvcl þó slíkt gæti gagnast þjón-
ustuaðilum jafnframt. I’annig
mætti lengi telja cn verður ekki
gert hér. Sveitarstjórnir þurfa að
gera átak til að bæta úr þessu með
bættum merkingum og fjölgun vel
búinna tjaldstæða.
Þróun ferðamála hefur þó vcrið
ör hér á landi og svo er einnig unt
allan heirn. Ferðaþjónusta scm at-
vinnugrein er í dag stærsti at-
vinnuvegur heimsins hvað vcltu
áhrærir og má að óbreyttu vænta
áframhaldandi strcymis ferða-
manna hingað til lands. Þar cr þó
margt sem getur haft áhrif og
breytingar geta orðið skjótar á
einstökum svæðum. Um það má
ncfna dæmi eins og Chcrnobil-
slysiö, sem haföi í för meö sér
geigvænlegarsveiflur í ferðamálum
Evrópu, auk þess sem olíuverð
hefur veruleg áhril' á ferðakostnað.
Þá má nefna gengismál og ótal
margt annað, sem áhrif getur haft,
svo sem llugrán og hryöjuverk.
Flest bendir þó til þess aö fram-
undan sé aukning á férðalögum um
ísland, bæði erlendra og innlendra
ferðamanna. Skiptir því miklu að
viö höldum vöku okkar, fyrst og
fremst hvaö það varöar að halda
náttúru landsins og umhverfi okkar
hrcinu og óspilltu, en cinnig aö því
er varðar skipulag ferðamála
innanlands.
Herra forscti. Hugmynd sú scm
sett cr fram í tillögu þessari til
þingsályktunar þcssari um ráðn-
ingu feröamálafulltrúa er ekki ný
af nálinni. Með bréfi í nóvember
1984 og öðru í maí 1985 frá feröa-
málasamtökum í landshlutum til
fyrrvcrandi samgönguráðhcrra cr
sctt fram hliöstæð bciðni um ráðn-
ingu fcrðamálafulltrúa í áföngum,
svipað og gert er hér, ntcð þriggja
ára áætlun.
FRIMERK!
llllilllllllllll
Börnin og jólin
13 pensa frímerkið sýnir barn sem
er að skreyta jólatréð og gult ljós
skín frá kassanum með jólaskrautinu
í. Jólatréðereinsogmargir jólasiðir,
frá heiðnum tíma. Það mun hafa
vcrið Albert prins, maður Viktoríu,
sem innleiddi siðinn að nota jólatré
á Englandi að nýju.
18 pcnsin sýna okkur mynd af
Breska póststjórnin hefir í ár gert
aðalmyndefni frímerkjanna á jóla-
póstinn, „Hvaða augum börnin
líta jólin.“
Það er Michael Foreman sem
hefir gert merkin en auk þess sem
hann myndskreytir barnabækur,
semur hann einnig mikið af barna-
sögum og var sennilega vart annar
hæfari til að gera þessu myndefni
góð skil. Frímerkin fimm sem hann
hefir teiknað, sýna hvernig barn
upplifir jólin. Dulúð og töfrar jóla-
hátíðarinnar í hugarheimi barnsins
eru túlkaðir í myndefni merkjanna
og barnið er viljandi hvorki drengur
eða stúlka, svo hvaða barn sem er
getur valið um að vera af sama kyni
og það sjálft. Byggir höfundurinn
þetta á eigin reynslu, sem barna-
bókahöfundur, að það er barninu
sem bókina les miklu eðlilegra að
geta gefið aðalpersónunni sama kyn
og það hefir sjálft. Því varð hann t.d.
að velj a leikföng og ýmislegt í mynd-
efninu sem gengur jafnt fyrir bæði
kynin. Segðu svo lesandi góður að
ekki sé margs að gæta þegar frímerki
er teiknað.
ÉÉÉAAÉ
Ckristmas Stamps
Issue cíate ~ í^íh November 1387
sama barninu á jólakvöld. Það
stcndur við tréð og horfir út um
glugga yfirsnævi þakið land. í austri
skín stjarnan, sem lýsir upp svcita-
kirkjuna, en Ijósin í gluggum hennar
benda til þess að jólaguðsþjónustan
sé að byija.
26 pensa merkið er svo með mynd
af barninu sem hefir nú sofnað og er
að dreyma unt Sankti Kláus, jóla-
sveininn á sleðanum sínum að flytja
gafir til allra barna. Til fóta í rúminu
er svo sokkurinn með gjöfunum.
Heilagur Nikulás frá Bár, er vernd-
ardýrlingur barnanna og er messu-
dagur hans raunar 6. desember. Því
er siður í mörgum löndum að gefa
börnum gjafir á þeim degi. Hann er
í rauninni fyrsta ímynd jólasveinsins
og heitir því t.d. á ensku „Father
Christmas“.
31 pens merkið er með mynd
barnsins sem nú er sest upp í rúmi
sínu á jólamorgun, með nýju bæk-
urnar sínar og leikföngin allt í kring-
um sig. Þessi siður að gefa jólagjafir
er þó einn hinna kristnu og stafar frá
vitringunum frá Austurlöndum er
færðu Jesú gjafir sínar.
Það er mikil þörf fyrir jólafrtmerki
í Englandi, sem sjá má af því að
breska póststjórnin býst við að flytja
1400 milljónir jólakorta og bréfa
fyrir næstu jól.
Síðasta frímerkið, 34 pens er svo
af barninu að leika sér við jólatréð,
en snjókarl horfir á það inn um
gluggann.
Sigurður H. Þorstcinsson