Tíminn - 31.10.1987, Blaðsíða 10

10 Tíminn
Laugardagur 31. október 1987
Illllllllllllllllll VETTVANGUR 11111 lllllllllllllllllllllllllllllllll llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll

Starfsfræðslunefnd fiskvinnslunnar:
Átak í starfsfræðslu
fiskvinnslufólks
Á síðastliðnu hausti hófst á veg-
um Starfsfræðslunefndar fisk-
vinnslunnar mikið átak í starfs-
fræðslumálum fiskvinnslufólks.
Undirbúningur þessa máls hafði
verið nokkuð langur. Bæði meðal
forvígismanna verkalýðshreyfing-
arinnar og vinnuveitenda hafði í
mörg ár verið áhugi á að leggja
grunn að skipulagðri fræðslu fyrir
fiskvinnslufóík sem hefði það að
markmiði að bæta vinnubrögðin
við vinnsluna svo þau skiluðu af sér
auknu verðmæti sem aftur skiluðu
sér í hærri launum til starfsfólksins.
Til þess að svo gæti orðið þyrfti að
taka á ölium þáttum vinnslunnar í
fræðsluefninu, gefa starfsfólkinu
heildaryfirsýn yfir gæðamál, lík-
amsbeitingu, kjaramál, mark-
aðsmál, öryggismál á vinnustöðum
o.fl.
Fyrri hluta árs 1984 áttu fram-
kvæmdastjórn Verkamannasam-
bands íslands og sjávarútvegsráð-
herra Halldór Ásgrímsson fund
um fræðslumál fiskvinnslufólks. í
kjölfar þessa fundar skipaði ráð-
herra starfshóp til þess að undirbúa
og koma af stað námskeiðahaldi
meðal fiskvinnslufólks. Starfshóp-
urinn var skipaður fulltrúum frá
sjávarútvegsráðuneyti, Fisk-
vinnsluskólanum og Verkamanna-
sambandinu. Starfshópurinn vann
áfangaskýrslu um málið, efndi til
tilraunanámskeiðs í febrúar 1985 í
Fiskvinnsluskólanum í Hafnarfirði
og í framhaldi af því til tilrauna-
námskeiða á níu stöðum á landinu
þá um sumarið. Markmið þessara
námskeiða var að prófa sig áfram,
kanna hvaða efni þyrfti að taka
fyrir á námskeiðunum, hvernig
umbúnaður þess þyrfti að vera og'
á hvaða efnisþætti ætti að leggja
mesta áherslu.
Á þessum námskeiðum kom í
Ijós að mikill áhugi var meðal
fiskvinnslufólks á fræðslu og
menntun í fiskvinnslustarfinu. Þá
sáu menn einnig að samfara auk-
inni þekkingu og bættum vinnu-
brögðum sem skapaði af sér fram-
leiðsluaukningu hjá fyrirtækjunum
ætti að vera hægt að greiða starfs-
fólkinu hærri laun þegarnámskeið-
unum væri lokið.
Skipan starfshópsins var breytt í
framhaldi af þessu enda þörf á að
rödd og hugmyndir vinnuveitenda
kæmu fram við skipulagningu nám-
skeiðanna. Starfshópurinn hlaut
nafnið Starfsfræðslunefnd fisk-
vinnslunnar og er nú þannig
skipaður að formaður nefndarinn-
ar er Finnur Ingólfsson fyrrv. að-
stoðarmaður sjávarútvegsráðherra
og fulltrúi sjávarútvegsráðuneytis-
ins sem og Gylfi Gautur Pétursson
deildarstjóri. Frá Verkamanna-
sambandi íslands sitja í nefndinni
Jón Kjartansson formaður Verka-
lýðsfélags Vestmannaeyja og Karl
Steinar Guðnason alþm. og vara-
formaður VMSÍ. Frá Vinnuveit-
endasambandi íslands, Ágúst
Elíasson framkvstj. Sambands
fiskvinnslustöðvanna og Svavar
Svavarsson framleiðslustj. Granda
hf.
í kjarasamningunum í febrúar
1986 gerðu vinnuveitendur og
verkalýðshreyfingin meðsérsam-
- AD VINNA BARAIFISKI -
eftir Gissur Pétursson verkefnisstjóra
G.issur Pétursson.
komulag um þetta námskeiðahald
fiskvinnslufólksins þar sem m.a.
kom fram að starfsfólkinu yrðu
greidd laun gegnum atvinnuleysis-
tryggingasjóð meðan á námskeið-
unum stæði, sjávarútvegsráðuneyt-
ið stæði straum af kennslukostnaði
og námsgagnagerð, skilyrði fyrir
setu á námskeiðunum væri það að
starfsfólkið hefði gert fastráðning-
arsamning og unnið við fiskvinnslu
í minnst þrjá mánuði og eftir að
námskeiðunum lyki fengi starfs-
fólkið tveggja launaflokka
hækkun.
Námsgagnagerð og
þjálfun leiðbeinenda
Fyrir Starfsfræðslunefndinni lá
nú að ganga frá námsgögnum fyrir
hin eiginlegu starfsfræðslunám-
skeið (kölluð grunnnámskeið) sem
þarna var samið um og raunar
hafði það verk hafist strax eftir að
tilraunanámskeiðum lauk sumarið
áður. í þessu fólst gífurleg vinna
þar sem nánast ekkert aðgengilegt
námsefni var til scm hægt var að
grípa til og þurfti því að semja
nánast allt frá grunni. Leitað var til
fjölda sérfræðinga og stofnana.
Höfð samvinna við verkalýðshreyf-
inguna, sölustofnanir fiskfram-
leiðendanna SÍS, SH og SlF,
Vinnueftirliti ríkisins, rannsóknar-
stofnanir fiskiðnaðarins ofl.
Gert var ráð fyrir að þessu verki
yrði lokið um vorið 1986 og þá væri
hægt að byrja námskeiðin en sök-
um þess hversu mikið verk þetta
var lauk samningu námsefnisins
ekki fyrr en um haustið. Verulega
var vandað til námsgagnanna, bæði
hvað varðaði efni og frágang enda
það ráðið miklu um hversu nám-
skeiðunum hefur verið vel tekið.
Samhliða þessu þurfti Starfs-
fræðslunefndin að standa fyrir
þjálfun þeirra sem leiðbeina áttu á
námskeiðunum og kynna þeim
námsefnið. Petta fólk kom úr öll-
um áttum. Verkstjórar úr fisk-
vinnslustöðvunum, prestar, sál-
fræðingar, líffræðingar, sjúkra-
þjálfar, forvígismenn verkalýðsfé-
laga, framkvæmdastjórar fisk-
vinnslustöðva ofl. ofl. Alls sóttu
um 120 manns svokölluð leiðbein-
endatækninámskeið sem stóðu í
þrjá daga hvert.
Fyrirkomulag
námskeiðanna
Námskeiðin hófust svo af fullum
krafti í september 1986. Ákveðið
var að fyrirkomulag námskeiðanna
yrði með þeim hætti að fiskvinnslu-
fólkinu er gert að sækja tíu, fjög-
urra klukkustunda námskeið og
auk þess tveggja vikna starfsþjálf-
un í vinnslustöðvunum.
Námskeiðin eru eftirtalin:
SF 01 Hráefnið - Meðferð þess og
gæði
SF 02 Vinnuvistfræði
SF 03 Öryggi á vinnustöðum
SF 04 Hreinlæti og gerlagróður
SF 05 Skipulögð verkþjálfun í
fiskvinnslu
SF 06 Kjarasamningar og lög
SF 07 Launakerfi við fiskvinnslu
SF 08 Vinnslurásir og verkunarað-
ferðir
SF 09 Afurðir og markaðir
SF 10 Samstarf og samvinna á
vinnustað
Eins og þarna má sjá er reynt að
láta efni námskeiðanna spanna allt
svið fiskvinnslustarfsins.
Starfsþjálfunarvikurnar skiptast
í sérhæfíngu og önnur störf.
f sérhæfíngarvikunni er starfs-
fólkið þjálfað í svokallaðri verk-
þáttagreiningu, þ.e. að ákveðin
verk er brotin niður lið fyrir lið.
Með þessu er verið að reyna að fá
fólk til að líta á sérsvið sitt líkt og
kennari og það eigi eftir þetta
auðvelt með að kenna nýliðum
starf sitt.
í vikunni sem kallast önnur
störf er fólkinu gert kleift að vinna
öll helstu framleiðslustörf í fyrir-
tækinu ekki skemur en hálfan dag
í hverju starfi. Hugmyndin er að
með þessu fái starfsmaðurinn yfir-
sýn yfir alla vinnslu fyrirtækisins
frá móttöku hráefnis til afgreiðslu
á fullunnri vöru.
Þegar námskeiðunum tíu er lok-
ið og starfsmaður hefur lokið
starfsþjálfuninni hlýtur hann
starfsheitið, sérhæfður fisk-
vinnslumaður, og hækkar í launum
um tvo launaflokka eins og áður er
nefnt.
Geysileg eftirspurn var eftir
námskeiðunum allan síðasta vetur
og meðan verkfallið stóð yfir í
janúarmánuði sl. voru allir 120
leiðbeinendurnir við kennslu hér
og hvar um landið og náðist samt
ekki að verða við ölium óskum.
Starfsfræðslunefndin hafði gert
áætlanir um kennslu síðasta vetur
sem öll riðlaðist vegna hinnar
miklu eftirspurnar og nú er svo
komið að búið er að halda á einu
ári, tæp tvö þúsund námskeið og
um 2500 fastráðnir fiskvinnslu-
menn hafa lokið öllum námskeið-
unum tíu. Um 500 fastráðnir fisk-
vinnslumenn sitja nú á námskeið-
um víðsvegar um landið. %
Um 4500 fiskvinnslumenn eru
fastráðnir í landinu og Starfs-
fræðslunefndin vonast til að geta
orðið við óskum þeirra sem enn
hafa ekki setið námskeiðin, nú í
vetur.
Þessi gífurlegi fjöldi námskeiða
hefur kallað á mikla skipulagningu
bæði af hálfu Starfsfræðslunefndar-
innar og verkalýðsfélaganna og
fiskvinnslustöðvanna á nám-
skeiðsstað. Verkalýðsfélögunum
og fiskvinnslustöðvunum er gert
að útvega hentugt kennsluhús-
næði og kennslutæki en eins og
áður er nefnt stendur sjávarútvegs-
ráðuneytið straum af öllum öðrum
kostnaði.
Þess má geta að Starfsfræðslu-
nefndin efndi síðan í maímánuði
til ráðstefnu með leiðbeinendunum
sem á flestum námskeiðunum
höfðu kennt, til að yfirfara náms-
efnið og gera tillögur að enn frekari
betrumbótum á því.
Verkstjóranámskeið
Þrátt fyrir að upphaflega hafi
Starfsfræðslunefndfiskvinnslunnar
verið skipuð til að undirbúa og
Um 4500 fiskvinnslu-
menn eru fastráðnir í
landinu og Starfs-
fræðslunefndin vonast
til að geta orðið við
óskum þeirra sem enn
hafa ekki setið nám-
skeiðin, nú í vetur.
koma á starfsfræðslunámskeiðum
fyrir verkafólk í fiskiðnaði, þá
hefur Starfsfræðslunefndin sett á
laggirnar sérstök starfsfræðslu-
námskeið fyrir verkstjóra í fisk-
vinnslustöðvunum. Þau hófust í
Hótel Borgarnesi nú í vikunni.
Ástæða þessa er sú að lítið framboð
er á slíkum námskeiðum fyrir fisk-
vinnsluverkstjóra og Starfsfræðslu-
nefndin taldi rétt að reyna að verða
við óskum þar að lútandi.
Þessi námskeið taka alls sex
kennsludaga en er skipt í tvær
annir. Fyrri önn verður haldin nú
á haustdögum og hin síðari í janúar
og febrúar á næsta ári. Gert er ráð
fyrir að þátttakendur greiði þátt-
tökugjald en sjávarútvegsráðu-
neytið stendur straum af kennslu-
kostnaði.
Móttaka nýliða
Af öðrum verkefnum Starfs-
fræðslunefndarinnar má nefna að
verið er að vinna á vegum nefndar-
innar bækling sem fiskvinnslu-
stöðvarnar eiga að afhenda hverj-
um þeim sem er að hefja starf við
fiskvinnslu. í bæklingunum er fisk-
vinnslustarfið kynnt í stórum
dráttum, uppbygging fyrirtækisins
og skipulagning þess fræðslustarfs
sem starfsmanninum stendur til
boða þegar hann hefur gert fast-
ráðningarsamning.
Sömuleiðis er verið að vinna
kvikmynd sem fjallar um svipað
efni og á að sýna nýliðanum fyrsta
daginn og hann hefur starfið.
Þetta • verkefni Starfsfræðslu-
nefndarinnar er einkar mikilvægt
því nauðsynlegt er að taka vel á
móti nýjum starfsmanni svo hann
fari jákvæður heim að loknum
fyrsta starfsdeginum.
Kynningarstarf
Geysileg eftirspurn er eftir
starfskröftum frá fiskvinnslustöðv-
unum sem erfitt hefur reynst að
svara. Starfsfræðslunefndin hefur
af þessum sökum útvíkkað
starfssvið sitt í samráði við sjávar-
útvegsráðherra, og vinnur nú að
tillögum til kynningar á sjávarút-
veginum og ekki síst fiskvinnslu-
starfinu í skólum og fjölmiðlum.
Markmiðið með þessu er að reyna
að hafa áhrif á æskufólk til að
sækja til þessarar undirstöðuat-
vinnugreinar þjóðarinnar og sýna
fram á að þar bíði þeirra fjölbreytt
atvinnutækifæri.
Framhald starfs-
fræðslunnar
Þessu átaki í starfsfræðslumálum
fiskvinnslufólks hefur verið geysi-
lega vel tekið af fiskvinnslufólkinu og
forráðamönnum fiskvinnslustöðv-
anna. Vitað er að þetta átak hefur
skilað mikilli framleiðniaukningu,
starfsfólkið er mun meðvitaðra um
starfið, t.d. um gæðakröfur og
gerla og hreinlætismál. Áfram
verður haldið með grunnnám-
skeiðin sem nú er orðið samnings-
bundið að eiga að standa fastráðnu
fiskvinnslufólki til boða.
En jafnframt hefur komið fram
mikill áhugi á frekara fræðslustarfi
í greininni. Þarna eru komnar
spurningar sem Starfsfræðslu-
nefndin hefur velt mikið fyrir sér
hvernig skuli svara.
f skýrslu upphaflega starfshóps-
ins komu fram hugmyndir um að
bjóða þyrfti upp á sérnámskeið í
einstökum greinum fiskvinnslunn-
ar sem stæðu í 10-15 daga og að
grunnnámskeiðin væru aðfaranám
að sérnámskeiðunum. Hins vegar
er óljóst hvaða réttindi slík sér-
námskeið gefa og hvort og þá
hvernig tengja bæri þau við hið
almenna skólakerfi.
Hitt er ljóst að þessum óskum
þarf að sinna svo halda megi þeim
jákvæða hug til starfsfræðslunnar
sem er að finna bæði meðal ríkis-
valdsins, hagsmunaaðila í greininni
og ekki síst verkafólksins sjálfs.
Eins er það ljóst að námskeiðahald
þetta hefur undirstrikað hversu
mikilvægt er að veita starfsfólki
starfsmenntun jafnvel þó viðkom-
andi hafi unnið við starfið árum
saman.
Því svo lengi lærir sem lifir.
Höfundur er starfsmaður sjávarút-
vegsráðuneytisins og verkefnissjóri
Starfsfræðslunefndar flskvinnslunnar.