Tíminn - 20.11.1987, Side 13

Föstudagur 20. nóvember 1987
Tíminn 13
Bretland
Hermcnnirnir sem ekki voru
skotnir til bana á blóði drifínni
æfíngunni drukknuðu þegar þeir
skelfdir fleygðu sér í hafíð og
björgunarvestin héldu þeim ekki.
Innrásaræfíngin mistókst hræði-
lega og cndaði í blóðbaði. Hún er
svartur blettur á ferli striðshetjunn-
' - æasM ar Eisenhowers.
D-dagur
Operation
Tiger" |||
Frakkland
___ Svartur blettur á stríðsheiðri Eisenhowers:
Eftir æf inguna lágu
749hermenn í valnum
- drepnir af félögum sínum sem hlýddu skipun hershöfðingjans
Fjörutíuogþrjú ár eru liðin frá
því að 749 bandarískir hermenn
féllu á grýttri strönd í Devon í
suðurhluta Bretlands. Þeir létu líf
sitt á æfingu sem var nefnd „Oper-
ation Tiger“ og átti að búa herinn
undir innrás í Frakkland á svo-
nefndum D-degi.
Ástæður mannfallsins voru röð
afdrifaríkra mistaka Ike Eisenhow-
ers, hershöfðingja, sem síðar varð
forseti Bandaríkjanna. En banda-
rískum stjórnvöldum tókst að
þagga harmleikinn niður.
Allt þar til nú.
Bandaríkin þögðu í
43 ár um morð á eigin
hermönnum
í þessum mánuði var hulunni
svipt af hryllilegu leyndarmáli, sem
bandaríska stjórnin hefur þagað
um í 43 ár. f litlu þorpi í Devon
sem nefnt er Torcross safnaðist af
þessu tilefni saman skari
kvikmyndagerðarmanna frá
bandarískum sjónvarpsstöðvum,
þáttagerðarfólk frá BBC sjón-
varpsstöðinni bresku, sem ætlar að
gera heimildarmynd um Operation
Tiger, fulltrúar varnarmáladeildar-
innar bandarísku, hermenn sem
tóku þátt í síðari heimsstyrjöld,
yfirmenn bandarísku herstöðvar-
innar í Heidelberg og ótal blaða-
menn, sér í lagifrá Bandaríkjunum
og Bretlandi.
Minnisvarði
Bandarísk stjórnvöld gáfu
skjöld með þeirri áletrun að á
ströndinni við Torcross hafi 749
bandarískir hermenn látið lífið við
æfingu sem nefnd var Operation
Tiger.
Minnisvarðinn var afhjúpaður
hinn 14. nóvember sl.
Ken Small, gistihúseigandi, hef-
ur lagt dag við nótt í 16 ár að leiða
hið sanna í ljós.
Fyrst í stað þvertók Pentagon
fyrir að hafa vitneskju um blóði
drifna æfingu þar sem 749 Banda-
ríkjamenn voru skotnir af liðs-
mönnum sínum, vegna þess að
Eisenhover hafði skipað svo fyrir
að innrásaræfingin yrði eins raun-
veruleg og frekast væri kostur. I
stað púðurskota, sem einatt eru
notuð við æfingar, voru byssurnar
hlaðnarsem um stríð væri að ræða.
Aftur á móti gleymdist af einhverj-
um sökum að láta hermennina vita.
Þeir hermannanna sem ekki féllu
fyrir byssuskotum félaga sinna
fleygðu sér í óðagoti af prömmun-
um í hafið vitstola af skelfingu.
Björgunarvestin biluðu þegar á
reyndi og mikill fjöldi þeirra
drukknaði. Auk þess dóu hermenn
þegar þeir hiupu á virkar jarð-
sprengur sem voru lagðar í fjöruna.
Og enn er ekki allt talið.
Tvö bresk herskip sem áttu að
verja hermennina sem hlupu á
land fyrir árás tundurskeytabáta af
hafi komu aldrei á vettvang.
í öðru skipanna bilaði vélin. Hitt
hafði stillt á ranga fjarskiptarás og
heyrði því aldrei neinar fyrir-
skipanir.
Raunveruleg skotfæri
Ef Ike Eisenhower hefði farið að
ráði undirmanna sinna og skipað
notkun púðurskota í stað raun-
verulegra skotfæra hefði æfingin
verið skráð á spjöld sögunnar sem
meiriháttar glundroði en ekki
hörmulegt stórslys, svo sem raun
ber vitni. En vegna afdrifaríkrar
, . ■' Síí
Bandarískir hermenn hlaupa í land
á grýttri strönd í Devon við Erm-
arsund og búa sig undir innrasina í
Frakkland. Eisenhower vildi raun-
veruleg skotfæri í stað púðurskota.
749 hermenn féllu í valinn, skotnir
af félögum sínum.
engjum umhverfis Torcross. Kona
sem þáði bílfar með bandarískum
vöruflutningabíl eftir hina örlaga-
ríku æfingu hinn 20. apríl 1944
minnist enn hryllingsins þegar hún
uppgötvaði að bíllinn var fullur af
líkum bandarískra hermanna.
En enginn minntist orði á það.
Um slíkt er þagað þegar geisar
stríð.
Árið 1954 reistu Bandaríkja-
menn minnisvarða við ströndina
þar sem heitir Slapton Sands til að
þakka þorpsbúum fórnfýsi í stríð-
inu. Ekki var minnst á þá 749 menn
sem þar létu lífið þegar þeir æddu
gegn kúlnaregni félaga sinna og
áttu sér einskis ills von.
Þessi grafarþögn um atvikið
vakti athygli Ken Small, málgefins
manns með úfið grátt hár, þegar
hann fluttist til Torcross 1968. Þá
var enn hvíslað um þessa örlaga-
nótt. En stjórnvöld í Bandaríkjun-
um viðurkenndu ekki hvað gerst
hafði.
Eftir miklar samningaumleitanir
fékk Small loks árið 1984 keyptan
bandarískan stríðsvagn sem hafði
sokkið utan við Torcross meðan á
Operation Tiger stóð. Hann
greiddi 50 Bandaríkjadali fyrir
hann.
Á sama tíma og fjölmiðlar
heimsins fylgdust með Reagan
forseta og Thatcher forsætisráð-
herra halda innrásardaginn í
Frakkland hátíðlegan á Utah Be-
ach í Frakklandi minntist Ken
Small ásamt dagblaðinu í Torcross
hinna 749 ungu manna sem voru
skotnir af félögum sínum á söndun-
um við Slapton Sands á æfingu
undir innrásardaginn, sem átti að
færa þeim heiður og virðingu. Þá
var opinberaður sannleikurinn um
hina miklu stríðshetju, Eisenhow-
er hershöfðingja.
Shermanvagni Smalls hefur ver-
ið stiilt upp á þeim stað sem
æfingin fór fram og hann málaður
svartur.
Einkasafn
Ken Small hefur sankað að sér
talsverðum bunka bréfa og pappíra
úr skjalasafni Pentagons. Þar eru
viðtöl við þá sem komust lífs af úr
æfingu Eisenhowers, staðfestingar
og viðurkenningar hinna og þess-
ara stjórnarmanna í Bandaríkjun-
um og hljóðbönd með viðtölum
við lækna sem sóru þess eið að
segja aldrei frá vitneskju sinni en
telja nú, 43 árum síðar, tíma til
kominn að sannleikurinn komi í
ljós.
Það vekur furðu að þrátt fyrir
hve margir þekktu til sögunnar
flýtur hún ekki upp á yfirborðið
fyrr en nú.
- Það var stríð og þess vegna
þaggað niður. Þegar loks komst á
friður vildu menn gleyma hörm-
ungunum. Síðar varð Eisenhower
forseti Bandaríkjanna og enginn
vill bera á forseta og stríðshetju
fjöldamorð, segir Ken Small.
Fjöldagrafir
Ken Small neitar að skýra frá
hvar fjöldagrafirnar séu nákvæm-
lega. Honum finnst sem her-
mennirnir hafi þegar hvílt í þeim
svo lengi að ómannúðlegt væri að
grafa þá upp nú.
- Ég vil að bandarísku her-
mennirnir, sem létust í blóma lífs
síns, fái að hvíla í friði, segir Ken
Small.
- Éggathreintekkisættmigvið
að ganga um strendur Devon þar
sem svo margir ungir menn voru
drepnir án þess að nokkur yrði
látinn svara til saka fyrir öll mistök-
in.
- Nú verður þeim einnig reistur
minnisvarði. Ég hef sjálfur gefið
þann granítstein sem skjöldurinn
var festur á.
Ken Small er nú 53ja ára gamall og rekur gisthús. Hann hefur eytt
sextán árum ævi sinnar við að leiða hið sanna í Ijós. Pentagon vildi
þaga í hel æfínguna, sem kostaði 749 bandaríska hermenn lífið. Hér
sýnir Ken hluta skotfæranna sem hann hefur fundið á ströndinni.
fyrirskipunar hans létust tífalt fleiri
bandarískir hermenn á þessari
tveggja daga æfingu en þegar loks
var ráðist inn í Frakkland.
Ættingjar hinna látnu í Banda-
ríkjunum fengu þær upplýsingar
að drengir þeirra hefðu dáið í
Ermarsundi. Þeir héldu vitanlega
að mennirnir hefðu fallið í átökum
við óvininn.
Eisenhower og menn hans hót-
uðu þeim læknum herrétti, sem
gerðu að særðum liðsmönnum eftir
æfinguna, ef þeir spyrðu þá um
atburðinn.
Hótuðu herrétti
Sömuleiðis áttu þeir hermenn
sem lifðu af æfinguna yfir höfði sér
herrétt ef þeir segðu frá. Ef vitnað-
ist að einhverjir ræddu þetta mál
yrði lífeyrir þeirra eftir vist í hern-
um dreginn af þeim.
Eisenhower minnist hvergi á Op-
eration Tiger t æviminningum
sínum. En æfing Eisenhowers er
greypt í huga hinna eldri íbúa í
Devon. Sjónarvottar tóku þátt í að
taka hundruðum bandarískra
hermanna fjöldagrafir á ökrum og