Tíminn - 19.12.1987, Blaðsíða 3

Laugardagur 19. desember 1987
Tíminn 3
Steingrímur Hermannsson: Getum ekki beöið eftir að
einhver heilög hagfræðilögmál kunni að virka:
RÍKISSTJÓRNIN
TAKIAF SKARID
Steingrímur Hermannsson, utanríkisráðherra, segir að frjálshyggjan á
sviði peningamála muni sigla hér öllu í strand, ef ekki verði gripið í
taumana strax. Ekki sé rétt að bíða og sjá til hvort verið geti að einhver
heilög hagfræðilögmál kunni að virka eins og viðskiptaráðherra segist
vilja. Slík lögmál geti ekki virkað hér á landi miðað við verðbólguástandið
og því megi ekki bíða með aðgerðir þar til annað hvert fyrirtæki í landinu
verði komið í þrot.
Steingrímur Hermannsson utanríkisráðherra. Tímamynd pjeiur.
Raunvaxtaokrið sé slíkt á Islandi
núna að engu tali taki og það hafi
sýnt sig að alls ekki sé verjandi að
láta, gráa“ peningamarkaðinn leika
lausum hala öllu lengur. Allir helstu
aðilar í bankakerfinu verði að skila
strax inn tillögum til ríkisstjórnar-
innar svo að hún geti bundið enda á
þetta hrikalega ástand.
Fylgjast þarf betur með
„Ég minni á það að í umræðunni
um stefnuræðu forsætisráðherra, þá
gagnrýndi ég nokkuð hart skort á
harðri stjórn í peningamálum. Ég
tiltók þá sérstaklega mikinn vaxta-
mun og háa raunvexti. Þessu var nú
mótmælt strax næsta dag af seðla-
bankastjóra og fullyrti hann að háir
raunvextir hefðu lítil áhrif á verð-
bólgu. Mér sýnist allt annað komið
í ljós núna og vek ekki síst athygli á
ágætri ræðu Tryggva Pálssonar hjá
Landsbankanum, um skort áeftirliti
með mjög mikilvægum þáttum í
peningamálum landsins," sagði
Steingrímur Hermannsson, utanrík-
isráðherra og ráðherra utanríkisvið-
skipta í viðtali við Tímann í gær.
„Það þarf að fylgjast betur með
mjög mikilvægum þáttum í peninga-
málum landsins, eins og t.d. með
kaupleigufyrirtækjunum og verð-
bréfamarkaðnum o. fl. Það er alveg
rétt sem Tryggvi segir að það er ekki
nóg að binda fjármagn bankanna ef
hitt leikur lausum hala og menn taki
til dæmis erlend lán eins og þeim
sýnist. Þá má færa rök að því að slík
binding bankanna leiði til vaxta-
hækkunnar hjá bönkum, því að það
dregur úr því fjármagni sem þeir
hafa til ráðstöfunar. Með þessu
lenda þeir i meiri samkeppni við
þennattj^gráá** markað."
Verðbólga og
raunvaxtaokur
„Ég vil því segja að núna þegar
það virðist vera orðið almennt viður-
kennt að raunvextir hér á landi séu
allt upp í þriðjung til tvöfalt hærri en
gerist í nágrannalöndum okkar, eins
og kom glöggt fram í yfirlitinu í
Tímanum. Þá held ég að menn hljóti
nú að fara að viðurkenna að svona
getur ekki gengið. Þetta mun ríða
fjölmörgum fyrirtækjum að fullu og
getur ekki gert annað en að blása
mjög í glóðir verðbólgunnar.
Ég er því ósammála því sem kom
fram hjá viðskiptaráðherra, Jóni Sig-
urðssyni, að menn ættu nú að bíða
og sjá til hvort þetta markaðslögmál
virki. Ég er ansi hræddur um að
menn bíði of lengi og skaðinn verði
orðinn of mikill. Eg legg á það
áherslu að þeir sem með peninga-
málin fara, geri strax tillögur til
ríkisstjórnarinnar um aðgerðir til
þess að draga úr vaxtamun bankanna
og draga úr þessu raunvaxtaokri,
sem er að drepa hér annað hvert
fyrirtæki.
Heilög lögmál
hagfræðinnar
„Ég vek einnig athygli á því að við
erum fyrir löngu búin að fá reynslu
af því að í þessu litla efnahagsþjóð-
Jón Sigurðsson, viðskiptaráðherra,
má ekki bíða, að sögn Steingríms.
Tímumynd: BRKIN
félagi okkar, scm er langt frá því að
vera í jafnvægi, þar gilda alls ekki
þessi hcilögu lögmál hagfræðinnar."
Benti hann á að erlendis væru menn
að hækka eða lækka vexti um hálfan
af hundraði með vcrulcgum árangri.
Hér tækju mcnn lánin án þess að
spyrja um hverjir vextirnir eru. Það
þyrfti ekki að spyrja marga banka-
stjóra að því til að sannrcyna að ekki
nema örfáir lántakendur spyrji út í
vexti þegar þeir sækja um lán. Það
eina sem menn spyrja um er hvort
þeir geti fengið lán eða ekki.
Þetta hljóta þeir viðskiptaráð-
herra og seðlabankastjóri að vita, ef
þeir bara vilja. Það getur vel verið
að þegar verðbólgan er orðin svona
3-4 af hundraði og jafnvægi komið á
efnahagsmálin, þá fari svona lögmál
að gilda. Það er bara svo langt frá
því að það geti gerst í dag. Frjáls-
hyggjan á sviði peningamála fer með
allt hér til andskotans ef ekki verður
fljótlega gripið í taumana," sagði
Steingrímur Hermannsson, utanrík-
isráðherra að lyktum. KB
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnunar:
Spá Seðlabanka er úrelt
Eins og Tíminn greindi frá í gær
áætlar Seðlabankinn, í nýrri spá um
þróun framfærsluvísitölunnar á
næsta ári, að verulega dragi úr
verðbólgu á næsta ári og um mitt ár
kunni hún að nema um 10 prósent-
um.
Tíminn leitaði í gær eftir áliti
Þórðar Friðjónssonar, forstjóra
Þjóðhagsstofnunar, á verðbólguspá
Seðlabankans.
Þórður segir þessa spá byggða á
forsendum þjóðhagsáætlunar og því
sé hún í raun úrelt, þar sem að orðið
hafi miklar breytingar á efnahags-
horfum frá því að þjóðhagsáætlun
var sett fram. Hann sagði að þar
væru fjórir þættir sem mestu máli
skiptu.
1 fyrsta lagi hefðu viðskiptakjör
versnað vegna gengisfalls dollars, og
sömuleiðis vegna hruns á verðbréfa-
mörkuðum erlendis.
í öðru lagi væru líkur á minni
sjávarafla á næsta ári en gert var ráð
fyrir.
í þriðja lagi væri fyrirsjáanlegt að
halli á viðskiptum við útlönd yrði
meiri á þessu ári en áætlað var.
í fjórða lagi væri afkoma útflutn-
ingsfyrirtækja orðin mjög slæm við
núverandi skilyrði.
Þórður sagði að þegar búið væri
að taka saman þessi atriði og önnur
sem ekki væru eins veigamikil, þá
væru forsendur verðbólguspár
Seðlabankans brostnar og spáin þar-
með úrelt. Hann sagði að þar að
auki kæmi, eins og Seðlabankinn
talar um, væntanleg kjarasamninga-
gerð á fyrstu mánuðum næsta árs.
Þórður sagði að menn hlytu á
næstu dögum að taka afstöðu til
breyttra efnahagsaðstæðna og í kjöl-
farið að marka efnahagsmálunum
þann farveg sem menn vildu stefna í
á næsta ári. „Á Þjóðhagsstofnun er
nú verið að vinna nýja þjóðhagsspá,
þar sem verðbólguspá verður auðvit-
að innifalin. En við reiknum ekki
með að Ijúka þeirri vinnu fyrr en í
byrjun ársins, en höfum bent á að
menn verði að taka sem fyrst afstöðu
til versnandi efnahagshorfa. Verð-
bólguspá fyrir næsta ár hlýtur að
vera háð því hvernig menn ákveða
að leysa aðkallandi vandamál".
Þórður sagði að með flestum mæli-
kvörðum væri hægt að rökstyðja að
verðbólgan væri um 30% nú.
Það kom einnig fram hjá Þórði að
ljóst væri að fastgengisstefnan gæti
ekki staðist til lengdar miðað við
óbreyttar aðstæður. „Útflutnings-
greinarnar þola ekki þessa gengis-
skráningu til lengdar. Þannig að
annaðhvort verður að fella gengið
eða gera ráðstafanir til að draga úr
tilkostnaði þessara greina, þetta
tvennt kemur til greina. Það er alveg
Ijóst að ekki er hægt að bíða langt
fram á næsta ár með aðgerðir," sagði
Þórður Friðjónsson. óþh