Tíminn - 19.12.1987, Blaðsíða 9

Tíminn 9
___^piíb'/TvXÍtXdXgÓB
ÓTGWUOtóUB/'
10.11^*2^
-úfSSfCÉGm**°
6767
'gbÉ®*^
sToASil!5I
■^mBmGjÁLDÓÁGÁÍ^
10 »nqY®1?5—
26823^045^90
5725^8502^.
--- ^fbobgÚn
2325.J35*Í5-
ásss^fS
30226*761^5—
SAMTALbOHLlH
-^CdÓÍg^Ómeb
6
TEG VlS'TÖLL!
19
hlÚtTvísítöu)
vÁxtÁpbósenta
8.454
vísvt5íX)ST'g
1517TL841
MAFNNUMEB
bankanúmeb
afbobgun

356^158»!!-
---- vÍXTlB
2751^969x90.
1968^976x1?-
koÍtnaðub
TiL GBEIÐSLU
5077x105.40
oagvextib
TdbÁttabvextib
"götunh.
staðgb. \
w
Ito
BBEFNB_
FL
\ X '
TEGGB.
banki
teg.vax.
hb
DB.VX.B.
gjalooagi_
30226x761x5—1
Þessi innheimtuseðill sýnir að lán,
sem tekið var 1981 upp á 6,7 milljón-
ir króna, var orðið rúmar 30 milljón-
ir í nóvember 1986. Alltaf hefur
verið staðið í skilum.
Bókin lifir
Öll jól á íslandi á síðari hluta
þessarar aldar hafa verið eins-
konar bókajól. Þegar mest gekk
á í menningarefnum í kringum
1968 kom tímaritið Time í
Bandaríkjunum með stóra
spurningu á forsíðu: Is God
dead?, Er guð dauður? Jól sanna
okkur mörgu fremur að Guð
lifir í brjósti hvers manns og er
hans hald og traust þegar annað
bregst. Spurningu tímaritsins
var eflaust varpað fram vegna
þess að um tíma virtist eins og
blómafólkið og skólakynslóðir
þess tíma hefði tekið að sér þau
hlutverk, sem kristindómur og
menning reist á honum hafði
gegnt áður. Nú um tuttugu árum
síðar er þetta gítarfólk farið að
skrifa endurminningar sínar og
nefnir sj álft sig og annað umróts-
fólk týndu kynslóðina. Þetta á
eflaust að vera dramatískt en er
ekki annað en ómerkileg sjálfs-
fróun þeirra sem kusu að týna
hinum almennu gildum og fót-
festunni um leið, eins og nýlegt’
dæmi sýnir í sjónvarpsþætti um
krakka á götum New Yorkborg-
ar. Guð lifir, en kynslóðir geta
kosið að týnast ef þær eru þá
nógu merkilegar til að einhver
taki eftir því. Eins var sagt um
bókina á sama tíma: Er skáld-
sagan dauð? voru menn að
spyrja, og höfðu þeir mest gam-
an af að varpa fram þessari
spumingu sem höfðu lifað á
skáldsögunni, en töldu af ein-
hverjum ástæðum að hún ætti að
deyja eftir þeirra dag. í ljós
hefur komið að skáldsagan og
bækur yfirleitt lifa nú fjölskrúð-
ugra lífí en áður og sækja stöð-
ugt í sig veðrið. Þetta er áber-
andi hér á landi, þar sem bóka-
titlar hafa þrefaldast á þrjátíu
árum, en samt sem áður seljast
bækur í líkum upplögum og fyrr
og þær söluhæstu í mikið meira
magni. Það er ástæða til að
benda á þetta nú vegna þess að
um þessar mundir er bókavertíð
í hámarki, ekki einungis á Is-
landi heldur um alla vestrænan
heim.
Bækur og
samkeppni
Fyrir einhvern misskilning
hafa íslenskir höfundar og bóka-
útgefendur hópað sig saman og
gerst talsmenn bókarinnar. Sú
talsmennska gerir litla stoð ætti
bókin sér ekki lesendur, sem
yfirgefa hana ekki og hafa margt
til hennar að sækja eins og til
guðstrúarinnar. Fámennisklík-
urnar í menningarlífinu hafa
ekki náð þeim árangri að geta
fengið lesendur til að trúa að frá
þeim sé bókin komin. Það er
nefnilega Ijóst að meginstraum-
ar bókmennta þjóðarinnar hafa
alltaf legið utan þeirra áhrifa-
sviðs. Þess vegna hlustaði eng-
inn þegar tilkynnt var að skáld-.
sagan væri dauð hér á árunum.
Þess vegna hlustar enginn nú,
þegar atlögur eru gerðar að
ríkisvaldinu út af söluskatti á
bókum, og það hlustar heldur
enginn á upplýsingar um smell-
ina í bókaútgáfunni, sem til-
kynntir eru fyrir hver jól með
tilheyrandi einkunnagjöf og
sölulistum, sem búnir eru til
fyrir sameiginlegt átak bóksölu,
útgefenda og fjölmiðla. Bókin
lifir þetta allt af vegna þess að
hún er fyrst og fremst vinur og
félagi lesandans.
Ungir kennimenn
íslenskt menningarlíf virðist
oft lifa mest á ergelsi. Margvís-
legar deilur hrjá það, og eftir að
einn stjórnmálaflokkur tók að
sér að reka menningarlíf eins og
hluta af stjórnmálabaráttunni
hófust upp hinar undarlegustu
umræður og pex. Þessi pólitíska
menningarstarfsemi hófst í litl-
um mæli skömmu fyrir síðara
stríð, en komst í algleyming um
það bil sem Ameríkumenn
héldu að þeir væru búnir að týna
Guði og hér var rætt um að
skáldsagan væri dauð. Nú hefur
fjölmiðlafárið drepið menning-
arslagnum eitthvað á dreif, enda
er hann varla eins miðstýrður og
hann var. Engu að síður ganga
aftur innan fjölmiðlanetsins
ungir kennimenn gamals siðar.
Þeir hafa þann starfa fyrir jól að
segja lesendum hverjir afbragðs-
menn ákveðnir höfundar eru,
og er þá ekki dregið úr vilji svo
til að þessir sömu höfundar hafi
verið á framboðslistum hins
menningarpólitíska flokks eða
kosið hann. Einnig er gott að
hafa setið á þingi fyrir sama
flokk. Þá eru þessir ungu kenni-
menn alveg öruggir um kosti
verka. Engu að síður lifir bókin
af því hún á sér lesendur.
Þeir þurfa að slást
Af því menningarmálin eru
pólitísk þurfa menn að slást,
líka á aðventunni. En slagsmál
meðal menningarhópa er gömul
saga, og má í því efni vitna til
nýrrar bókar, annars bindis
æviminninga séra Emils Björns-
sonar, sem hann nefnir Litríkt
fólk. Þar segir frá veislu sem
haldin var til að fagna endur-
heimt menningarstofnunar úr
höndum setuliðs á stríðsárun-
um. Það var ekki fyrr en rjúk-
andi púnsbolla var borin í veislu-
salinn sem menningarfólkið tók
við sér. Leið skömm stund áður
en stærðarkarlmaður flaug aftur
á bak út úr salnum, „hnefi
annars fylgir honum eftir af
þvílíku heljarafli, að maðurinn í
loftinu fellur á hnakkann í gólfið
að fótum okkar, og blóðbuna
stendur úr nösum hans. “ Þennan
mann varð síðan að sprauta
niður og setja í bönd. Ekki
munu svona lýsingar vera eins-
dæmi um menningarsamkomur.
Gunnar M. Magnúss var staddur
í samkvæmi rithöfunda og rifust
tveir um ræðustólinn. Jafnframt
var verið að stympast annars
staðar í salnum og þjónn var að
leiða einn ofurölvi til dyra. Þá
varð Gunnari að orði: Þetta er
eins og í lúkar á skútu. Hann gat
trútt um talað, maður sem hafði
verið á skútum. Þetta sýnir eitt
með öðru, að menningarmenn
eru ekki heilagir. En þeir eru
duglegir í klíkum sínum og í
þeim samsærum sem bitna fyrst
og fremst á lesendum.
Gleðileg jól.