Tíminn - 10.11.1988, Blaðsíða 8

8 Tíminn
Fimmtudagur 10. nóvember 1988
Tímirm
MÁLSVARIFRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU 0G FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin í Reykjavík
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar:
Aöstoðarritstjóri:
Fréttastjórar:
Auglýsingastjóri:
Kristinn Finnbogason
Indriði G. Þorsteinsson ábm.
IngvarGíslason
OddurÓlafsson
Birgir Guðmundsson
Eggert Skúlason
Steingrímur G íslason
Skrifgtofur: Lyngháls 9, Reykjavík. Sími: 686300. Auglýsingasími:
680001. Kvöldsímar: Áskrift og dreifing 686300, ritstjórn, fréttastjórar
686306, íþróttir 686332, tæknideild 686387. Setning og umbrot:
Tæknideild Tímans. Prentun: Blaðaprent h.f.
Kjarni hvalamálsins
Umræður um hvalamálið svokallaða eru smám
saman að dempast. Pótt eilthvað hafi borið á ótta hjá
ýmsum mætum íslendingum um að hvalveiðistefna
ríkisvaldsins sé hættuleg markaðs- og sölumálum
þjóðarinnar, þá átta menn sig nú á, að þessi ótti er á
misskilningi byggður.
Eins og rætt var í forystugrein Tímans fyrir
nokkrum dögum, þá má fullyrða að allar hvalveiði-
þjóðir halda uppi hvalafriðun með einum eða öðrum
hætti. Hvalveiðar í atvinnuskyni eru sáralitlar í
heiminum í dag. Nauðsynlegt er í því sambandi að
gera sér grein fyrir því, að íslendingar stunda ekki
hvalveiðar í atvinnuskyni, heldur eingöngu vísinda-
veiðar í litlu magni.
Hjörleifur Guttormsson alþingismaður fjallar skil-
merkilega um þetta atriði í grein í Pjóðviljanum sl.
laugardag og ítrekar þar þau sjónarmið, sem hann lét
uppi í þingræðu fyrir skömmu. Þar rifjar þingmaður-
inn upp þá staðreynd, að Alþingi markaði stefnuna í
hvalamálum með þingsályktun, sem samþykkt var í
febrúar 1983. í ályktuninni fólst að íslendingar skyldu
fylgja tilmælum Alþjóðahvalveiðiráðsins um að stöðva
hvalveiðar í atvinnuskyni um 5 ára skeið, þ.e.
1985-1989. Jafnframt hvatti Alþingi til þess að íslensk
stjórnvöld notuðu þetta hlé á hvalveiðum til þess að
auka rannsóknir á hvalastofnum við landið.
Á þessari alþingisályktun byggist rannsóknaráætlun
Hafrannsóknarstofnunar, sem nú er verið að fram-
kvæma, en hafist var handa um á árinu 1986.
Hjörleifur Guttormsson segir það skoðun sína, að
íslenskir vísindamenn standi vel að rannsóknum
sínum og segist ekki hafa heyrt nein sannfærandi rök
fyrir því að hvalastofnar, sem veitt er úr á íslandsmið-
um á vegum Hafrannsóknarstofnunar, séu í útrýming-
arhættu. Hann segir að vegna þess mikilvæga framlags
sem ísland hefur lagt til hafrannsókna, þá væri það
hörmulegt, ef íslendingar yrðu kúgaðir til þess að
hætta þessum rannsóknum með utanaðkomandi nauð-
ung.
Hjörleifur Guttormsson segir með réttu, að það sé
að þakka íslensku frumkvæði, að upplýsingaöflun um
hvali eigi sér nú stað og stöðugt fleiri þjóðir við
vestanvert Atlantshaf eigi hlut að rannsóknunum.
Þetta á ekki síst við um fyrirhugaða talningu á hvölum
á næsta ári, sem Alþjóðahvalveiðiráðið mælir sérstak-
lega með og hefur falið Hafrannsóknarstofnun að hafa
forystu fyrir. Segir þingmaðurinn það bera vott um
það traust, sem íslenskir vísindamenn hafi áunnið sér.
í lok greinar sinnar segir Hjörleifur Guttormsson,
að sú spurning sé nærtæk, hvort íslendingar fái frið til
að ljúka rannsóknum sínum í samvinnu við aðrar
þjóðir, eða hvort þeir verði knúðir til að láta undan
utanaðkomandi ofurefli, sem ýmist gæti átt upptök sín
á stjórnarskrifstofum í Washington eða á kontórum
Grænfriðunga. „En til lengri tíma litið snýst málið um
það, hvort við getum nýtt lífrænar auðlindir hafsins,
hvali og aðrar lífverur, og aflað vitneskju til að sú
nýting samræmist langtímahagsmunum um umhverf-
isvernd.“
Þessi orð Hjörleifs Guttormssonar eru athyglisverð,
enda snerta þau kjarna hvalveiðimálsins.
garri 1111
llllllllllllllllnllllllllllllllll
llllllllllllllll
„Vissi ekki af þessu“
Pólitískur prjónaskapur
Kvennalistans hefur nú í hálft ann-
að ár verið aðhlátursefni þjóðar-
innar. Eftir kosningarnar í fyrra
var hart og ákveðið gengið á eftir
þcim um að taka þátt í stjórnarsam-
starfi, en þær afþökkuðu. Við
stjórnarmyndunina í haust var aft-
ur gengið á eftir þeim, en þær
afþökkuðu aftur.
Almenningur spyr sig því skilj-
anlega hvaða erindi þessi flokkur
eigi inn á Alþingi íslendinga, fyrst
hann vill ekki axla þá ábyrgð sem
slíku fylgir. Sú ábyrgð felst í því að
taka setu í ríkisstjórnum þegar færí
gefst, til að hrínda stefnumálum
sínum í framkvæmd. Allir alvöru-
flokkar grípa slíkt fegins hendi.
Nema Kvennalistinn. Hann hef-
ur ekki áhuga, og hefur sýnt það í
tvígang. Af þvi leiðir að óhjá-
kvæmilega vakna spurningar um
hvað hann sé að gera á þingi. Er
hann þar bara upp á punt? Eru
þingkonur hans einungis að leika
sér? Líta þær á hið háa Alþingi
íslendinga sem einhvem sand-
kassa?
Bragð er að
Þess vegna er það á sinn hátt
fagnaðarefni að á nýafstöðnum
fundi flokksins að Lýsuhóli er svo
að sjá að örlað hafl á skiiningi á
þessu. Að því er m.a. sagði í frétt
bér í Tímanum þá hélt ein af
frammákonum flokksins þar ræðu
þar sem hún gagnrýndi nokkra
þætti í vinnubrögðum hans. Til
dæmis sagði hún að flokkurinn
hefði verið illa undir það búinn að
taka þátt í stjórnarmyndunarvið-
ræðunum í haust. Ástæða þess
væri sú að þær hefðu eytt sumrinu
í ferðalög, farið á kvennaráðstefnu
og kynnt flokk sinn erlendis, en
ekki unnið að undirbúningi þess
sem koma skyldi.
Þessi talsmaður flokksins nefndi
það einnig varðandi stjórnarmynd-
unarviðræðurnar að mat sitt væri
að flokkurínn hefði farið illa út úr
þvi máli hvað almenning varðaði.
Því væri nauðsynlegt að gera veru-
legt átak til þess að sýna fram á að
ekki hefði þar veríð um að ræða
kjarldeysi eða andúð á því að taka
þátt í ríkisstjórn. Þvert á móti
hefði pólitískt mat ráðið þar úrslit-
um og það viðhorf að ekki væri
hægt að hvika frá grundvallarregl-
um.
Það er enginn vafl á því að þessi
kona hefur rétt fyrir sér. En hitt er
annað mál hvernig Kvennalistinn
ætlar að sannfæra þjóðina um að
pólitískt mat hafl ráðið afstöðunni
við tvær síðustu stjórnarmyndanir.
Og á hverju byggðist það mat?
Þjóðin bíður spennt eftir svarinu.
Vanþekking
Líka hefur vakið athygli sú hug-
mynd þingkvenna flokksins að láta
af þingsetu á miðju kjörtímabili.
Þetta hefur réttilega verið
gagnrýnt, m.a. af nýkjömum for-
seta Sameinaðs þings. Það fer ekki
á milli mála að samkvæmt lögum
ber öllum þingmönnum að sækja
þingfundi og taka þátt í störfum
þingsins, nema lögleg forföll banni.
Pólitískur leikaraskapur, á borð
við þann að hlaupa burt frá skyld-
um sínum á miðju kjörtímabili, er
sandkassaleikur sem á allan hátt er
ósamboðinn löggjafarstofnun
þjóðarinnar.
I gær upplýsti Þjóðviljinn svo að
komi til þess að þingkonur flokks-
ins framkvæmi þessa hugmynd sína
þá kosti það þingið að grciða
hverri þeirra um sig biðlaun í þrjá
mánuði. Það þýðir að hætti tvær
þeírra þá kostar það þingið ein sex
mánaðarlaun aukalega.
Viðbrögð Kristínar Halldórs-
dóttur þingkonu við þessu eru
sérkennileg. Spurningu blaðsins
varðandi þetta mál svarar hún á þá
leið að hún hafi ekki vitað af þessu.
Með öðrum orðum er svo að sjá að
þingkonan hafl ekki haft fyrír því
að kynna sér hvað þessi fyrirhug-
uðu útskipti flokksins myndu kosta
sameiginlegan sjóð landsmanna.
Sem er þó óneitanlega talsvert
mál, eftir því sem segir í Þjóðvilj-
anum, því að þarna mun vera um
að ræða fjárhæð i kríngum níu
hundruð þúsund krónur vegna
þeirra tveggja.
Þegar Kvennalistinn flanar
svona að þessu máli þá lofar það
eiginlega ekki góðu um getu hans
til að stjóma landinu. Kannski era
níu hundruð þúsund krónur ekki
stórfé á mælikvarða fjárlaga. En
fyrst svona er hugsað þarna í
sambandi við hinar minni fjárhæð-
irnar, hvað á þá að halda um það
sem verður þegar kemur að hinum
stóru?
Og þetta vekur aftur upp spurn-
inguna um hið pólitíska mat sem á
að hafa ráðið því að Kvennalistinn
hefur ekki viljað fara inn i ríkis-
stjóra. Var það kannski svona
álíka vel undirbúið og ígrundað og
hitt? Eða getur hugsast að Kvenna-
listakonum hafl bara þótt svona
gaman að ferðast í sumar leið að
það hafi gengið fyrír þjóðmálun-
um? Garri.
lllllllllll VÍTT OG BREITT
NÆTURVÖKUR YRR SOFANDI
ÁH0RFENDUM
Margt var skrýtið en misjafnlega
skemmtilegt í fjölmiðlunum síð-
asta sólarhring. Efnt var til mikilia
sjónvarpsveisluhalda vegna for-
setakosninganna í Bandaríkjun-
um. Um það leyti sem undirritaður
fór að sofa á kristilegum tíma að
kvöldi kjördags fyrir vestan haf var
að hefjast forkostulegt samspil
fréttamanna og sérfræðinga um
amerísk stjórnmál, en þeir eru
margir og einkar vel að sér.
Skoðanakannanir voru fyrir
löngu búnar að gera út um kosning-
arnar og margar vikur eru síðan
síbyljan um leiðinlega kosninga-
baráttu hófst. Frambjóðendur
höfðu ekkert til mála að leggja
nema árásir á hvor annan og kjós-
endum í Suðurríkjunum leist svona
á annan frambjóðandann til vara-
forseta og hinsegin á hinn. Ein-
hvern tíma í löngu, löngu liðinni
tíð í kosningabaráttunni var rifjað
upp hvernig Truman plataði skoð-
anakannanir 1948 og hver sérfræð-
ingurinn af öðrum sýndi afburða
þekkingu sína á sögu forsetakosn-
inga í Bandaríkjunum með því að
minna á hvernig þá fór og setja upp
spekingssvip framan í strákana aft-
an við sjónvarpsmyndavélarnar og
segja að sú saga gæti nú endurtekið
sig.
Auðvitað endurtók sagan sig
ekki og kosningarnar fóru eins og
allir eru búnir að vita í tvo mánuði
eða lengur.
En trú samkeppnishugsjóninni
héldu sjónvörpin sína hvora kosn-
ingavökuna, sérfræðingum og
fréttamönnum til skemmtunar.
Dálkahripara langaði til að vita
hvað fram hafi farið í næturútsend-
ingunum, annað en að endurtaka í
sífellu það sem allir eru búnir að
vita lengi, og spurði fjölda manns
um hvernig kosningavökur hafi
tekist, en fékk alls staðar sama
svarið. - Veit ekki, var farinn að
sofa fyrir miðnætti.
Almenn vitneskja um kosninga-
úrslit var svo staðfest í morgun-
fréttum.
Margefling setunnar
Niðurlagning zetunnar olli miklu
ölduróti hjá löggjafanum á sínum
tíma þegar gengið var svo frá
hnútum, að z skyldi ekki sjást í
íslensku máli meir.
Hins vegar var samþykkt án
mikils hugarangurs að heiti fyrir-
tækja skyldu vera á íslensku máli
og eru það lög í landi, eins og hitt
að z er ekki lengur til t opinberu
máli.
f Tímanum í gær var þeirri frétt
slegið stórt upp að fyrirtækið Pepsi-
co, sem er í samstarfi við Tengel-
mann, sem ekki vill kaupa íslenskt
lagmeti vegna hvaladrápa, leggi
sitt af mörkum til nýs veitingstaðar
í Reykjavík, sem ber hið stolta
heiti „Pizza Hut“ og hefur svoleiðis
skilti bæst í fjölbreytta nafnaflóru
fyrirtækja, sem aldrei virðist vera
hægt að fá botn í hvort eru íslensk,
alþjóðleg eða í einkaeign auð-
hringa í Singapore og rekin af
leppum með íslenskt ríkisfang.
Reykvíska veitingahúsið Pissa
hut hefur fengið leyfi Pepsico til að
matreiða bökur með íslensku
hangikjöti. Til nánari útskýringar
tekur Tíminn fram í frétt sinni að
þessi matur sé „Pizza with smoked
lamb.“
Þá eru einnig sagðar þær gleði-
fréttir að Pepsico ætli að sjá til þess
að íslenskir sjávarréttir fái að vera
ofan á pissunum í Þýskalandi og
kannski víðar, jafnvel þótt dýrarík-
ið sé pólitískt í augum Tengel-
mann.
Tímanum láðist að geta hvort
Pepsico telur meinbugi á því að
töluð sé íslenska í Pissa hut.
Og svo spyr formaður Sjó-
mannafélags Reykjavíkur á þriðju
síðu Tíriians hvernig blaðamönn-
um á því góða blaði yrði við ef
skáeygðir menn settust í stóla
þeirra. (Væntanlega til að skrifa
fréttir og framsóknarpólitík.)
Tilefnið er að íslenskt skipafélag
hótar að skrá skip sín erlendis og
ráða kröfulitlar áhafnir frá þriðja
heiminum, en setja íslensku sjó-
mennina í land.
Formaðurinn telur skáeygða
blaðamenn nákvæmlega sama
dæmið og hafi þeir atvinnuleyfi hér
á landi, sé ekkert að gera í málinu.
Hann sagði sjónvarp hafa klippt
út athugasemdir sínar um að ís-
lensk verkalýðshreyfing fari að
vakna af sofandahætti hvað varðar
erlent vinnuafl á íslandi, sem auk-
ist sífellt á tímum samdráttar og
mikillar hættu á atvinnuleysi. Það
gerist æ algengara, segir verkalýðs-
leiðtoginn, að útlendingar sjái um
þau störf sem áður voru í höndum
íslendinga.
En um þetta á náttúrlega ekki að
tala fremur en hvers vegna í
ósköpunum það þarf að fá leyfi
erlendra forstjóra til að fá að
matreiða hangikjöt (Smoked
lamb) í reykvísku veitingahúsi.
Svo er vert að halda áfram að
velta fyrir sér útskýringum tveggja
íslenskra ráðherra á hvers vegna
George Bush er hlynntur hvalveið-
um fslendinga og hvers vegna hann
er svona mikið á móti hvalveiðum
íslendinga.
Upplýsingar fjármálaráðherra
og utanríkisráðherra um þetta efni
eru einkar athyglisverðar, en upp-
lýsandi eru þær ekki, fremur en
þetta sundurlausa raus um ofurlítið
af fjölmiðlaafrekum síðasta sól-
arhrings. OÓ