Tíminn - 17.11.1988, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Fimmtudagur 17. nóvember 1988
llllllillllllllllllllll ÚTLÖND ........ JiiijlV : ..................................... |ii:; ' ................ ........... .................. ........ ............. ...........................
Blaðamanni stefnt fyrir rétt í Svíþjóð:
Deilt um réttindi og
skyldur blaðamanna
Frá Þór Jónssyni, Svíþjóð
Blaðamanni á sænska dagblaðinu
Dagens Nyheter er stefnt til vitnis í
sakadómi á föstudag þar sem sak-
sóknari vonast til að blaðamaðurinn
gefi upp ónefnda heimild sína.
Heimild hans lak leynilegum upplýs-
ingum um símahleranir sem fóru
fram fyrir tveimur árum í sambandi
við rannsókn á morðinu á Olof
Palme forsætisráðherra.
Blöð í Svíþjóð hafa meðal annars
í leiðurum hvatt blaðamann Dagens
Nyheter að halda í heiðri reglur
blaðamanna um að gefa ekki upp
heimildir sínar. En þá er hætt við að
hann verði dæmdur í fangelsi í allt
að þrjá mánuði.
Þetta er í fyrsta sinn í réttarsögu
Svía sem mál tekur þessa stefnu.
Blaðamaðurinn, Ann-Marie Aas-
heden, hefur ekki gefið upp hvað
hún hyggist nú fyrir. Það verður því
ekki ljóst fyrr en í réttarhöldunum
hvort hún velji fangelsi eða að koma
upp um heimild sína.
Raunar er öllum ljóst að heimild
Ann-Marie er Hans Holmer fyrrver-
andi rannsóknarlögreglustjóri, sem
var potturinn og pannan í morðrann-
sókninni á sínum tíma. Hann segir
sjálfur frá símahlerununum í nýút-
kominni bók sinni um rannsóknina,
auk þess sem hann hefur viðurkennt
að hafa gefið blaðamanninum nefnd-
ar upplýsingar en segir að það hafi
hann gert fyrir svo löngu að málið sé
fyrnt.
Saksóknarinn leggur þessvegna
mikla áherslu á að blaðamaðurinn
gefi upp undir eiði í vitnastúkunni
hvenær hann hafi fengið téðar upp-
iýsingar um hleranir. Einnig mun
viðurkenning Holmers svo loðin, að
ekki er unnt að höfða á mál á hcndur
honum fyrir brot á þagnareiðnum
sem byggir á viðurkenningunni
einni. Vitnisburður blaðamannsins
er saksóknara því nauðsynlegur.
Sakadómur tók ekki tillit til sjón-
armiða lögfræðings Dagens Nyheter
þegar hann heimilaði saksóknara að
stefna blaðamanninum til vitnis.
Sakadómarinn lýsti því yfir í gær að
hann hefði ekki einu sinni lesið bréf
lögfræðingsins, það hefði hvort sem
er borist of seint.
„Það sýnir fyrirlitningu sakadóms
á fjölmiðlum að þeir láta sig engu
varða okkar sjónarmið", segir
ábyrgðarmaður og ritstjóri Dagens
Nyheter, Christina Jutterström.
Grein blaðamannsins var birt á
hennar ábyrgð og henni þykir nær
lagi að sér yrði stefnt í vitnastúkuna
en ekki blaðamanninum.
„Ég er hrædd um að jafnt blaða-
menn og heimildarmenn þeirra hafi
hér eftir vara á sér og slíkt styður
engan veginn frjálsa umræðu í sam-
félaginu sem prentfrelsið á að standa
vörð um“, sagði Christina Jutter-
ström í gær.
George Bush.
Doliarinn aftur í jafnvægi á gjaldeyrismörkuðum:
Brady verður fjár-
málaráðherra Bush
Verðandi forseti Bandaríkjanna,
George Bush, hefur gefið út þá
yfirlýsingu að Nicolas Brady, sem
verið hefur fjármálaráðherra í stjórn
Reagans, verði áfram fjármálaráð-
herra í væntanlegri ríkisstjórn sinni.
Á blaðamannafundi í óðalssetri
varaforseta Bandaríkjanna sagðist
Bush vera stoltur af þessu vali sínu
og lofaði víðtæka þekkingu Bradys
á fjármálaheiminum bæði í Banda-
ríkjunum og annars staðar.
Raunar hafði verið búist við þess-
ari ákvörðun hjá Bush en hann og
Brady eru gamlir vinir. Hins vegar
er þessi tilnefning nú talin bera þess
vott að Bush vilji undirstrika að
sömu fjármálastefnu verði fylgt á
komandi árum og hefur verið fylgt í
stjórnartíð Reagans. Slíkt er talið
geta lægt þær öldur sem risið hafa
meðal fjármálamanna síðustu daga
vegna lækkandi gengis Bandaríkja-
dollars.
Brady er 58 ára gamall og kom inn
í ríkisstjórn Reagans í ágúst sl. í stað
James Bakers sem hætti til þess að
stjórna kosningabaráttunni hjá
Bush. Brady er einn þeirra sem
hefur stutt þá stefnu að halda uppi
gengi dollarsins m.a. með samhæfð-
um aðgerðum á alþjóðlegum vett-
vangi.
Þessi tilnefning Bush er því mikil-
vægari fyrir þær sakir að dollarinn
hefur verið að falla á gjaldeyris-
mörkuðum að undanförnu í kjölfar
yfirlýsinga hagfræðingsins og efna-
hagsráðgjafa Bush, Martins Feld-
stein, þess efnis að gengi dollarans
þyrfti að lækka um 20% ef Bandarík-
in ætluðu að losna við viðskiptahall-
ann.
Frá því í byrjun þessarar viku
hefur dollarinn hins vegar hætt að
falla í kjölfar yfirlýsinga Bush um að
ekki verði breytt um stefnu í gengis-
málum. Bush tilkynnti val sitt á
fjármálaráðherra skömmu eftir að
hafa fundað með Helmut Kohl
kanslara V-Þýskalands og kvaðst
Bush sannfterður um að vali hans
yrði vel tekið erlendis.
Á blaðamannafundinum sagði
Bush að nauðsynlegt væri að setjast
niður með þinginu og finna leið til
þess að saxa á fjárlagahalla Banda-
ríkjanna. í því éfni sagði hann að
Brady væri réttur maður á réttum
stað og að hann yrði aðaltalsmaður
stjórnar sinnar í efnahagsmálum.
„Hann veit að aðal markmið okkar
er að halda uppi hagvexti um leið og
við höldum niðri verðbólgu,“ sagði
Bush. „Hann veit að við verðum að
forðast stefnumörkun sem gæti
stefnt þessu markmiði í voða - svo
sem að hækka skatta eða hverfa
aftur til verndunarstefnu - og hann
veit að við verðum að taka höndum
saman við þingið til þess að ná fram
niðurskurði á fjárlagahallanum. Og
síðast en ekki síst gerir Nick Brady
sér ljósa grein fyrir mikilvægi sam-
vinnú við verslunar og viðskiptalönd
okkar til þess að ná fram samræmd-
ari og markvissari stjórnun á efna-
hagsmálum.“
Brian Mulroney, forsætisráðherra Kanada og form. Framfarasinnaöra
íhaldsmanna. Heldur hann og áform hans um fríverslun við BNA velli í
kosningunum í næstu viku?
Kanadamenn kjosa i næstu viku og stjórn-
arandstaðan óttast um efnahagslegt sjálf-
stæði landsins gagnvart Bandaríkjunum:
Fríverslunar-
samningur
kosningamál
Aðeins þriðji hver Kanadamað-
ur er hlynntur fríverslunarsamn-
ingi milli Kanada og Bandaríkj-
anna samkvæmt niðurstöðum
skoðanakönnunar. Viðskiptaráð-
herra Kanada John Crosbie hafði
áður lýst því yfir að ekkert yðri af
slíkum fríverslunarsamningi ef
Framfarasinnaði íhaldsflokkurinn
fengi ekki meirihluta í kosningun-
um í næstu viku. Viðskiptaráðherr-
ann sagði að ekki kæmi til mála að
minnihlutastjóm íhaldsmanna
myndi gera samninga við stjómar-
andstöðuna á þingi í þeim tilgangi
að framlengja líf stjórnarinnar.
Fríverslunarsamningur milli
Kanada og Bandaríkjanna hefur
verið eitt heitasta baráttumálið í
kosningabaráttunni en leiðtogar
Nýrra demókrata og Frjálslynda
flokksins, þeir Ed Broadbent og
John Turner hafa spilað á tilfinn-
ingalegu hlið slíkrar samningsgerð-
ar og sagt að Kanadamenn væru að
fórna efnahagslegu sjálfstæði sínu
til þess að ná fram nánari viðskipta-
tengslum við Bandaríkin. íhalds-
menn og fjölmargir hagfræðingar
benda hins vegar á að nú þegar
flytji Kanadamenn um 75% út-
flutningsvara sinna til Bandaríkj-
anna og slíkur samningur myndi
tryggja þennan markað og efla enn
frekar hagvöxt í landinu.
Viðskiptahalli
minnkar í BNA
Tölur um viðskiptahalla í Banda-
ríkjunum birtust í gær og reyndist
hallinn hafa minnkað um 15% í
septembermánuði. Viðskiptaráðu-
neytið í Bandaríkjunum sagði í gær
að þessa bættu stöðu mætti meðal
annars þakka 2,6% aukningu í út-
flutningi frá því í ágúst og 2,8%
samdrætti í innflutningi. Einkum
varð aukning í útflutningi á iðnaðar-
og landbúnaðarvörum í september
en það sem mestu skipti í innflutn-
ingi var að olíureikningurinn var
mun lægri en í ágúst. Þetta er mun
betri staða á viðskiptajöfnuði en
flestir fjármálasérfræðingar höfðu
gert ráð fýrir og er talið verða til þess
að styrkja stöðu dollarans enn
frekar.