Tíminn - 24.01.1989, Blaðsíða 3

a Þcjöj MS<Sfliiir.g4.-(j»jMtor;4W9
T>fWflrírT %
Ný LKV ■ þumalskrúfa
á kjarasamningamenn
Launahækkanir vega framvegis um helming 1 grundvelh
lánskjaravísitölu eftir þær breytingar hans sem ákveðnar voru
í gær. Það hefur t.d. þau áhrif, að samningur um 20%
almennar kauphækkanir mundi einn og sér hækka lánskjara
vísitölu næsta mánaðar um 10 °í
eftirstöðvar 3,3 milljóna kr.
330.000 kr. á einum degi.
Lóðbeint samband...
En óttast ráðamenn ekkert fjaðra-
fok þegar ljóst verður að vísitalan
(og þar með allar skuldir) kemur til
með að hækka um 1% við hver 2%
sem samið verður um að hækka
kaupið?
„Aðilar kjarasamninga verða að
meta stöðuna samkvæmt þessu - það
er nú lóðbeint samband á milli
kjarasamninga og lánskjara," sagði
Jón Sigurðsson viðskiptaráðherra,
sem kynnti breyttan grundvöll láns-
- og þar af leiðandi gætu t.d.
húsnæðisláns hækkað um
kjaravísitölu í gær. Hann kvaðst
telja það verðugt verkefni fyrir menn
að hugleiða hvaða áhrif kjarasamn-
ingar hafi að þessu leyti og jafnframt
binda vonir við skynsama forystu
verkalýðshreyfingarinnar, sem viti
vel að hækkun peningalauna kæmi
ekki til að færa mönnun kjarabætur
við núverandi aðstæður.
í raun tillaga Þorsteins...
Ráðherra benti á að með þessari
breytingu sé dregið úr hættu á mis-
gengi launa og lánskjara og þar með
sætt mismunandi sjónarmið um
grundvöll lánskjaravísitölunnar.
Hann sagði algert samkomulag í
ríkisstjórninni um breytinguna og
kvaðst sömuleiðis vænta þess að
almenn samstaða geti nú tekist um
hinn nýja grundvöll. Benti hann á í
því sambandi að forsætisráðherra
fyrri ríkisstjórnar (Þorsteinn
Pálsson) hafi í september s.l. lagt
fram tillögu um að breyta grundvelli
lánskjaravísitölunnar á sama hátt og
nú hafi verið gert.
BSRB mótmælir harðlega
Hörð mótmæli sem forystumenn
BSRB sendu frá sér í gær virðast
hins vegar ekki benda til þess að
sjónarmið hafi verið sætt. Forysta
BSRB segir þá ákvörðun ríkisstjórn-
arinnar, að binda þróun lánskjara-
vísitölunnar við þróun kaupgjalda,
stríða gegn hagsmunum almennra
launamanna og vægast sagt vera
undarlega ráðstöfun á sama tíma og
ríkisstjórnin láti í veðri vaka að hún
vilji gott samstarf við samtök launa-
fólks.
„Hér er greinilega gerð tilraun til
þess að gera almennt launafólk, sem
þarf á kauptaxtahækkunum að
halda, ábyrgt fyrir hækkun lána og
halda þannig aftur af réttmætum
kröfum þess. Þessari ráðstöfun er
því harðlega mótmælt," segir í yfir-
lýsingu BSRB forystunnar.
Verðbólgan
22% eða 30% eða..?
Hin nýja lánskjaravísitala hefur
þegar tekið við af þeirri eldri. Breyt-
ingin hefur þau áhrif, að lánskjara-
vísitalan hækkar um næstu mánaða-
mót úr 2279 í 2317, eða um 1,67% -
í stað rúmlega 2,2% hækkunar sem
orðið hefði við útreikninga sam-
kvæmt eldri grunni. Miðað við heilt
ár svarar þetta til 22% verðbólgu í
stað 30% eftir gamla grunninum.
Breyting lánskjaravísitölunnar er
gerð með reglugerð, sem sett er af
viðskiptaráðuneytinu. f henni felst
að framvegis mun vísitalan breytast
þannig, að framfærsluvísitala, bygg-
ingarvísitala og launavísitala vega
þriðjung hver. En þar sem grunnur
byggingarvísitölu er að hálfu leyti
laun vega launabreytingar í raun um
helming í þessari nýju lánskjaravísi-
tölu.
Þessi nýja lánskjaravísitala kemur
að öllu leyti í stað vísitölunnar fr.á
fyrra grundvelli, einnig að því er
varðar fyrri fjárskuldbindingar. - HEI
Áralöngu þrefi um loðnuveiðar milli íslendinga, Norðmanna og
Grænlendinga lokið með samkomulagi:
islendingar fá
78% heildaraf la
„Samkomulag hefur loks tekist
milli Islendinga, Norðmanna og
Grænlendinga um nýtingu loðnu-
stofnsins og höfuðatriði þess er
hlutaskiptingin. íslendingar fá 78%
kvótans en Norðmenn og Grænlend-
ingar fá hvorir um sig 11%,“ sagði
Jón B. Jónasson í sjávarútvegsráðu-
neytinu í gær.
Jón sagði að auk þessa fælust í
samkomulaginu gagnkvæmar veiði-
heimildir innan lögsögu hvers lands.
Þannig fengju íslensk skip heimild
til að veiða innan grænlenskrar lög-
sögu og innan þeirrar norsku við Jan
Mayen.
Halldór Ásgrímsson sjávarútvegs-
ráðherra hefur fagnað þessu sam-
komulagi enda hefur staðið í miklu
stappi um málið árum saman og haft
áhrif á sambúð Grænlendinga og
íslendinga. Nú mætti hins vegar
búast við að samvinna landanna
eflist í kjölfar samkomulagsins.
Jón B. Jónasson sagði að þá væri
í samkomulaginu gert ráð fyrir að
skip gætu landað afla í aðildarlönd-
um samkomulagsins og ákvæði væru
unt þjónustu við skipin.
Norðmenn hafa undanfarnar ver-
tíðir fengið þessar heimildir hér en
samkvæmt samkomulaginu fá
Grænlendingar þær nú einnig.
Þá er ætlunin að skiptast á upplýs-
ingum um loðnustofninn, efla rann-
sóknir á honum og stýra veiðunum.
Einnig skal árlega leitast við að ná
samkomulagi um heildarveiðikvóta
en fslendingum er heimilt að ákveða
hann einhliða, náist ekki samkomu-
lag.
Samningalotan hefur verið
allströng, en fundurinn, sem sam-
komulag tókst á, var tíundi formlegi
fundurinn í málinu síðan 1982.
Þeir sem sátu í samninganefndinni
þegar samkomulagið náðist voru:
Helgi Ágústsson deildarstjóri í
utanríkisráðuneyti, Jón B. Jónasson
frá sjávarútvegsráðuneyti, Guð-
mundur Eiríksson þjóðréttar-
fræðingur, Kristján Ragnarsson for-
maður LÍÚ, Óskar Vigfússon for-
maður Sjómannasambandsins, Jak-
ob Jakobsson forstjóri Hafrann-
sóknastofnunar og Þorsteinn Gísla-
son fiskimálastjóri. -sá
Frétt Sjónvarpsins um hugsanlegt stjórnarsamstarf Framsóknarflokks,
Sjálfstæðisflokks og Borgaraflokks vekur furðu forsætisráðherra:
„Ákaflega óábyrgt“
„Þetta 'er eins og hvert annað
þvaður,“ sagði Steingrímur Her-
mannsson forsætisráðherra um frétt
þá sem birtist í Ríkissjónvarpinu í
fyrradag, þess efnis að nú væru í
gangi leynilegar stjórnarmyndunar-
viðræður á milli Sjálfstæðisflokks og
Framsóknarflokks fyrir milligöngu
Borgaraflokks. Forsætisráðherra
sagðist ekki vita enn hvort ríkis-
stjórnin mundi leggja fram kvörtun
til Útvarpsráðs vegna þessa.
Páll Pétursson formaður þing-
flokks framsóknarmanna sagði að
sumir fréttamenn féllu í þá gryfju að
búa til fréttir þegar þeir hefðu ekki
frá neinu að segja. Þeirra á meðal
væri Ingimar Ingimarsson. Sú frétt
sem hann flutti síðastliðið sunnu-
dagskvöld væri úr lausu lofti gripin
og allt of heimskuleg til að gera sér
einhverja rellu út af henni.
Steingrímur vildi ekki fullyrða
neitt um hvaðan þessi frétt væri
komin né hvort hún væri spunnin
upp af stjórnarandstæðingum til að
spilla andrúmsloftinu á stjórnar-
heimilinu. Hann tók það fram að sér
þætti það ákaflega óábyrgt hjá ríkis-
fjölmiðli að vera með slíkar getsakir.
Páll sagði að það hefði slitnað upp
úr samstarfi framsóknarmanna og
sjálfstæðismanna í haust og síðan þá
hefðu forsendur fyrir stjórnarsam-
starfi ekki breyst. Sjálfstæðisflokk-
urinn lyti enn stjórn manna er að-
hylltust sjónarmið frjálshyggju og
þess vegna ættu þessir tveir flokkar
ekki samleið. Á meðan Þorsteinn
Pálsson væri foringi þeirra þyrfti
flokkurinn að vera í stjórnarand-
stöðu, vegna þess að hann gæti haldi
uppi andófi en væri ekki maður til
að stjórna.
Ekki kvaðst Páll vita til að neinir
brestir væru í núverandi stjórnar-
sr.mstarfi. Það gengi vel og stæði til
að gera það víðtækara með þátttöku
Borgaraflokksins. Að vísu hefði
gengið hægar en skyldi að móta þá
efnahagsstefnu er dygði til framtíð-
ar, ekki væri búið að afnema láns-
kjaravísitöluna og ekki væri enn
búið að knýja vextina niður eins og
þyrfti að gera. Formenn og varafor-
menn flokkanna hefðu náð ágætlega
saman og innan stjórnarinnar væri
eining ríkjandi. - ág
Heildarinnlán
í bönkum ’88
Innlánaaukningin í bankakerf-
inu árið 1988 hefur reynst umtals-
verð. Tölur sýna, að meðaltal
aukningar innlána í bönkum nem-
ur 23,76% á árinu, en meðaltal
innlána í sparisjóðum er hærra og
nemur 25,52%. Þrír bankar eru
með innlánaaukningu yfir meðal-
tali í bönkum. Þeir eru:
Verslunarbankinn ... 28,86%
Búnaðarbankinn .... 26,28%
Landsbankinn ...... 24,45%
Innlán í öðrum bönkum jukust
sem hér segir:
Samvinnubankinn ... 23,00%
Útvegsbankinn ..... 20,55%
Alþýðubankinn ..... 18,86%
Iðnaðarbankinn .... 18,02%
Sverrir Hermannsson bankastjóri Landsbankans í
bullandi stjórnarandstöðu á Gauki á Stöng í gær:
Framlenging verð-
stöðvunar ógerleg
Sverrir Hermannsson bankastjóri
sagði á fundi á Gauki á Stöng í gær
að óframkvæmanlegt væri að fram-
lengja verðstöðvunina eftir28. febr-
úar. Hann veittist einnig hart að Jóni
Baldvini Hannibalssyni og sagði
m.a. að hann sem ætlaði að moka
framsóknarflórinn hefði sjálfur flot-
ið út í haughús með fyrstu skóflunni
og ekki væri orð að marka hann. Þá
sagði Sverrir að bankakerfið væri of
stórt og dýrt.
Á fundinum sem var haldinn að
frumkvæði Félags ungra framsókn-
armanna í Reykjavík svaraði Sverrir
Hermannsson fyrirspurnum varð-
andi vaxtamál og bankamál
almennt. Megin inntakið í málflutn-
ingi bankastjórans var að vextir
fylgdu verðbólgu og að verðbólgu-
skriðan væri farin af stað. Færi
meirihluti bankaráða ríkisbankanna
áfram eftir þeim tilmælum ríkis-
stjórnarinnar að vextir skyldu ekki
hækkaðir í ríkisbönkunum, mundu
ríkisbankarnir fara hroðalega út úr
samkeppninni við einkabankana.
Vaxtamunurinn væri þegarof mikill.
Hann kvaðst einnig telja að vegna
þeirrar verðstöðvunar sem ríkt hefði
í landinu og hann teldi reyndar að
hefði verið nauðsynleg, væri búið að
safna upp í flóðbylgju verðhækkana
sem ekki yrði ráðið við.
Bankastjórinn var spurður hvort
ekki væri rekin röng stefna í banka-
málum - hvort kerfið væri ekki of
dýrt og hvort útibú bankanna væru
ekki of mörg, og svaraði hann því
játandi. íslenska bankakerfið væri
of stórt og of dýrt í rekstri, bankar
væru allt of margir og ekkert vit í
þeirri stefnu sem fylgt hefði verið.
Sverrir varpaði fram þeirri hugmynd
í leiðinni að a.m.k. ríkisbankarnir
gætu vel notað sömu útibú.
Sverrir vék í máli sínu að gengis-
skráningunni og sagði að þrátt fyrir
allt tal um að gengisfelling væri
lítilvirk bráðabirgðalausn yrðu
menn að horfast í augu við að rangt
skráð gengi væri það allra versta sem
þrifist gæti í íslensku efnahagslífi.
Hann sagði að ef til vill hefði ríkis-
stjórn Steingríms Hermannssonar
ekki mátt til að berjast gegn gengis-
fellingu og þó svo væri, væri það
þýðingarlaust, gengið yrði að leið-
rétta. Ríkisstjórnin væri ekki búin
að finna rekstrargrundvöll fyrir
undirstöðuatvinnuvegi þjóðarinnar
og hún væri búin að draga of lengi
að grípa til viðeigandi ráðstafana.
Stjórn Steingríms^Hermannssonar
hefði ekki mátt til að gera það sem
gera þyrfti. - ág