Tíminn - 31.05.1989, Side 3

*'f^iðvríkijdág'u’rJ3t:7rídí 'l ð89
: tíminrv 3
Stór hluti iðgjalda margra lífeyrissjóða í rekstrarkostnað en ekki í lífeyrisgreiðslur:
Allt að 41% iðgjaldanna
eytt í skrifstof ukostnað
Skyldu trésmiðir á Akureyri almennt gera sér grein fyrir
því að um og yfír þriðjungur þess fjár (allt upp í 41% árið
1986) sem þeir hafa verið að safna í lífeyrissjóðinn sinn tU
elliáranna hefur horfíð í kostnað við rekstur sjóðsins. Af 13,3
miUj.kr. greiddum iðgjöldum 1987 hurfu 4,6 m.kr. (34,4%)
í „rekstrarhítina“ - og koma trésmiðum því aldrei tU góða í
greiddum lífeyri. Og þetta er ekki eina árið. Af 30,9 m.kr.
iðgjaldatekjum áranna 1984-1987 fóru um 10,2 m.kr. í
reksturinn. Ástandið er heldur skárra hjá verksmiðjufólki
sem safnar í lífeyrssjóð Iðju á Akureyri, en þar hverfur þó
um fjórðungur allra iðgjalda í kostnað.
Sú skýríng að um litla sjóði sé að
ræða er alls ekki einhlít. Lífeyris-
sjóður Bolungarvíkurvart.d. rekinn
fyrir 1,5 m.kr. (þ.e 4,8% af iðgjalda-
tekjum) eða aðeins þriðjungur þeirr-
ar upphæðar sem kostar að reka
trésmiðasjóðinn. Enginn sjóður
virðist þó frá upphafi hafa verið
rekinn með minni kostnaði heldur
en Lífeyrissjóður Sóknar.
Sláandi er að sjóður Sóknar, með
92 m.kr. iðgjaldatekjur (1987) er
rekinn fyrir lægri upphæð heldur en
trésmiðasjóðurinn á Akureyri, með
aðeins rúmlega 13 m.kr. iðgjalda-
tekjur.
Mjög óviss framtíð...
Upplýsingar þessar er að finna í
„Hagskýrslu SAL 1970-1987“. Þar
segir svo m.a.:
„Engum þarf að koma á óvart að
lífeyrissjóður með mjög hátt kostn-
aðarhlutfall á sér mjög óvissa
framtíð, svo ekki sé meira sagt, ef
rekstrarkostnaðurinn vex ískyggi-
Iega m.v. stærð og umsvif sjóðsins.
Umhugsunarvert er að litlir lífeyris-
sjóðir fara tiltölulega illa út úr þess-
um samanburði, þó svo að á því
megi finna undantekningar." Bent
er á að umsvif sjóðanna, m.a. vegna
aukinna upplýsinga til sjóðfélaga,
hafi aukist undanfarin ár, auk þess
sem þeir hafi þurft að leggja í dýra
tölvuvæðingu. En þrátt fyrir það
„verður ekki hjá því komist, a.m.k.
fyrir suma sjóðina, að endurskoða
rekstur og starfsemina frá grunni
með það í huga að skera verulega
niður rekstrarkostnað, leggja niður
viðkomandi sjóð eða sameinast
stærri og hagkvæmari lífeyrisheild",
segir í skýrslunni.
„Blýantanag" í
lífeyrissjóðum?
Kostnaðarhlutfall allra SAL sjóð-
anna var á milli 8,3-8,7% af iðgjalda-
tekjum 1984-86 en lækkaði í 7,5%
árið 1987 (þegar farið var að taka
iðgjöld af stærri hluta launanna),
eða 146 m.kr. af alls 1.944 m.kr.
iðgjöldum það ár. Miðað við lægsta
kostnaðarhlutfall (4,8%) hefðu
sjóðum SAL sparast nær 53 milljónir
kr. í skrifstofukostnaði þetta eina ár
og því hundruð milljóna á undan-
förnum árum.
Nefna má til samanburðar að í
frumvarpi um starfsemi lífeyrissjóða
er ráð fyrir því gert að rekstrarkostn-
aðurnemi um4% afiðgjaldatekjum.
Þá má geta þess að rekstrarkostnað-
ur lífeyristryggingadeildar Trygg-
ingastofnunar rfkisins var 1,3% af
heildartekjum, en 6,6% þótt aðeins
væri miðað við þann fimmtung tekn-
anna sem inn kemur í iðgjöldum
atvinnurekenda.
Frá 5% til 35%
í skriffinnsku
Árið 1987 var rekstrarkostnaður
lægstur hjá lífeyrissjóðum; Sóknar,
Dagsbrúnar og Framsóknar og í
Bolungarvík sem áður segir. Hjá
þeim öllum fóru 4,8% í kostnað
1987.
Ef hins vegar litið er á fjögurra ára
meðaltal hefur Sókn vinninginn með
aðeins 4,6% iðgjalda í kostnað.
Lífeyrissjóður Sóknar tók á móti
rúmlega 92 m.kr. iðgjöldum 1987
hvar af tæpar 4,5 m.kr. fóru í
rekstrarkostnað.
Til samanburðar má nefna að
kostnaður yfir tvöfalt hærri af 109
m.kr. iðgjöldum í sjóði byggingar-
manna - miklu hærri, eða 6 og 6,4
m.kr., af 53 og 63 m.kr. iðgjöldum í
sjóðum Hlífar og Framtíðarinnar og
verkalýðsfélaga á Suðurlandi - og
litlu lægri (4 m.) af aðeins rúmlega
30 m.kr. iðgjöldum sjóðs stéttarfé-
laga í Skagafirði.
Ekki bara stærðin
Sem dæmi um að stærð sjóða
skiptir ekki öllu máli má benda á að
Lífeyrissjóður Rangæinga og Líf-
eyrisjóður matreiðslumanna höfðu
hvor um sig um 18 m.kr. iðgjalda-
tekjur árið 1987. Stóri munurinn var
hins vegar sá að rekstrarkostnaður-
inn var rúmlega 2,5 m.kr. hjá Rang-
æingum en aðeins rúmlega 1 m.kr.
hjá matreiðslumönnum, eða 13,8%
af iðgjöldum annars vegar og 5,9%
hins vegar.
Vantar um 3,5 milljónir
í skýrslunni er m.a. reiknað út
verðmæti allra þeirra stiga sem sjóð-
félagar hafa áunnið sér með ið-
gjaldagreiðslum í sjóðina frá árinu
1970 til 1987 - og á hinn bóginn
kemur fram höfuðstóll hvers sjóðs í
árslok 1987.
Verðmæti þeirra samtals 598.300
stiga sem safnast höfðu í SAL-sjóð-
ina í árslok 1987 er reiknað 20.074
milljónir kr. Samanlagður höfuðstóll
þeirra á sama tíma var 16.457 millj-
ónir króna, eða að meðaltali 82% af
stigaverðmætinu.
„Bleikt“ útlit á Akureyri
I ljósi þess er áður segir þarf
líklega ekki að koma á óvart að
þettá hlutfall er hagstæðast í sjóðum
Sóknar og matreiðslumanna, þar
sem stigaeign og höfuðstóll standast
nokkurnvegin á. Höfuðstóll að baki
hvers áunnins stigs var um 33.000 kr.
í árslok 1987.
Útlitið er hins vegar „bleikt" hjá
Iðjufólki á Akureyri, þar sem höfuð-
stóllinn nægir ekki fyrir nema helm-
ingi af verðmæti áunninna stiga í
sjóðnum. Höfuðstóll að baki hvers
áunnins stigs var aðeins um 16.800
kr. Hjá Lífeyrisjóði framreiðslum-
anna er þetta hlutfall 62,5% og hjá
trésmiðum á Akureyri 67,3%. Hjá
miklum meirihluta sjóðanna er þetta
hlutfall einhversstaðar á milli 70 og
80%.
Skrifstofukostnaður SAL-sjóða.
Það hlutfall iðgjaldatekna sem
farið hefur til greiðslu á rekstri
sóðanna var sem hér segir, annars
vegar árið 1987 og hins vegar að
meðaltali á tfmabilinu 1983-1987:
1987 1983-87
Sókn 4,8% 4,4%
Dagsbr./Frams. 4,8% 5,1%
Bolungarvíkur 4,8% 5,1%
Málm/skipasm. 5,3% 6,9%
Suðurnesja 5,6% 6,6%
Vestfírðinga 5,6% 6,2%
Matreiðslum. 5,9% 5,6%
Vestm.eyinga 6,2% 7,2%
Verksmiðjuf. 6,3% 7,0%
Sameining Ak. 6,7% 7,5%
Austurlands 7,8% 9,7%
BjörgHúsavík 7,9% 8,5%
Rafiðnaðarm. 8,1% 8,9%
Verkaf.Grindav. 8,9% 7,9%
Byggingarmanna 9,3% 9,7%
Hlífar/Framt. 10.2% 8,7%
Verk.Suðurl. 11,3% 9,9%
Vesturlands (11,8%) (12,2%)
Fél.garðyrkj. 11,9% 12,3%
St.fél.Skag.f. 13,2% 15,6%
Rangæinga 13,8% 13,6%
Vm.Hvammst. 14,4% 12,6%
Framreiðslum. 15,6% 18,8%
Bygg.Hafnarf. 17,4% 15,0%
Iðju Akureyri 24,2% 23,4%
Trésm.Akureyri 34,4% 30,6%
Ef allir sjóðirnir hefðu komist af
með 4,8% iðgjalda í rekstur hefði
það sparað hinum sjóðunum samtals
hátt í 53 milljónir króna í skrifstofu-
kostnað aðeins á árinu 1987, sem
svaraði til um 75-80 milljóna kr.á
núverandi verðlagi. - HEI
Verið var að leggja lokahönd á búningana í gær í Gefjun. Hér sjást jakkarnir
tilbúnir til notkunar. (Timam.Árili Bjama)
Blásararfara
í nýja búninga
í fyrsta skipti síðan 1956 hefur
Lúðrasveit Reykjavíkur ákveðið að
skipta um búninga fyrir um 30 með-
limi sína. Tilefnið af þessum bún-
ingaskiptum sveitarinnar er koma
páfa hingað til lands, en lúðrasveitin
mun spila í tengslum við þá heim-
sókn.
Að sögn Bjarna Ragnarssonar,
lúðrasveitarstjóra, eru búningarnir
lítið breyttir frá þeim gömlu en þeir
verða settir í geymslu um ókomna
tíð.
Það er saumastofan Gefjun sem
gerir búningana í samvinnu við
Karnabæ. Nú er verið að leggja
lokahönd á þá og aðdáendur sveitar-
innar geta barið blásarana í nýju
búningunum augum næstu helgi. -gs
íslenskir skipasmiðir
hæst launaðir í Evrópu
Enn eínu sinni hefur verið leitt í
Ijós að laun á íslandi eru með þeim
allra hæstu í Evrópu og launakostn-
aður á framleidda einingu sömuleið-
is. í úttekt breskra sérfræðinga á
íslenska skipasmíðaiðnaðinum
gerðu þeir m.a. samanburð á launa-
kostnaði í íslenskum skipasmíða-
stöðvum og báru hann saman við
launakostnað í stöðvum þeirra landa
Vestur-Evrópu sem stunda skipa-
smiðar. í skýrslu þeira segir m.a.:
„Framleiðni í íslenskum (skipas-
míða)stöðvum er mjög mismunandi
og mikill munur er á bestu stöðvun-
um og meðal stöðvunum. Enda þótt
að meðaltali gæti framleiðni almennt
verið álitin viðunandi samanborið
við stöðvar í öðrum löndum er
launakostnaður hár og það þvingar
heildarkostnaðinn upp.“
í skýrslunni er m.a. borinn saman
launakostnaður á virkan vinnutíma,
þar með talin bein laun, öll launa-
tengd gjöld, framlög til almanna-
trygginga, eftirlaunagreiðslur og
annar launakostnaður í 10 Evrópu-
löndum. Tölurnar eru gefnar upp í
Bandaríkjadollurum, en hér einnig
umreiknaðar í íslenskar krónur mið-
að við gengi dollars:
Launakostnaður
á virkan tíma
V-Þýskaland . . $ 16,60 (938 kr.)
ísland........$ 16,00 (904 kr.)
Holland.......$ 15,90 (899 kr.)
Noregur .... $ 15,87 (897 kr.)
Belgía........$ 15,50 (876 kr.)
Danmörk .... $ 14,06 (795 kr.)
Bretland .... $ 13,20 (746 kr.)
Frakkland ... $ 13,00 (735 kr.)
Spánn.........$ 11,30 (639 kr.)
Portúgal .....$ 3,98 (225 kr.)
Til samanburðar má líta í tölur
Kjararannsóknamefndar. Á 3. árs-
fjórðungi í fyrra var greitt dagvinnu-
kaup skipasmiða utan höfuðborgar-
svæðis um 530 kr. á tímann og 47,1
tíma vinnuvika skilaði um 130 þús.
kr.mánaðarlaunum. Laun reyndust
hins vegar mun lægri á höfuðborgar-
svæðinu.
Beinn launakostnaður segir held-
ur ekki alla söguna. Hér að neðan
má sjá að heildarlaunakostnaður við
smíði skips er alls ekki í beinu
hlutfalli við launakostnað á unna
klukkustund. Skýrsluhöfundar báru
saman meðal smíðakostnað (ekki
söluverð til kaupenda) 30 metra og
55 metra togara í sex Evrópulöndum
og auk þess í bestu skipasmíðastöðv-
um á íslandi annars vegar og bestu
stöðvarnar með mestu framleiðnina
hvað varðar þessar tegundir skipa í
Evrópubandalagslöndunum.
Heildarkostnaður við smíði stærri
togarans, og þar af launakostnaður,
var sem hér segir umreiknað í millj-
ónir króna á núverandi gengi.
Smíðakostnaður
55 metra togara
Sm.kostn. Þ.a.laun:
Spánn 518m 119m
ísl. m.tal 517 m 124 m
Bretland 510m 119m
Frakkland 488 m 100 m
ísl. best 481 m 109 m
Noregur 463 m 101 m
.EEC best 447 m 94 m
Potrúgal 376 m 52 m
Þegar við þetta bætist allt að 26%
niðurgreiðsla á smíðakostnaði í sum-
um þessara landa virðist ekki undar-
legt þótt íslenskum kaupendum
skipa þyki freistandi að leita til
annarra stöðva en íslenskra.
Af gefnu tilefni getur ekki síður
verið fróðlegt að sjá niðurstöðu
bresku sérfræðinganna um fjár-
magnskostnað vegna smíða ofan-
greinds skips í einstökum löndum.
Hæstur reyndist hann að meðaltali á
íslandi og Spáni, um 43 m.kr., 42
m.kr. í Bretlandi og 40 m.kr. í
Frakklandi og bestu stöðvum ís-
lenskum. I Noregi var hann 38
m.kr., bestu stöðvum EEC 37 m.kr.
og síðan lang lægstur, 31 m.kr. í
Portúgal.
Skýrsluhöfundar benda á að þótt
almennt sé ekki um styrki eða aðra
aðstoð að ræða þegar kemur að
skipaviðgerum, séu viðgerðir á hinn
bóginn enn frekari á mannafla og
þar með viðkvæmar fyrir launa-
kostnaði. - HEI