Tíminn - 31.05.1989, Page 5

Miðvikudagur 31. maí 1989
Tíminn 5
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra segir mikla bjartsýni ríkja meðal
margra leiðtoga NATO-ríkjanna varðandi bætt samskipti austurs og vesturs:
Járntjaldið að
liðast í sundur?
Mjög mikil bjartsýni kom fram hjá Kohl kanslara V-Þýska-
lands, varðandi þá þróun sem átt hefur sér stað í A-Evrópu
á fundi leiðtoga NATO- ríkja.
í kvöidverðarboði sem haldið var í tengslum við fund
leiðtoganna var rætt almennt um samskipti austurs og
vesturs. Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra sagði í
samtaii við Tímann í gær að Kohi hefði talað mjög hástemmt
um að þróuninni í A-Evrópu yrði ekki snúið við og gerði m.a.
yngstu kynslóðina að umtalsefni sínu.
Hann sagði að unga fólkið í A-
Þýskalandi yrði ekki kúgað og beindi
sjónum sífellt meir til V-Evrópu í
leit að fyrirmyndum. „Þjóðverjarnir
virðast vera afar trúaðir á að járn-
tjáldið sé að liðast í sundur. Þeir
gera sér hinsvegar fullkomlega grein
fyrir því að slíkt tekur sinn tíma og
vilja auðsjáanlega ekkert gera til að
spilla fyrir þeirri þróun sem átt hefur
sér stað,“ sagði Steingrímur
Tíminn spurði Steingrím um hans
afstöðu til málsins og hvort hann
hefði trú á því að járntjaldið væri að
gliðna?
„Já, ég get ekki neitað því, sér-
staklega eftir ferð mína til Ungverja-
lands, sem var mjög fróðleg. Þegar
ég var staddur þar var einmitt verið
að klippa niður gaddavírsgirðingar
milli Ungverjalands og Austurríkis.
Það verður að teljast vísbending.
Miðað við þá bjartsýni sem gætti
hjá mörgum leiðtogum er ekki órök-
rétt að spyrja sig þeirrar spurningar
hvort járntjaldið sé að liðast í
sundur," sagði Steingrímur. Hann
benti ennfremur á að ekki hefðu allir
leiðtogarnir verið jafn bjartsýnir og
tiltók sérstaklega Margaret Thatcher
forsætisráðherra Bretlands, sem
hann sagði að væri ekki trúuð á svo
bætt samskipti austurs og vesturs.
- Telur þú að Evrópubúar al-
mennt séu nægilega móttækilegir
fyrir þeirri þróun sem átt hefur sér
stað austan járntjalds síðustu ár?
„Hérna megin eru menn mjög
móttækilegir fyrir þessu, að vísu
greinir menn á um margt í þessu
sambandi. Rúmenía hefur verið
gagnrýnd mikið fyrir mannréttinda-
brot og Búlgaría einnig, af Tyrkjum.
Á fundinum var merkjanlegur
mjög góður andi í garð Pólverja og
Ungverja. V-Þjóðverjar ræddu ákaf-
lega mikið um samskipti sín við
A-Þjóðverja og vitnuðu m.a. til þess
að sífellt aukinn straumur ferða-
manna er milli landanna tveggja,"
sagði Steingrímur. Hann kom reynd-
Kohl kánslari V-Þýskalands er trú-
aður á að járntjaldið sé að gliðna.
ar inn á þessi atriði í ræðu sinni á
leiðtogafundinum, þar sem hann
sagði: „Atlantshafsbandalagið er nú
á vegamótum. Við stöndum nú
frammi fyrir nýjum viðfangsefnum,
sem eru án fordæmis. Sameiginlegar
ákvarðanir, víðsýnar og án fordóma
eru nauðsynlegar. Afar mikilvægar
og athyglisverðar breytingar eru að
verða í Sovétríkjunum og í löndum
Austur-Evrópu almennt. Vafalaust
er að slík þróun frá miðstýrðu og til
opnara efnahagslífs, og jafnvel
stjórnálakerfis, mun, ef tekst, leiða
til stórbættra samskipta austurs og
vesturs. Þetta er einstætt tækifæri til
þess að skapa eðlilegt ástand í Evr-
ópu. Því mega ríki Atlantshafs-
bandalagsins ekki glata. Þvert á
móti ber okkur að leita allra ráða til
þess að verða að liði í þessari
þróun,“ sagði Steingrímur. -ES
Arangursríkum leiðtogafundi Atlantshafsbandalagsríkjanna lauk i Brussel i gær:
Tillögu um afvopnun
í höfunum verið sáð
- segir Steingrimur Hermannsson forsætisráðherra
Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra
Leiðtogar Atlantshafsbandalags-
ríkjanna lýstu ánægju sinni og töldu
fund sinn um afvopnunarmál í Evr-
ópu hafa verið árangursríkan. Fund-
inum lauk í Brussel í gær og ein-
kenndist af tímamótatillögum sem
Bush Bandaríkjaforseti setti fram
varðandi afvopnun í álfunni, og
skýrt var frá í Tímanum í gær. Hvað
okkur íslendinga áhrærír verður að
teljast áfangi að í yfirlýsingu fundar-
ins var vitnað til umhverfismála og
segir þar að meirí áhersla veríð lögð
á þau í framtíðinni af Atlantshafs-
bandalaginu sameiginlega.
Hvað varðar afstöðu þá er forsæt-
isráðherra kynnti leiðtogunum, að
íslendingar teldu að afvopnun ætti
að ná til allra árásarvopna á landi og
í sjó, þá var hennar sérstaklega getið
af framkvæmdastjóra NATO þegar
hann tók saman niðurstöðu fundar-
ins. Steingrímur lýsti þessari afstöðu
í ræðu sinni í fyrradag og fastanefnd
íslands hjá NATO ítrekaði afstöðu
forsætisráðherra skriflega og gat
framkvæmdastjórinn þessarar yfir-
lýsingar frá íslandi sérstaklega. Það
má því segja að hugmyndin um
afvopnun í höfunum hafi komist á
blað á þessum fundi og verður að líta
á það sem merkilegan áfanga fyrir
okkur íslendinga.
„Ég sagði í mínum lokaorðum á
fundinum að við treystum því að
afvopnun í höfunum fylgdi á eftir.
Sú stefnuyfirlýsing sem nú var gefin
út nær ekki nema til eins eða tveggja
ára, því hún er fyrst og fremst miðuð
við þann tíma sem Bandaríkjamenn
telja að þurfi til að framkvæma
tillögur þeirra," sagði Steingrímur í
samtali við Tímann í gær að aflokn-
um leiðtogafundinum.
Hann vildi taka það fram að ekki
væri rétt eins og fram hefði komið í
Morgunblaðinu að fallið hefði verið
frá okkar tillögum.
„Þjóðverjar falla frá því að krefj-
ast núll-lausnar varðandi skamm-
drægar kjarnaflaugar, fallið er frá
því að tala um endurnýjun skamm-
drægra eldflauga og því vísað til
síðari tíma. Það má segja að við
gerum nánast það sama varðandi
okkar tillögu,“ sagði Steingrímur.
- Má ekki líta svo á að þó svo
menn séu ekki tilbúnir til að ræða
afvopnun í höfunum í dag komi
fundur eftir þennan fund?
„Jú. Ég tel það hinsvegar mjög
mikilvægt að búið sé að sá þessari
tillögu.“ Steingrímur vitnaði til þess
að í fyrsta skipti væri nú tekin
ákvörðun um fækkun flugvéla sem
borið geta kjarnavopn. Aður vildu
Bandaríkjamenn ekki heyra á þetta
atriði minnst en nú hafa þeir breytt
afstöðu sinni. Það er því viðbúið að
afstaða eigi eftir að breytast varð-
andi afvopnun í höfunum.
Utanríkisráðherrar NATO-ríkj-
anna funduðu fram á nótt á mánu-
dag, þar til ásættanlegt orðalag
fannst á lokaskjal fundarins varð-
andi skammdrægar kjarnaflaugar.
Lausnin várð sú að í raun og veru er
sneitt hjá því að minnast á skamm-
drægar eldflaugar. Er það gert með
tilvísan til þess að tillögur Banda-
ríkjamanna varðandi afvopnun geri
ráð fyrir svo miklum hraða í afvopn-
unarviðræðunum. í skjalinu segir að
þegar þessar viðræður eru komnar
til framkvæmda skuli að nýju taka
upp viðræður um skammdrægar
eldflaugar með það að markmiði að
fækka þeim.
Sem fyrr segir lauk leiðtogafund-
inum í gær en forsætis- og utanríkis-
ráðherra eru væntanlegir heim í dag.
-ES