Tíminn - 31.05.1989, Blaðsíða 12

12 Tíminn
Miðvikudagur 31. maí 1989
Þó allt benti til alvarlegs klofnings innan Nato um skammdrægar kjarnaflaugar, náði George Bush
að sýna leiðtogahæfileika sína með róttæku tilboði um afvopnun og sameinaði ólík sjónarmið:
FRÉTTAYFIRLIT
WASHINGTON - Jim
Wright forseti fulltrúadeildar
Bandaríkjaþings sagðist óska
þess að sérstök rannsóknar-
nefnd þingsins, sem kannar
hvort ásakanir um spillingu
sem bornar hafa verið á hann
eru réttar, léti málið niður falla
eins og hann hefur reyndar
krafist. Talið er að með þessu
sé hann að undirbúa afsögn
sína þó loðið sé.
BOGÓTA - Lögreglumaður
og þrír almennir borgarar létu
lífið í Bogóta höfuðborg Kól-
umbíu þegar sprengja sprakk
í bifreið við höfuðstöðvar ör-
yggislögreglunnar. Yfirmaður
öryggislögreglunnar slapp
ómeiddur, en sprengjan var
greinilega ætluð honum. Hins
vegar særðust nítján aðrir veg-
farendur.

isiaMrl®
PEKING - Klnversk yfirvöld
skýrðu frá því að ellefu manns
hefðu verið handteknir í kjölfar
mótmælaaðgerða stúdenta
undanfarnar vikur. Eru þetta
fyrstu yfirlýsingar þeirra um
handtökur eftir að Li Peng og
harðlínumennirnir urðu ofan á
í baráttunni um völdin í komm-
únistaflokknum. Það voru stúd-,
entar, sem óku vélhjólum sín- ,
um vítt og breitt um Peking
með tilheyrandi hávaða meðan
á mótmælunum stóð, sem hafa
verið handteknir fyrir að raska
almennri reglu f borginni.
BÚDAPEST - Kommún-
istaflokkurinn sem er við völd í
Ungverjalandi staðfesti það
sem komið hef ur fram hjá ýms-
um háttsettum stjórnmála-
mönnum þar í landi, að Imre
Nagy leiðtogi landsins ( upp-
reisninni 1956 hafi veriðtekinn
af lífi ólöglega eftir sýndarrétt-
arhöld. Hann var hengdur á
sínum tíma.
AMRITSAR - Öfgadullir
Sikhar skutu sjö lögreglumenn
til bana í umsátri í Punjabhér-
aði á norðanverðu Indlandi.
Þegar fertugasti leiðtogafundur
Atlantshafsbandalagsins hófst benti
allt til þess að árangur fundarins yrði
lítill og að klofningur aðildarríkj-
anna í afstöðunni til skammdrægra
kjarnaflauga í Evrópu yrði einungis
undirstrikaður. En þegar upp var
staðið ríkti eining um lokayfirlýsingu
fundarins þó hyldýpi hefði virst milli
Bandaríkjamanna og Breta annars
vegar og Vestur-Þjóðverja hins
vegar. Eru þessi málalok talin stór-
sigur fyrir George Bush forseta
Bandaríkjanna sem sýndi það og
sannaði að hann er fullfær um að
leiða þetta volduga hernaðarbanda-
lag.
Það var einmitt tilboð Bush um
niðurskurð á herafla Bandaríkja-
manna í Evrópu sem braut ísinn á
leiðtogafundinum og gerði Vestur-
Þjóðverjum kleift að slaka aðeins á
afstöðu sinni þannig að Bretar og
Bandaríkjamenn gátu teygt sig til
samkomulags.
Tilboð Bush sem leiðtogafundur-
inn samþykkti að leggja fyrir Var-
sjárbandalagið í afvopnunarvið-
ræðunum í Vín er á þá leið að
Bandaríkjamenn fækki í herliði sínu
í Evrópu um 20% þannig að eftir-
leiðis verði 275 þúsund bandarískir
hermenn í álfunni. Á móti fækki
Sovétmenn í sínu herliði svo jafn-
margir hermenn verði í þeirra liði.
Þá er gert ráð fyrir að hvort
hernaðarbandalag verði ekki með
fleiri en 20 þúsund skriðdreka í
Evrópu og að fækkað verði í flug-
flota hernaðarbandalaganna. Legg-
ur Bush áherslu á að afvopnunarvið-
ræðunum í Vín verði lokið á sama
tíma að ári og að fækkun í herliði
verði lokið í seinasta lagi árið 1993.
Með þessu hefur Bush svarað
tillögum Gorbatsjof leiðtoga Sovét-
ríkjanna, en hann hefur sett fram
róttækar hugmyndir um fækkun í
herafla hernaðarbandalaganna í
Evrópu og hafið einhliða fækkun.
Sovétmenn hafa fagnað þessum
tillögum Atlantshafsbandalagsins og
segja þær skref í rétta átt.
Eftir að þessar tillögur Bush voru
komnar í höfn var rætt um aðalá-
greiningsmálið, skammdræg kjama-
vopn í Evrópu. Þar var hyldýpi milli
Vestur-Þjóðverja annars vegar og
Herlið Nato á heræfingu í Vestur-Þýskalandi. Bush forseti Bandaríkjanna lagði fram tillögu um að Nato legði tilboð
fyrir Varsjárbandalagið um verulega fækkun í herafla Bandaríkjamanna í Evrópu gegn því að Sovétríkin gerðu það
sama, fækkun í skriðdrekaflota og flugflota hernaðarbandalaganna. Það var samþykkt og náðist einnig fullt
samkomulag um skammdræg kjarnavopn, en deilan um þau hefur valdið klofningi innan Nato að undanförnu.
Bandaríkjamanna hins vegar þegar
fundurinn byrjaði. En leiðtogar
Natoríkjanna sendu utanríkisráð-
herra sína á fund á þriðjudagseftir-
miðdag og skipuðu þeim að ná
samkomulagi.
Samkomulag náðist. Það kveður á
um að Nato sé reiðubúið að ræða við
Sovétríkin um niðurskurð skamm-
drægra kjarnavopna í Evrópu. Það
var óhagganleg krafa Vestur-Þjóð-
verja, en Bretar og Bandaríkjamenn
vildu ekkert við Sovétmenn tala um
þessi vopn að sinni.
Aftur á móti segir að viðræður
þessar skuli hefjast eftir að sam-
komulag hefur náðst í viðræðum um
fækkun í hefðbundnum vígbúnaði í
Evrópu. Lykillinn að þessu sam-
komulagi er orðalagið „fækkun
skammdrægra kjarnavopna að
hluta“. Bandaríkjamenn og Bretar
túlka það á þann veg að ekki skuli
semja um algera útrýmingu slíkra
vopna, en Vestur-Þjóðverjar ogítal-
ar telja að slíkt sé enn í myndinni,
þó síðar verði.
Þá samþykktu Bandaríkjamenn
og Bretar að fresta endurnýjun
skammdrægra kjamaflauga í Evr-
ópu til ársins 1992. Það var krafa
Vestur- Þjóðverja, enda flestar
skammdrægar kjarnaflaugar Nato
staðsettar í Vestur-Þýskalandi.
- Það var aðeins ein samioka á
mann, en nægur bjór. Kannske þess-
vegna náðum við samkomulagi,
sagði einn ónefndur utanríkisráð-
herra Nato eftir átta tíma fund í
fyrrinótt þar sem utanríkisráðherrar
Natoríkja þjörkuðu um lokayfirlýs-
ingu leiðtogafundar Nato.
Ráðherrarnir voru allir komnir á
skyrtuna er leið á nóttu, nema hinn
óaðfinnanlega klæddi utanríkisráð-
herra Ítalíu Giulio Andreotti, enda
heitt í troðfullu fundarherberginu
og ákaft tekið á málum.
Undir lokin var deilan um afstöð-
una til viðræðna um skammdræg
kjarnavopn í lokayfirlýsinguna aðal-
lega milli Sir Geoffrey utanríkisráð-
herra Bretlands og Hans-Dietrich
Genscher utanríkisráðherra Vestur-
Þýskalands, eftir að James Baker
utanríkisráðherra Bandaríkjanna
dró úr harðlínustefnu Bandaríkja-
manna sem ríkt hefur undanfarnar
vikur og valdið alvarlegum klofningi
innan bandalagsins.
Ljóst er að þetta samkomulag
styrkir mjög Atlantshafsbandalagið,
bæði í afvopnunarviðræðunum við
Varsjárbandalagið, en ekki síður
hvað varðar almenningsálit á Vest-
urlöndum. Með tillögum sínum um
niðurskurð í hefðbundnum vígbún-
aði hafði Gorbatsjof mikið forskot í
áróðursstríðinu, ekki síst eftir að
hann hóf einhliða fækkun. Bush
náði að koma sér jafnfætis Gorbat-
sjof í afvopnunarmálunum með til-
lögum sínum um afvopnun og Atl-
antshafsbandalagið sýndi að þrátt
fyrir allt gæti það staðið saman sem
ein sterk heild gegn Varsjárbanda-
lagsríkjunum.
Neyðarástandi lýst
yfir í Argentínu
Neyðarástandi hefur verið lýst
yfir í Argentínu eftir að fjórir menn
létust í hunguruppþoti í Rosario
næst stærstu borga landsins og tvær
öflugar sprengjur sprungu í höfuð-
borginni Buenos Aires. Mikil ólga
hefur ríkt í Argentínu eftir forseta-
kosningarnar í síðasta mánuði þegar
perónistinn Carlos Nemes var kjör-
inn forseti, en núverandi forseti
Raúl Alfonsín hefur neitað að láta
af völdum fyrr en kjörtímabili hans
lýkur þann ÍO.desember.
Ástæða óeirðanna í Rosario og
svipaðra uppákoma víðar um landið
eru þær efnahagsaðgerðir sem Al-
fonsín kynnti á sunnudagskvöld, en
markmið þeirra er að bæta þá hrika-
legu stöðu sem ríkir í efnahagsmál-
um landsins. Aðgerðir Alfonsíns
fela í sér strangt gjaldeyriseftirlit,
hærri skatta og samdrátt í opinberri
þjónustu.
Hagfræðingar, verkalýðsleiðtogar
og stjórnarandstæðingar staðhæfa að
aðgerðir Alfonsín dugi skammt gegn
verðbólgunni, sem var 70% í síðasta
mánuði, og efnahagsóreiðunni yfir
höfuð.
Ríkisstjórnin sakar vinstrimenn
um að hafa staðið að uppþotunum
þar sem fátæklingar rændu og rupl-
uðu á markaðnum í Rosario og í
fátækrahverfum Buenos Aires. Hafa
tveir þekktir vinstrimenn verið
handteknir í Rosario með skamm-
byssur á sér, en þar voru alls átta
hundruð manns handteknir í óeirð-
unum á mánudagskvöld.
Kynþáttaólgan í Júgóslavíu:
Albani drepinn
í Kosovohéraði
Albani var drepinn af lögreglu-
mönnum í Kosovohéraði í Júgó-
slavíu þegar kynþáttaóeirðir brut-
ust þar út að nýju í gær. Nokkrir
aðrir mótmælendur særðust þegar
lögreglan lagði til atlögu við mót-
mælagöngu Albana sem krefjast
þess að Kosovohérað haldi sjálf-
stjórn sinni, en Serbía hefur aftur
náð ítökum í Kosovi eftir fimmtán
ára sjálfstjóm héraðsins sem að
mestu er byggt fólki af albönskum
ættum.
Mótmælagangan var farin í bæn-
um Podujevo og báru göngumenn
þjóðfána Albaníu auk kröfu-
spjalda og hvöttu þeir aðra vegfar-
endur að taka þátt í kröfugöng-
unni. Sumir göngumanna huldu
andlit sín og hófu grjótkast að
lögreglunni, ef marka má frétt frá
Tanjug fréttastofunni í Júgóslavíu.
Lögreglan beitti táragasi á
göngumenn og síðar skotvopnum,
en samkvæmt fréttum Tanjug svör-
uðu göngumenn einnig með
skothríð.
- Þetta voru fjandsamleg sam-
skipti sem kenna má albanskri
þjóðemishyggju og aðskilnaðar-
stefnu, sagði Ali Sekali bæjarstjóri
í Podujevo í Belgradútvarpinu.
Við fordæmum slíkt.
Þegar kynþáttaóeirðirnar brut-
ust út í Kosovo í marsmánuði-lét
lögreglumaður lífið í Podujevo. Þá
féllu tuttugu og tveir menn í Kos-
ovi, þar af tveir lögreglumenn.
Eining leiðtoga
NATO um afvopnun