Tíminn - 14.12.1989, Blaðsíða 2

2 Tíminn
Fimmtudagur 14. desember 1989
Fra athafnasvædi Lmdalax.
Friörik Sigurðsson formaöur LFH áhyggjufullur vegna undangenginna gjaldþrota:
Fleiri fyrirtæki í þrot
við óbreyttar aðstæður
„Ég held að hægt sé að fullyrða að þetta sé ekki fastur
Uður sem er að komast á, að það sé eitt fyrirtæki á
mánuði,“ sagði Friðrik Sigurðsson framkvæmdastjóri
Landsambands fiskeldis- og hafbeitarstöðva í samtali við
Tímann, aðspurður hvort gjaldþrot tveggja einna stærstu
fyrirtækja í greininni væri vísir að því sem koma skyldi.
Eins og Tíminn greindi frá í gær var Lindalax úrskurðað
gjaldþrota í fyrradag og fyrir rúmum mánuði fór íslandslax
sömu leið.
Hann sagði að líklega hafi það
ekki komið þeim sem best þekktu
til í greininni á óvart að Lindalax
yrði gjaldþrota. Aðspurður hvort
fleiri fyrirtæki komi til með að fara
á hausinn á næstunni, sagði Friðrik
að miðað við óbreyttar aðstæður,
þá muni fleiri fyrirtæki fara á
hausinn. Hann sagði að jafnvel þó
gripið yrði til aðgerða, sem bæði
þeir, Framkvæmdasjóður og fleiri
aðiiar hefðu lagt til, þá væru ein-
hver fyrirtæki sokkin svo djúpt í
skuldafenið að þeim yrði ekki
bjargað. Þessar aðgerðir voru m.a.
frestun á greiðslu vaxta og afborg-
ana af fjárfestingarlánum, endur-
greiðsla söluskatts, að Atvinnu-
tryggingasjóður kæmi inn og veitti
skuldbreytingar og að ábyrgða-
kerfinu yrði breytt, hvort sem það
yrði gert með því að breyta lögun-
um um Tryggingasjóð fiskeldislána
eða koma upp nýrri deild í ríkis-
ábyrgðasjóði.
„Það virðist vera stefna stjóm-
valda að gera ekki neitt og að láta
fyrirtækin hvert á fætur öðru fara á
hausinn," sagði Friðrik. Þessari
fullyrðingu til stuðnings, segir
Friðrik að benda megi á það að
eldismenn hafi gert kröfu á að fá
endurgreiddan söluskatt fyrir árin
1988 og 1989, sem þeir telja vera
vangoldinn ennþá, samtals að upp-
hæð 215 milljónir króna. „Það
heyrist ekki neitt. Menn skella
bara við skollaeyrum í fjármála-
ráðuneytinu og þetta virðist háð
geðþóttaákvörðun fjármálaráð-
herra hvort söluskatturinn verður
endurgreiddur eða ekki,“ sagði
Friðrik.
Þá benti hann á að Iandbúnaðar-
ráðherra hafi lagt fram frumvarp
til breytinga á lögum um Trygg-
ingasjóð fiskeldislána, til að auka
hans heimildir til greiðslutrygginga
og sníða þá annmarka af sem
komið hafa upp á því ári sem hann
hefur verið starfræktur. Samhliða
þessu hefur fjármálaráðherra kom-
ið með eigið frumvarp um að
stofnuð verði sérstök deild í ríkis-
ábyrgðasjóði. „Farið var af stað
með miklum gassagangi í nóvemb-
er með hvoru tveggja, en ekkert
gerist. Þetta liggur bara niður í
þingi og menn hugsa ekkert um
þetta, þannig að mér sýnist það
vera stefna stjórnvalda að sitja
með hendur í skauti og láta fyrir-
tækin fara á hausinn, því þá þurfa
þeir ekki að gera neitt, þó svo þeir
tapi mest á því sjálfir. Vegna þess
að þá munu opinberir sjóðir og
reyndar ríkisbankar, sem eiga
hagsmuna að gæta hjá þessum
fyrirtækjum, tapa,“ sagði Friðrik.
Hefur endurgreiðsla á söluskatti
afgerandi áhrif fyrir einhver fyrir-
tæki? „Það hefur klárlega afger-
andi áhrif fyrir sum fyrirtæki. Við
erum að tala um 50-60 fyrirtæki
sem eiga að fá endurgreiddan sölu-
skatt, sem þýðir að meðaltals-
Verið að samræma laun á fræðsluskrifstofunum launakerfi ríkisins.
Svanfríður Jónasdóttir aðstoðarmaður fjármálaráðherra:
Engar yfirborganir
inni í þeirri mynd
„Fræðsluskrífstofurnar eru einn af þeim þáttum sem nú
færast yfir á ríkið en voru áður í samrekstri ríkis og
sveitarfélaga. Ríkið greiðir að sjálfsögðu ekki önnur kjör en
þau sem eru samningsbundin þannig að hafí verið um
persónulegar greiðslur til einstaklinga, þá er slíkt ekkert sem
við getum borið ábyrgð á,“ sagði Svanfríður Jónasdóttir
aðstoðarmaður fjármálaráðherra.
Á mörgum fræðsluskrifstofum
landsins hafa umtalsverðar yfirborg-
anir tíðkast og spurningin er því
hvort yfirborgaðir starfsmenn þeirra
muni halda þessum greiðslum þegar
skrifstofurnar verða alfarið reknar
af ríkinu frá og með næstu áraniót-
um.
Svanfríður sagði að fræðsluskrif-
stofumar hefðu til þessa verið sér-
kennilega staðsettar innan kerfisins
og hvorki heyrt beint undir ríkið né
sveitarstjórnir. Fræðsluráðin hefðu
haft yfirstjórnina með höndum, en
þau verið kosin af fjórðungssam-
böndunum sem ekki höfðu stöðu
sem stjórnarfarslegir lögaðilar.
Svanfríður sagði að sveitarfélög
og ríki hefðu síðan skipt með sér
kostnaði af rekstri stofanna og
fræðslustjórarnir hefðu haft nokkurt
sjálfdæmi um kjör starfsmanna og á
hvern hátt þeir röðuðust í stéttarfé-
lög. Þetta hefði verið vegna þess að
starfsemi og starfsmannahald
fræðsluskrifstofanna féll hvorki und-
ir launakerfi ríkis né sveitarfélaga.
„Að hluta til var launakerfi innan
fræðsluskrifstofanna samræmt
launakerfi ríkisins en að hluta til út
og suður og starfsmenn þeirra tóku
laun eftir ýmsum kjarasamningum,
kannski eftir aðstæðum á hverjum
stað. Þetta er nú verið að reyna að
fella undir eitthvert kerfi,“ sagði
Svanfríður.
Hún sagði að ljóst væri að verið
hefðu og yrðu einstaklingar á
fræðsluskrifstofunum sem hefðu ver-
ið ýmist fráleitlega hátt og fráleitlega
lágt launaðir. „Það er alveg ljóst að
í þær stöður sem þetta fólk gegnir
núna verður ekki ráðið aftur á þau
kjör. Við höfum verið að undan-
förnu að reyna að búa til einhvers
konar launakerfi innan fræðsluskrif-
stofa sem ætlunin er að gildi í
fra’mtíðinni.“
Svanfríður sagði sem dæmi um
laun þá hefðu sálfræðingar verið á
launum sem Sálfræðingafélag Is-
lands hefði samið um og svo yrði
áfram. Kjör kennsluráðgjafa hefðu
til þessa verið miðuð við kjör
kennara, yfirmenn hefðu ýmist mið-
að sín laun við laun skólastjóra eða
yfirkennara. Á þennan máta hefði
launakerfi fræðsluskrifstofanna vfð-
ast hvar verið. Nú væri verið að
reyna að festa það í sessi á þann hátt.
Hún sagðist ekki vita til að menn
hefðu sagt upp vegna þess að þeir
fyrirsjáanlega lækkuðu í launum
þegar þeir yrðu ríkisstarfsmenn eftir
áramótin. „Það hefur ekki verið
talað um neinar yfirborganir í þeim
viðræðum sem fram hafa farið milli
ráðuneytisins og starfsfólks fræðslu-
skrifstofanna. Við höfum fyrst og
fremst verið að fella það launakerfi
sem þarna hefur verið að þróast, að
því launakerfi sem getur gengið
innan ríkiskerfisins,“ sagði Svanfríð-
ur Jónasdóttir. -sá
greiðslan er á bilinu 3,5 til 4,5
milljónir fyrir hvert fyrirtæki og
getur farið yfir tíu milljónir í
sumum tilfellum. Það munar nú
um minna á þessum síðustu og
verstu tímum,“ sagði Friðrik.
í Lögbirtingablaðinu sem út kom
í fyrradag, eru auglýst nauðungar-
uppboð á eignum tíu fyrirtækja í
fiskeldi og er heildarupphæðin 66,7
milljónir króna auk vaxta og kostn-
aðar. Kröfumar eru allt frá rúmum
7 þúsund krónum upp í rúmar 39
milljónir króna. Friðrik sagði að
fiskeldi væri ekkert að líða undir
lok, en ljóst væri að verðlækkun
hefði orðið á laxi og framleiðslan
aukist mun meira en menn væntu
á markaðinum. „Það eru alls ekki
færri gjaldþrot hjá hinum þjóðun-
um, jafnvel þótt þau ættu að
margra mati að vera betur stæð þar
sem þau fóru fyrr af stað en við,
t.d. í Noregi," sagði Friðrik.
-ABÓ
Kýrkjöt eða
ungneytakjöt
Neytendasamtökin og Lands-
samband kúabænda hafa sent
kjötiðnaðarstöðvum og matvöru-
verslunum bréf þar sem þeim
eindregnu tilmælum er beint til
þeirra, að fram komi á umbúðum
og kjötborðum verslana hvaða
gæðaflokkur kjöts er til sölu
hverju sinni. Þetta er gert vegna
þrálátrar umræðu í fjölmiðlum
um að kýrkjöt sé selt sem ung-
neytakjöt í verslunum. -EO
Djúpavogs-
prestakall
Biskup íslands hefur auglýst
Djúpavogsprestakall í Austfjarð-
arprófastsdæmi laust til umsókn-
ar og er umsóknarfrestur til 23.
desember nk.
Sr. Sigurður Ægisson sem
þjónað hefur prestakallinu
undanfarin fjögur ár hefur verið
skipaður sóknarprestur í Bolung-
arvíkurprestakalli, Vestfjarðar-
prófastsdæmi frá 1. desember sl.
Sr. Gunnlaugur Stefánsson
sóknarprestur í Heydölum, Aust-
fjarðarprófastsdæmi gegnir auka-
þjónustu í Djúpavogsprestakalli
um þessar mundir eða þar til nýr
prestur kemur til þjónustu í
prestakallinu.