Tíminn - 14.12.1989, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 14. desember 1989
Tíminn 3
Verðbreytingar á matvælum frá ársbyrjun 1988:
Dæmi um verðlækkun
en líka 240% hækkun
Gífurlegur munur er á því hvernig verð hefur breyst á
matvælum síðustu tvö árin. Dæmi finnast um vörur sem voru
ódýrari nú í nóvember heldur en í byrjun febrúar í fyrra. Nýtt
svínakjöt (læri og kótelettur) voru nú 9% ódýrari og svipað
má segja um banana (4%). Á hinn bóginn fínnast dæmi um
gífurlegar verðhækkanir. Strásykur slær metið með rúmlega
240% verðhækkun en annar sykur hefur hækkað um
160-180%. Yfír 100% hækkun er einnig á hrísgrjónum,
kartöflum og heilu slátri og litlu minni á hveiti og eggjum. Á
því tímabili (21 mánuður) sem hér um ræðir hefur vísitala
framfærslukostnaðar hækkað um 41,4%.
„Cheerios á kvöldin“
orðið dýrt
Þótt framangreind dæmi skeri sig
úr er samt athyglivert hve verð
einstakra vörutegunda breytist mis-
jafnlega frá einum tíma til annars.
Hver skyldi t.d. skýringin á því að
verð á Cheerios hækkar um 56% en
Kornflögur aðeins um 14% á sama
tíma - svipaðar vörur og frá sama
landi. í Hagtíðindum nóvember-
mánaðar er jafnan birt meðalsmás-
öluverð á mörgum tegundum vöru
og þjónustu eins og það er fjórum
sinnum á ári. Vegna mikilla breyt-
inga á söluskatti, vörugjöldum,
niðurgreiðslum og fleiru í ársbyrjun
1988 er samanburður hér miðaður
við febrúar.
Fiskur: Rækjur og lax
hækkað minnst
Auk þess sem svínasteik og ban-
anar voru nú ódýrari en fyrir tæpum
tveim árum hefur verð nokkurra
matvæla aðeins hækkað um 5-18% á
tímabilinu: T.d. rækjur, nýr lax,
saltfiskur, harðfiskur, hamborgar-
hryggur, rækjur, nýr lax, skinka,
lifrarkæfa, kindabjúgu, kjötfars,
rúsínur og niðursoðnir ávextir.
Miðað við stöðugar umræður um
hátt verð á „fjallalambi“ kemur
nokkuð á óvart að verð á því nýju
og söltuðu hefur hækkað á bilinu
22-28%, sem er langt undir hækkun
framfærsluvísitölunnar (41,4%).
Verðhækkun á kjúklingum og nýjum
fiski og fiskbollum frá Ora er einnig
vel undir verðbólgu (30-36%). Pizza
kostar nú 25% meira. Á hinn bóginn
hefur nautakjöt hækkað talsvert
meira (38-51%).
Kaffið hefur ekki haldið í við
verðbólguna (34%) og ávextir og
grænmeti yfirleitt heldur ekki, ef
kartöflur og gulrófur (105-120%
hækkun) eru undanskildar. En
baunirnar frá Ora hafa t.d. aðeins
hækkað um 23%.
Mjólkin hefur nokkurnveginn
fylgt verðbólgunni, en osturinn
hækkað heldur meira (46%).
Öl og gos hækkað tvöfalt
meira en áfengið
Pylsa með öllu hefur hækkað úr 90
kr. í 125 kr. á tímabilinu (39%).
Verð á coka-cola, sem margir skola
henni niður með hefur hins vegar
hækkað urh 66% á sama tíma. Verð
óáfengra drykkjarvara hefur yfirleitt
hækkað ríflega; öl t.d. um 56% og
appelsínusafi um 73%.
Þeir sem eru í sterku drykkjunum
geta hins vegar varla kvartað yfir
aðgangshörku ríkissjóðs sem ræður
verði þeirra. Verðhækkanirávodka,
wisky og vínum eru í kringum 30%
- aðeins „svarti dauðinn" hefur
brunað fram úr verðbólgunni (49%).
Grjónagrauturinn
„verðbólgnað“
Kolvetnin og fitan - sykurinn og
kornið (og brauð úr því) og hins
vegar smjör og smjörlíki - eru ásamt
óáfengum drykkjarvörum og garð-
ávöxtum og eggjum þeir vöruflokkar
sem virðast yfirleitt hafa hækkað
hvað mest (kílóverð):
Febr. Nóv.
’88kr. ’89kr.
Strásykur 23 78 243%
Hrísgrjón 73 157 114%
Haframjöl 87 152 74%
Hveiti 37 71 91%
Rúgbrauð 150 219 46%
Heilhv.br. 140 209 49%
Kartöflur 61 126 105%
Gulrófur 53 119 124%
Smjör 314 512 63%
Smjörlíki 132 208 58%
Egg 213 407 91%
Á þessum lista eru m.a. flestar
grunnvörur fyrir kökubakstur, sem
bendir til þess að jólakökurnar verði
nú töluvert dýrari heldur en á undan-
förnum árum.
Það sama á greinilega við um
sykurbrúnuðu kartöflurnar. En þar
er bót í máli að steikin sjálf (og
grænu baunirnar) hefur hækkað
fremur hóflega í verði, þ.e. ef hún
er ekki af nauti. - HEI
[ essé
iJ i 4RRP
Ohapp á bensín-
stöð í Kópavogi
Það óhapp varð aðfararnótt
mánudags að þegar verið var að
fylla á birgðageyma bensínstöðvar-
innar við Stórahjalla í Kópavogi að
einn geymirinn yfirfylltist og flóði
bensín út um yfirfallsrör á birgða-
geyminum og upp úr öndunarop-
um á sjálfum afgreiðsludælunum.
Slökkviliðið var kallað til og
sprautaði það vatni yfir svæðið þar
sem nokkur hundruð lítrar af bens-
íni höfðu borist yfir. Tankbíllinn
er búinn tveim öflugum dælum og
þegar dælt er á fullu munu afköstin
nema rúmum tuttugu sekúndulítr-
um þannig að ef illa fer, eins og í
fyrrinótt þá er verulegt magn farið
að fljóta um á augabragði.
Tankurinn á bílnum tekur tæpa
fjörutíu þúsund lítra það segir sig
sjálft að kæmist eldur í svo mikið
magn bensínsgæti illa farið. Bíllinn
er hins vegar búinn margvíslegum
öryggisbúnaði og það var vissulega
heppilegt að enginn reykingamað-
ur átti leið um Stórahjalla þegar
Óhappið varð. Timamynd; P)etur.
Formannafundur SSÍ:
Vara við
Á tímum afasamdráttar og afla-
brests krefst formannafundur Sjó-
mannasambands íslands þess að
ríkisstjórnin hagi sínum gerðum
með tilliti til þess samdráttar sem nú
er í þjóðfélaginu, í stað þess að
þenja ríkisbáknið stöðugt út og
valda þannig auknum álögum á sjó-
menn sem og annað launafólk. Þetta
kemur fram í ályktun formanna-
fundar SSÍ um kjaramál.
útþenslu
Fundurinn krefst þess að ríkis-
stjórnin dragi stórlega út umsvifum
hins opinbera, beiti aðhaldi í verð-
lagsmálum og létti skattaálögum af
launþegum. „Ríkisstjórnin verur að
gera sér ljóst að sífelldar hækkanir á
öllum sviðum samhliða minnkandi
tekjum hljóta að kalla á hörð við-
brögð samtaka sjómanna," segir í
ályktuninni. - ABÓ
SÍÐUMÚLA 29
SlMI 6-88-300
€1
■nAri'ln Ásmundsdóttir leikkona er íslending-
um að góðu kunn. í bókinni Ég og lífið gefur hún
lesendum innsýn í margbrotið líf sitt þar sem skipst
hafa á gleði og sorg, sigrar og ósigrar, trú og efi.
Hún ræðir á opinskáan hátt um bernsku sína, ást,
hjónabönd, störf og list. Líf Guðrúnar er hlaðið
andstæðum og miðlar hún reynslu sinni af mikilli
einlægni og næmni.
Inga Huld Hákonardóttir hefur skrásett áhrifaríka
og heillandi sögu Guðrúnar Ásmundsdóttur af
miklu listfengi. Eg og lífið er einhver óvenjulegasta
æviminningabók sem komið hefur út á íslandi.
Þ
G,