Tíminn - 30.12.1989, Blaðsíða 4

4 Tímjrm
'báugardagur:3Ö.''desember 19Ö9
llllllllllllllll UTLOND IHHIIB' . JIIJIIIIIIIIIIIIM .•llllllllllilJ.i. IHIIIIII I
Leikritaskáldið ííavel
forseti Tékkóslóvakíu
Leikritaskáldið Vaclav Havel sem verið hefur í fararbroddi
tékkneskra andófsmanna undanfarin ár var í gær kjörinn
forseti Tékkóslóvakíu. Tékkneska þingið kaus hann einróma
forseta á fundi sínum í gær og staðfestir með því þá
umbótastefnu sem vék harðlínustefnu gömlu kommúnistanna
til hliðar fyrir rétt rúmum mánuði.
Hinn alþýðlegi Vaclav Havel ásamt stuðningsmönnum sínum eftir fall
harðlínumannanna í Tékkóslóvakíu. Fyrir sex vikum hefði engan grunað að
þetta fræga leikritaskáld yrði forseti Tékkóslóvakíu.
FRÉTTAYFIRLIT
BÚKAREST - Bráða-
birgðastjórnin í Rúmeníu
treysti stöðu sína með því að
skipa níu nýja ráðherra sem
flestir eru mjög vinsælir meðal
almennings. Þá var flokksræði
komúnistaflokksins formlega
lagt niður og fjölflokkakerfi tek-
ið upp.
BANKOK - Skæruliðar
Rauðra Khmera sem náð hafa
góðum árangri í bardögum við
stjórnarherinn í Kambódíu að
undanförnu hafa hertekið rústir
hinna þekktu Angkor Wat
musterisborg. Angkor War var
höfuðstaður kambódíska keis-
araveldisins á árunum 900 tii
1300 e.Kr. og er talin helsta
gersemi Khmeraþjóðarinnar í
Kambódíu. Angkor War er
þekkt fyrir þau 72 musteri sem
þar eru að finna, Ríkisstjórnin
í Kambódíu hefur fagnað falli
Ceausescus í Rúmeníu og
líkir ógnarstjórn hans við ógn-
arstjórn Pol Pots og Rauora
Khmera á sínum tíma.
HONG KONG - Hópur
111 glaðbeittra Víetnamaflaug
heim til Víetnam frá Hong
Kong af fúsum og frjálsum
vilja. Fögnuður þeirra er and-
stæða sorgar, biturleika og
reiði þeirra 51 víetnamskra
flóttamanna sem sendir voru
gegn vilja sínum heim til
Kambódíu fyrir hálfum mánuði.
JÓHANNESARBORG-
Fimm menn voru drepnir í
átökum tveggja stjórnmála-
hreyfinga blökkumanna í Suð-
ur-Afríku. Átökin brutust út í
bænum Kwanobuhle sem er
skammt frá Höfðaborg.
PEKING - Li Guixian seðla-
bankastjóri Kína sagði að sú
aðhaldsstefna sem rikt hefur í
peningamálum í Kína undan-
farna 15 mánuði verði áfram
við líði næsta ár. Því geti
fyrirtæki í Kína ekki reitt sig á
lán eingöngu.
NAIRÓBÍ - Hópur kirkju-
legra hjálparstofnanna sem
starfa að þróunaraðstoð og
neyðarhjálp í Eþíópíu virðast
um það bil vera að fá leyfi
stjórnvalda í Eþíópíu til að
hefja hjálparstarf á svæðum
sem eru á valdi skæruliða í
Eritreu og í Tígerhéraði. Þar
ríkir mikil neyð og er hungurs-
neyð þar yfirvofandi. Ríkis-
stjórnin hefur átt f riðarviðræður
við skæruliða og hafa mál
þokast í jákvæða átt.
Vaclav Havel hefur eytt fimm
árum ævi sinnar innan veggja fang-
elsa vegna einarðrar baráttu sinnar
fyrir mannréttindum og lýðræði í
Tékkóslóvakíu. Fyrir þá baráttu
hlaut hann sæmdarheitið „óvinur
ríkisins" af fyrri valdhöfum. Hann
var síðast handtekinn í kjölfar víð-
tækra andófsaðgerða almennings í
janúarmánuði og sat í fangelsi fram
í maímánuð þegar stjórnvöld urðu
að láta undan þrýstingi erlendra
ríkja jafnt sem almennings að láta
leikritaskáldið laust.
Havel uppskar laun erfiðis síns
fyrir einungis sex vikum í kjölfar
mikilla átaka sem urðu á hinu sögu-
fræga Wenceslastorgi 17. nóvember.
Þá stóðu stúdentar fyrir minningar-
athöfn í tilefni þess að 50 ár voru
Páfagarður hefur fordæmt hernám
Bandaríkjamanna í Panama og segir
að Bandaríkjamenn hafi engan rétt
til að krefjast framsal Noriega fyrr-
um voldugasta manns í Panama.
Noriega hefur nú dvalið í fimm daga
í sendiráði Vatíkansins í Panama-
borg. Vatíkanið neitar enn að fram-
selja Noriega, en bandarískir her-
menn sitja enn um sendiráðið reiðu-
búnir að grípa Noriega skyldi hann
yfirgefa það.
Bandarískir embættismenn eru
dolfallnir yfir því ótrúlega magni
liðin frá fjölmennum mótmælum á
Wenceslastorgi vegna yfirgangs
þýskra nasista.
Svar harðlínukommúnistanna
sem stjórnað höfðu Tékkóslóvakíu
rá því Vorið í Prag var kramið undir
beltum sovéskra skriðdreka, var að
skipa lögreglu að beita óheftu of-
beldi gegn friðsamlegum mótmælum
námsmannanna. Harka lögreglunn-
ar var slík að í kjölfarið urðu
harðlínumennimar að láta undan og
umbótastefnan hafði yfirhöndina.
Vaclav Havel tekur við embætti
forseta Tékkóslóvakíu af Gústav
Husak sem neyddist til að segja af
sér 10. desember vegna þrýstings
stjórnarandstæðinganna í Borgara-
legum vettvangi og mótmæla al-
mennings. Husak hafði ríkt allt frá
vopna og skotfæra sem bandaríski
herinn hefur gert upptæk í Panama.
Bandan'kjamenn hafa handtekið
fyrrum leyniþjónustumann ísraela,
Mike Hararu, en hann íiefur verið
ráðgjafi Noriega undanfarin ár. Þá
telur bandaríska eiturlyfjalögreglan
að innrásin í Panama hafi komið
eiturlyfjabarónum Kólumbíu mjög
illa og að þeir séu nú í erfiðleikum
vegna þess að hafa tapað Panama
sem öruggri „útflutningshöfn" á
kókaíni frá Kólumbíu.
því Vorið í Prag var barið niður á
sínum tíma.
Áletmnin „Sannleikurinn sigrar“
prýðir nú forsetafánann sem blaktir
við hún í Pragkastala, en þar hefur
forsetinn aðstöðu sína. Slagorð þetta
kemur frá Tómasi Masaryk sem var
fyrsti forseti Tékkóslóvakíu, en slag-
orðið hefur ekki átt upp á pallborðið
hjá kommúnistum, enda síst af öllu
hægt að bendla hinn einarða lýðræð-
issinna Masaryk við þá stjórnmála-
stefnu. Þetta slagorð var áberandi í
mótmælum almennings þegar Husak
var komið frá völdum.
Vaclav Havel er 53 ára gamall.
Hann vék sér í fyrstu undan því að
taka við forsetaembættinu, en lét
undan kröfum almennings sem lítur
á hanr. sem persónugerving andstöð-
unnar gegn hinum gömlu valdhöf-
um. f skoðanakönnun sem gerð var
í síðustu viku segjast 73% Tékka og
Slóvaka styðja Havel í embætti for-
seta.
Havel segist einungis ætla að ríkja
sem forseti fram að lýðræðislegum
kosningum sem haldnar verða f
júnímánuði. Það sama gildir um
Alexander Dubcek, föður Vorsins f
Prag, en hann var kjörinn forseti
tékkneska þingsins í fyrradag og
stjórnaði hann fundi þegar þingið
kaus Havel einróma á sérstökum
hátíðarfundi í gær.
Þess má geta að í fyrradag var
ákveðið að sækja Miroslav Stepan,
fyrrum meðlim stjórnarnefndar
tékkneska kommúnistaflokksins til
saka vegna harðneskju lögreglunnar
gegn almenningi á Wenceslastorginu
17. nóvember. Stepan var áður yfir-
maður flokksdeildar kommúnista-
flokksins í Prag og á að hafa fyrir-
skipað aðförina að fólkinu í sam-
vinnu við Milos Jakes þáverandi
formann kommúnistaflokksins.
BRETLAND:

Borgarrefir gera
usla í sveitinni
Breskir bændur eiga nú í höggi við nýjan óvin, miskunnarlaust
rándýr sem sýnir enga hræðslu við tvífætlinginn manninn þegar
það er í fæðuleit. Þetta óvelkomna rándýr í sveitum Bretlands er
„Vulpes Urbis“, borgarrefurinn sem hefur aftur snúið í sveitina
eftir að hafa tamið sér nýtt vægðarleysi, lært á miskunnarlausum
strætum stórborganna.
Refirnir sem snúa aftur til átt-
haganna eftir stórborgardvölina
eru greinilega ólíkir forfeðrum sín-
um úr sveitinni. Þeir þekkja ekki
hlédrægni, þeir stunda veiðar í
hópum og þeir heimta viðurværi
hjá mannfólkinu ef þeir rekast
ekki á neina bráð. Þeir efna til
árásarferða í dagsbirtu og reynast
sérstaklega skeinuhættir kjúklinga-
bændum sem nú eru sem óðast að
búa sig undir jólamarkaðinn.
Líkast því að verða
fyrir innrás pönkara
Bóndinn Mary Yule í Dinge-
stow, Gwent hefur misst 20 hænur,
sem gengu frjálsar, í þrem árásum
refa. Hún lýsir þessum óvinum
sínum þannig: „Þeir sýna engan
ótta og hrifsa kjúklingana fyrir
augunum á okkur. Þetta eru ekki
þessir gamalkunnu rauðu, þriflegu
sveitarefir með gljáandi feldi og
loðin skott. Þeireru dökkir, horað-
ir og líta út eins og kaffikorgur.
Þetta er líkast því að fá pönkaralýð
í heimsókn."
Álitið er að orsakarinnar að
þessu fyrirbæri sé að leita til velvilj-
aðra dýravina sem hleypa refum út
í sveitasæluna í þeirri röngu trú að
þeir séu að gefa dýrunum tækifæri
til að lifa betra lífi. En sumum
refanna reynist erfitt að segja skilið
við siðina sem þeir hafa tamið sér
í borgunum og hanga í grennd við
ruslatunnur í þeirri von að ein-
hverju fæðukyns verði stungið að
þeim.
Refum sleppt í
„frelsið“ sem þeir kunna
ekki að fara með
í nóvembermánuði var veiði-
vörður akandi á leið til að gæta að
fasanaungunum sínum, í grennd
við Dingestow, þegar hann varð
vitni að því að tveir menn slepptu
20 refum út úr hestakerru. Refirnir
tvístruðust í allar áttir en veið-
ivörðurinn varð svo undrandi að
hann varð sem lamaður. „Og ég
hafði ekki byssuna mína meðferð-
is,“ sagði hann.
Sérfræðingur sem hefur rannsak-
að fæðuvenjur refa er líka undr-
andi en segist búast við því að fólk
flytji refina út í sveit vegna þess að
því finnist þeir hvimleiðir í borgun-
um. Hann hefur reiknað út að
refafjölskylda með fjóra hvolpa
drepi 48 veiðifugla á einni fermílu
í sveit á einu veiðitímabili.
Formaður jarðeigenda í Gwent-
héraði, sem hefur líka orðið fyrir
barðinu á ránsferðum borgarrefa-
hópa, er nú að kanna klögumál
nágranna sinna. Hann þekkir vel
til villtra refa og segir þá vera
laumuleg dýr sem láti sig hverfa
hið snarasta þegar þeir verði varir
við bónda.
Formaður bændasamtakanna í
Gwent-héraði hefur líka heyrt frá-
sagnir af refum sem sleppt hefur
verið lausum á fáförnum sveitaveg-
um. Hann segist ekki skilja hvað sé
að gerast en bændurnir í samtökum
hans séu reiðubúnir að borga 10
sterlingspund fyrir hvern ref sem
skotinn er um sauðburðinn.
Borgarref irnir trúa
að eini náttúrlegi
óvinurinn sé bíllinn!
Yfirvöld eru að reyna að finna út
hvaðan borgarrefimir koma í sveit-
ina. Þeir segja dýrin koma úr
matstaðaumhverfi og vera ótrúlega
ósvífin. Refirnir hafi myndað klík-
ur og hafi þá trú að eini óvinurinn
sem þeir eigi í náttúmnni sé bíllinn.
„Það er grimmdarlegt að henda
þeim í umhverfi sem þeir vita
ekkert um,“ segja embættis-
mennirnir.
Dr. David MacDonald er sér-
fræðingur um atferli refa. Hann
lætur sér detta í hug að innrás
refanna í sveitina gæti stafað því að
refir sem eru að verða fullvaxta fari
að heiman og komist á eigin spýtur
í sveitina. Hann segir: „Þeir eru
ákaflega sveigjanleg dýr, hvort
heldur frumskógurinn er úr steypu
eða gróðri,“ segir hann.
Páfagarður fordæmir
hernám Bandaríkjanna