Tíminn - 23.08.1990, Qupperneq 6

6 Tíminn
Fimmtudagur 23. ágúst 1990
Tíminn
MÁLSVARI FRJÁLSLYNDIS, SAMVINNU OG FÉLAGSHYGGJU
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn og
Framsóknarfélögin (Reykjavík
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason
Ritstjórar: Indriði G. Þorsteinsson ábm.
Ingvar Glslason
Aðstoðarritstjóri: Oddur Ólafsson
Fréttastjórar: Birgir Guðmundsson
Stefán Ásgrlmsson
Auglýsingastjóri: Steingrlmur Glslason
Skrifstofur.Lyngháls9,110 Reykjavlk. Síml: 686300.
Auglýsingasíml: 680001. Kvöldsímar Áskrift og dreifing 686300,
ritstjórn, fréttastjórar 686306, (þróttir 686332, tæknideild 686387.
Setnlng og umbrot: Tæknideild Tlmans. Prentun: Oddi h.f.
Mánaðaráskrift kr. 1000,-, verð I lausasölu kr. 90,- og kr. 110,- um
helgar. Grunnverð auglýsinga kr. 660,- pr. dálksentimetri
Póstfax: 68-76-91
Ríkisfjármál
Fjárlög íyrir yfirstandandi ár voru afgreidd á sínum
tíma með 3,7 milljarða halla. Fjármálaráðuneytið
heíur endurskoðað áætlun sína um afkomu ríkis-
sjóðs á árinu og gerir nú ráð fyrir að hallinn verði
rúmlega 3,9 milljarðar. Ríkisendurskoðun vefengir
þessa tölu, telur hana verða hærri. Alls eru útgjöld
nú áætluð af fjármálaráðuneyti að verða 96,5 millj-
arðar, en tekjur rúmlega 92,5 milljarðar. Útgjaldatala
fjárlaga er 95,2 milljarðar og tekjutala þeirra 91,5
milljarðar.
Af þessu má sjá að ríkissjóður berst enn við halla-
rekstur, hvemig sem reiknað er, þótt á hinn bóginn
hafi dregið úr honum miðað við fyrri ár. Á árinu
1988 var rekstrarhallinn 7,2 milljarðar, á árinu 1989
6,0 milljarðar. Athyglisvert er að skekkjumunur fjár-
lagatölu og áætlaðrar niðurstöðutölu nú er minni en
oft hefur verið. Það er vafalaust rétt sem ffam hefur
komið hjá fjármálaráðherra að þennan minnkandi
mun á fjárlagatölu og niðurstöðutölu áætlunar má
þakka minnkandi verðbólgu. Reynslan er sú að fjár-
lagatölur standast því verr sem verðbólga er meiri.
Ef Islendingum tekst að koma á varanlegum stöðug-
leika í efnahagslífinu með viðráðanlegri verðbólgu
mun það ekki síst koma ffam í afkomu og rekstrarör-
yggi ríkissjóðs, þ.e. að áætlanir um útgjöld á fjárlög-
um geti staðist og hægt verði að vinna að útgjalda-
lækkun með virkum aðgerðum og góðum árangri.
Við hálfs árs uppgjör fjármálaráðuneytis kom fram
að útgjaldaaukning hefúr orðið og mun verða fram
yfir fjárlagatölur á sviði menntamála og heilbrigðis-
og tryggingamála. Ekki verður annað séð en að þess-
ar tölur eigi sér um flest eðlilegar skýringar. Svo er
einnig um aukningu á niðurgreiðslum á matvöru.
Allt stendur þetta meira og minna í sambandi við
stjóm efnahags- og kjaramála eða ófyrirséðar skyld-
ur innan skólakerfisins. Að sjálfsögðu ber að sýna
aðgæslu á þessum sviðum sem öðmm, en hafa verð-
ur í huga að miklar kröfur em gerðar til þeirrar þjón-
ustu sem hér um ræðir. Baráttan við hallarekstur rík-
issjóðs er fólgin í fleim en því að draga úr útgjöldum
til heilbrigðis-, trygginga- og menntamála. Útgjöld
verður að meta eftir efhi sínu en ekki umfangi ein-
stakra ráðuneyta eins og það kemur fyrir sjónir án
frekari athugunar.
Gott er til þess að vita að sú kerfisbreyting sem orð-
ið hefur, að taka upp virðisaukaskatt í stað sölu-
skattsins gamla, ætlar að gefast vel. Virðist síður en
svo að neinir erfiðleikar hafi komið ffam við skatt-
kerfísbreytinguna, hvað varðar framkvæmd hennar
almennt eða innhehntu skattsins út af fyrir sig. Þótt
reynslutíminn sé stuttur er ekki ástæða til að ætla
annað en að ffamkvæmd hins nýja skattkerfis eigi
effir að fara vel úr hendi. Gildir reyndar einu að
vandi ljármálastjómar ríkisins felist ekki í embættis-
legum starfsaðferðum meðan enn er við hinn mikla
vanda hallarekstrar að etja, hinn pólitíska vanda þess
að stjóma fjármálum ríkisins.

GARRI

ir Samband íslenskra svcitarTé-
laga hefur verið áberandi í uro-
neðunni á þessu siðsumri og ekki
að ósekju. Talað er um tvo kand-
ídata í stöðona, þó Lárus Jðnsson,
fyrrverandi alþingisroann sjálf-
al Ölvir Karisson, vaeru ekki lcng-
ur gjaidgcngir. Eitir að bafa spurt
lðgmann um hvort þessi túlkun
gæti ekki stáðist tðkn þeir sjáif-
stseðismenn og fortnaöurinn þá
ákvörðun að aðeins þeír sem vœru
i starfl fyrir svcitarfélag roættu
knmaá fundi hjá stjðminni og þar
sem Öivir var að hætta og vara-
maðurinn hans líka þá fengju
ekki að senda
ustu mcnn i
því þannig að þeirnjóta stuðnings
mismunandi stjérnroóiaaila. Lár-
us er studdur dyggilega af ihald-
inu en Húobogi af ðliuro öðruro.
Svo háttar tö að sveitarstjðrnar-
samfara þeim urðu víða manna-
skipti, nýir menn komu fram á
sjónarsviðið og aðrir drógu sig i
hlé. Það gerðist m.a. i Ásabreppi
uð fyrrum oddviti, Ölvir Karls-
son, hugðist hæfta sero siíkor og
rýroa fyrir nýjum roanni. Ölvir
var/er jafnframt fiilltrúi Snnn-
lendinga i stjðrn Sambands ísl
sveitarféiaga og lengi framan af
sun»ri þótti eðlilegt að hann klár-
aði tímabil sitt þar, eins og raunar
fulitrúi Vestfirðinga og fulltrúi
Austflrðin:
fyrir og Ölvi. Þannig mun hin
gamla stjúrn Sambands sveitarfé-
iaga hafa setið saman ó fundi í
roesta brúðerni i júní sl. En þegar
kom að þvi að fara að ráða nýjan
framkvœmdastjóra virðisf sem
sjálfstæðismenn með forraann
stjórnarinnar f broddi fylkingar
hafi einhverja andvökunóttina
verið að lesa lög sambandsins og
rekist þar á kiásúiu um að senni-
suroir sljóruarmauna, þar á rocð-
íslenskra
ráða átti nýjan framkvæmda-
stjðra. Þð Garri hafi litið vit á síð-
samhandsins gengið fulllangt í þvi
að rcyna að tryggja „sinum
roanni“ og fiokksbróður þessa
áhrifastöðu. Ruunar heíor eftir-
leikurinn orðiö i samrærol vlð
upphaflð, þvi þrátt fýrir mikiar
tilfæringar, fundahöld og ferðalög
forystumanna ihaldsins og jafnvel
formannsins um Sunidendinga-
fjórðung, hefur eftirteHjan orðið
heldur rýr. Um tíma átti að hehn-
ila varamanni Sunnlendinga að
sitja á stjórnarfundi, sera var
raeinaiaust af hálfu sjálfstæðís-
verð og afar fróðiegt að sjá rök-
sfuðnlnginn fyrir þvi aö fyrst var
á bókstaf iaga sanibandsins. Þá er
ekki síður skiijanlegt að Sunn-
lendingar hafi hvekkst vegna þess
að fulltrúi þeirra i stjðrninni befði
ráðið baggamun um það hvor nm-
sækjandinn hlyti meirihiuta I
fratnkvæmdastjórastöðuna. En
eins og málið þrðaðist reyndust
jafnmargir sfjórnarmenn fylgj-
andi sjálfstæðismanninum i.árusi
manninum, cn siðan átti að heim-
rocinuð stjórnarseta, Tiifæringar
afþessu tagl voru á góðri leið tneð
að Jeysa máilð upp í breina sápu-
ðperu þegar hreppsnefnd Ása-
hrepps gaf út yflrlýsingu um það i
vikunni að Öivir ætti enn eftir að
sldla af sér ýmsum málum fyrir
Hín
skipun stjðrnar Samhands isl.
sveifarfélaga tryggði ekld að Lár-
us yrðí ráðinn I framkvaunda-
stjórastöðuna, en hún kom í það
minnsta i veg fyrir það að sinní aö
Húnbogi vrði ráðinn.
Ekki er iaust við að jafnvel Garri,
sem þó kallar ekki ailt öromu sína,
anir og bönn við fundursetu fá því
ekki ieogur staðist og vouandi
verður þetfa furðuiega mál ekkí tö
þess að spifia fyrir annars brýnu
starfi Sambands ísl sveitarféiaga.
Hitt er Ijðst að ef þau rinnubrögð
sem sjálfstæðismeon hafa viðhaft
og hér hafa verlð raldn eru venju-
mun enn
meðferð atlri, enda fær hann ekki
Garrí

VÍTT OG BREITT
Kukl og boðun orðsins
Kaþólikinn Haljdór frá Laxnesi hef-
ur bent á að á íslandi hafi drauga-
gangur lagst af í 550 ár. Hvergi ból-
aði á draug eða afhirgöngu frá því
kristni var lögtekin 999 og Heilög
kirkja tók að sér sálusoigun og aðra
andlega velferð hinnar skírðu þjóðar.
Fyrir þann tíma var draugagangur
mikill og almennur eins og heiðni
hæfir. Fróðárundur eru einn af mörg-
um vitnisburðum um það. Svo var
guðsmóður, dýrlingum og helgum
dómum hent fyrir róða heldur snar-
lega og var ekki að sökum að spyija,
með hinum nýja sið sem upp var tek-
inn 1550 vökutust upp allir hinir
fomu draugar og nýir bættust við og
hefur allt það illþýði riðið húsum á
Islandi allt síðan og er undirstaða
mikillar bókmennta- og vísinda-
greinar, sem höfð er í hávegum með
þjóðinni.
Draugamir vom kveðnir niður ein-
faldlega vegna þess að kaþólsk
kirkja viðurkennir ekki afhirgöngur
og annað óviðurkvæmilegt sálna-
flakk og bannar trú á slíkt. Mótmæl-
endur vöktu draugana afhir á móti
upp þar sem þeir höfðu ekkert á móti
vafasömurn hugrenningum um hvað
væri hinum megin. Vom nefnilega
aldrei vissir í sinni sök.
Sannanabyrói
Evengelísk-lúterska þjóðkiricjan
hefúr boðað ýmsan sannleika síðan
hún játaðist undir kónga af guðs náð
og vakti draugatrúna upp að nýju.
Fyrr á öldinni gerðust margir þjónar
hennar t.d. vísindamenn og hófú að
leita sannana fyrir lífi eftir dauðann.
Þeir kölluðu sig spíritista. Aðrir
prestar héldu samt að það hefði
meistari þeirra frá Nasaret sannað í
eitt skipti fyrir öll. Um þetta stóðu
háværar deilur og þær standa enn
þótt lægra fari, líklega vegna þess að
hvergi fylgir lengur hugur máli.
Oflast em það leikmenn sem eru
tengiliðir milli dánarheima og þeirra
sem enn em gildir meðlimir á þjóð-
skrá. Þeir taka smáþóknun fyrir að
koma boðunum á milli, eins og
Landsíminn fyrir langlínusamtöl.
Smáatriði eins og þau hvort trúa eigi
guðspjöllunum og Jesú eða miðlum
sem tala tungum á fjöldafúndum um
eilífl líf virðist ekki flækjast um of
fyrir þjóðkirkjunni. Þjónar hennar og
safhaðarmeðlimir mega trúa þvi sem
þeim sýnist og nálgast guðstrú sina
eða draugatrú eftir þeim leiðum sem
þeir helst kjósa.
í húsi fbður míns em mörg híbýli
stendur í helgri bók og kvað merking-
in vera sú, að þar sé eitthvað athvarf
fyrir alla. Enda er raunin sú að innan
Idrkjunnar ríkir mikið fijálslyndi og
syngur þar hver með sínu nefi.
Naglasúpa
Ekki er það að lasta þótt menn hafi
misjafnar skoðanir. Hins vegar fer í
verra þegar skoðanamyndandi stofn-
un, eins og kirkjan er, telur að hægt
sé að boða margar kenningar sam-
tfmis, og lætur viðgangast að fjöl-
breytilegir trúarhópar noti kirkjuna
og boðskapi hennar sér til ftamdrátt-
ar þegar farið er með kukl margs
konar og hundheiðin trúarbrögð, sem
andstæð eru kristnum kenningum
þegar að er gáð. Þarf ekki einu sinni
að gá vel.
Trúarvinglar innan kirkjunnar og
víðar hafa lengi hrært í þeirri nagla-
súpu, að hægt sé að samhæfa ólíkar
kenningar og trú og er t.d. fúrðulegur
mglandi uppi um að hindúsimi og
kristni sé nokkum veginn eitt og hið
sama. Hver einasti hindúi veit að svo
er ekki en kristnir mótmælendur
gleypa þá hégilju eins og flesta aðra
sem að þeim er rétt
Öllum að óvörum sýnist þjóðkirkj-
an allt í einu vera farin að átta sig á að
hún er að verða eins og viljalaust re-
kald í öllum þeim hégiljustraumum
sem um lykja. Tíminn birti í gær við-
tal við ungan guðfræðing sem starfar
á vegum fræðsludeildar kirkjunnar
um að nú sé ráð að spoma við fótum.
Dulhyggja, heimspekisamsuða,
stjömuspádómafræði og samsömun
sálarinnar við plöntu eða nagla ásamt
göldrum og langsóttum læknadóm-
um vaða uppi meðal hinna trúuðu á
meðan þjóðkirkjan sinnir aðallega
fjárþörf arkitekta og verktaka með
byggingaframkvæmdum.
Samkvæmt Tímaviðtali em forsjár-
menn þjóðkirkjunnar orðnir uggandi
um sálarheill þjóðarinnar og hyggst
fara að boða trú.
Guð láti gott á vita.
En prestar bera sultarlaun sín á toig
og mótmæla kjörum sinum'við ver-
aldleg stjómvöld og nú eru þeir fam-
ir að mótmæla húsaleigunni.
Og hér verður sett amen efiir efninu
og hinu nýja heimatrúboði óskað
velfamaðar. OÓ