Tíminn - 06.04.1991, Blaðsíða 11

Tímhn 23
Laugardagur 6. apríl 1991
__________ísólfur Gylfi Pálmason, sveitarstjóri á Hvolsvelli,______
segir flutninga SS í byggðarlagið aðeins áfanga en ekki lokapunkt:
Landsbyggðin og Reykja-
vík þurfa að vinna
saman sem allra mest
Fyrir páska var gengið frá kaupsamningi
milli ríkisins og Sláturfélags Suðurlands
um kaup á húseign félagsins í Laugarnesi
í Reykjavík. Þar með er í höfn að í maí-
byrjun muni SS flytja kjötvinnslu sína á
Hvolsvöll, sem hefur í för með sér að 100
ný ársverk skapast í byggðarlaginu. ísól-
fur Gylfi Pálmason, sveitarstjóri á Hvol-
svelli, segir að vissulega sé þetta byggðar-
laginu mikill akkur, þótt fjarri lagi sé að
gullgrafaraæði hafi gripið um sig á Hvol-
svelli. ísólfur er viðmælandi Tímans í
helgarviðtalinu að þessu sinni.
Besta byggingarland í heimi
Hvolsvöllur er eitt þeirra byggðarlaga
þar sem kaupfélögin hafa öðru fremur
verið aflvakinn.
Árið 1930 opnaði Kaupfélag Hallgeirseyj-
ar í Landeyjum útibú á Hvolsvelli og flutti
aðsetur sitt þangað þremur árum síðar.
Eftir það fór húsum og íbúum að fjölga,
jafnt og þétt. í dag er Hvolsvöllur, eða
Hvolhreppur, myndarlegt byggðarlag með
um 690 flbúa og ijölbreytta atvinnustarf-
semi. Einari Benedikssyni skáldi er eignað
að hafa sagt um slétturnar sem Hvolsvöll-
ur stendur á að þar væri besta byggingar-
land í heimi. Margt sem Einar sagði þötti
samtíðarfólki hans fjarstæðukennt, en er
að ganga eftir í dag. Hafa má því þessi orð
skáldsins í huga þegar spáð er í framtíð
byggðarlagsins.
Flutningar SS
ekki lokaáfangi
„Ég vil leggja áherslu að á að þó SS sé
flutt hingað þá megum við ekki láta þar
við sitja. Þróuninni verður að halda áfram
og auka alla starfsemi, því þetta mun hafa
mikil margfeldisáhrif. Það verður að gera
margt bæði fljótt og vel, en við verðum að
passa að fara ekki fram úr sjálfum okkur.
Kappkostað verður að taka vel á móti fólki
sem flytur hingað með SS og eftir því sem
fólkið verður virkara í málefnum sveitar-
félagsins og í félagsmálum, sem eru íjöl-
breytt á Hvolsvelli, því fyrr aðlagast það
nýjum aðstæðum," sagði ísólfur Gylfi.
Sveiflur í atvinnulífínu
ísólfur er borinn og bamfæddur á Hvol-
svelli. Þar bjó hann fram á unglingsár, en
fór síðan í útlegð til náms og starfa. Hann
kenndi við Samvinnuskólann á Bifröst í 6
ár og var síðar starfsmannastjóri hjá
KRON og Miklagarði. í lok ársins 1989 var
hann ráðinn sveitarstjóri Hvolhrepps. ,Á
þeim 20 ámm sem ég var í burtu gerðist
margt og hér varð mikil uppsveifla bæði í
íbúafjölda og atvinnuþróun. Á árunum
upp úr 1970 hafði Kaupfélag Rangæinga
fmmkvæði að byggingu fjölmargra íbúð-
arhúsa sem það seldi síðan, nánast á
kostnaðarverði. í kringum 1980 voru hér
stórar prjónastofur og mikill húsgagna-
iðnaður, en fastgengisstefnan varð til að
starfsemi þeirra lagðist að mestu af. Þó
hefur Prjónaver verið starfrækt áfram af
miklum dugnaði og eljusemi. Eins voru
hér öflug verktakafyrirtæki í byggingar-
iðnaði, en eftir að byggingu virkjananna á
Tungnársvæðinu lauk varð samdrátturinn
mjög hraður. Þó eru enn starfrækt öflug
íyrirtæki á þe'im vettvangi, eins og t.d.
Suðurverk.
Kannski eru þær sveiflur, sem hér hafa
orðið í atvinnulífinu, dæmigerðar fyrir ís-
lenskt athafnalíf. Þannig hefðum við vilj-
að fá meiri tíma til að undirbúa þessa
flutninga SS, en það var annað hvort að
hrökkva eða stökkva."
Breytt viðhorf
Finnst þér viðhorfin til Hvolsvallar hafa
breyst eftir að hugmyndirnar um flutn-
inga SS komu fram síðasta vor, bæði með-
al heimamanna og utanaðkomandi aðila?
„Fyrir það fýrsta hef ég orðið var við að
fjölmiðlar hafa nú orðið mikinn áhuga á
okkur. Mönnum kemur það líka í raun og
veru á óvart hvað staður eins og Hvols-
völlur hefur upp á margt að bjóða. Um-
ræðan um landsbyggðina hefur vissulega
verið neikvæð og hún hefur átt við mörg
og stór vandamál að glíma. Oft hefur ver-
ið dregin upp dökk mynd, sem skemmt
hefur ímynd staðanna og verður til þess
að heimamenn sjálfir missa jafnvel
trúna."
Reykjavík í dýröarljóma
„Þegar ég var starfsmannastjóri hjá
KRON og Miklagarði kom þar til starfa
eða í viðtöl margt fólk utan af landi sem sá
Reykjavík í ákveðnum dýrðarljóma. En
það varð oft fyrir vonbrigðum, því það
hélt að í Reykjavík væri svo auðvelt að fá
góða vinnu og gott kaup. Síðan komst
þetta fólk að raun um að það gat verið al-
veg eins erfitt og jafnvel erfiðara að draga
fram líftóruna í Reykjavík og úti á landi.
Auðvitað eigum við ekki að stilla upp ein-
hverju einvígi milli Reykjavíkur og lands-
byggðarinnar. Við þurfúm að vinna sem
allra mest saman, með því náum við ár-
angri."
Styrkur fyrir héraöið í heild
Hver er staða Hvolsvallar núna þegar
þessir flutningar eru í höfn?
„Við verðum að átta okkur á því að þetta
styrkir ekki aðeins Hvolsvöll heldur
Rangárvallasýslu alla. Menn hafa haldið
að hér væri ríkjandi eitthvert gullgrafara-
æði, en svo er ekki. Hér býr traust og gott
fólk sem tekur hlutunum með yfirvegun.
Verð fasteigna hérna hefur hækkað, en
samt sem áður er verð þeirra ennþá langt
undir raunvirði. í fyrra var gengið frá
nýju aðalskipulagi Hvolsvallar og þegar
það var kynnt heyrðust raddir um hvað
þetta ætti eiginlega að þýða. En aðeins fá-
um mánuðum síðar kom í ljós að við
þurftum á þessu að halda og því erum við
óvenju vel búin undir fólksflutninga
hingað. Núna eru búið að úthluta 19 lóð-
um og fleiri verður úthlutað á næstunni.
Og á næstu dögum verður fyrsta einbýlis-
húsið í þeirra úthlutun reist. Einnig
verðum við að endurmeta þá þjónustu,
sem sveitarfélagið veitir, í ljósi breyttra
aðstæðna."
Hin rétta byggðastefna
„Mér finnst þessir flutningar sýna að
stjórnendur SS hafa víðsýni til að bera og
ég tel þessa flutninga vera heillaspor fýrir
félagið. Erlendis er orðið mjög algengt að
stórfyrirtæki flytji sig úr borgunum og út
í sveitirnar á þeirri forsendu að þar fái þau
traust fólk sem helst lengur í vinnu, en í
borgunum. Með SS flytur sterkur kjarni
góðra starfsmanna sem festa vonandi
fljótt rætur í okkar samfélagi. Ef vel tekst
til er þetta tímamótaviðburður og hin
rétta byggðastefna.
Það sem okkur hefur vantað er að skapa
ungu fólki með menntun atvinnu og
tækifæri í héraðinu. í þessu má nefna at-
hyglisverðan þátt Fjölbrautarskóla Suð-
urlands og SS, sem vinna í sameiningu að
því að koma á fót kjötiðnaðarnámi við
skólann.
Þá höfum við sérstaklega verið að vinna
að uppbyggingu ferðamannaþjónustu
hérna. Áusturleið, rótgróinn sérleyfishafi
á staðnum, hefur lagt grunninn að þessu.
Síðan höfum við hér Hótel Hvolsvöll,
þjónustumiðstöðina Hlíðarenda, Sölu-
skálann Björk, Kaupfélag Rangæinga og
fleiri fyrirtæki. Það eru margir sem vilja
skoða sig um á þessum slóðum, hér eru
söguslóðir Njálu og landið er falíegt. Síð-
ar í þessum mánuði kemur út bæklingur
um staðinn og nágrennið og allt sem hér
er uppá að bjóða."
Á Hvolsvelli er gott að búa
Er gott að búa á Hvolsvelli?
„Um tíma bjó ég í Reykjavík og ég finn að
fólkinu mínu, þ.e. konu og börnum, líður
miklu betur í þessu umhverfi og því frelsi
sem hér ríkir. Hér býr fólk annað hvort í
einbýlis- eða raðhúsum og hefur áhuga á
umhverfismálum, garðyrkju, hesta-
mennsku og fjallaferðum, svo eitthvað sé
nefnt. Síðan erum við aðeins steinsnar frá
Rangánum, bestu laxveiðiám landsins, 10
holu golfvöllur er í grenndinni, svo eitt-
hvað sé nefnt. Kunningi minn segir að
Hvolsvöllur sé náttúrukær staður. Það er
nýyrði, samanber orðið umhverfisvænn.
Það er svo margt, sem við úti á landi get-
um notið í frelsinu sem hér ríkir. Ég vil
meina að það sé miklu meira spennandi
að vera gestur í höfuðborginni en búa
þar.“
Innfíutningur er hættulegur
Fyrst og fremst byggir Hvolsvöllur af-
komu sína á þjónustu við sveitirnar í
kring. Því myndi innflutningur landbún-
aðarafurða ganga þeim mjög nærri og
gæti jafnvel ráðið örlögum þeirra. „Inn-
flutningur Iandbúnaðarafurða er hættu-
legur fyrir okkur. Eðlileg samkeppni er
nauðsynleg og af hinu góða, en ef land-
búnaðarafurðir færu að hellast hér yfir
okkur myndi það auðvitað steindrepa allt
hérna," segir lsólfur Gylfi.
Samvinna sveitarfélaga
„í Rangárvallasýslu hafa sveitarfélögin
samvinnu um margt sem styrkir tilveru
þeirra. Til dæmis um heilsugæslu, elli-
heimili, skóla og raunar fleira. „Menn
verða að varast öll þessi ósýnilegu og
stundum óskiljanlegu landamæri, eins og
hreppa- og sýslumörk, sem aðeins eru til
þess að skemma fyrir okkur," segir ísólfur
Gylfi. „Oft koma þau til vegna fastheldni og
íhaldssemi, einhverri gamaldags hreppa-
og flokkspólíktík. Ég hef trú á að það verði
léttara í framtíðinni, því við slíkt mun
unga fólkið ekki sætta sig. Við hér á Suður-
landi verðum öll að berjast að sama mark-
miðinu, sem er að hefja svæðið til sóknar."
Margar hendur
vinna létt verk
„í Hvolhreppi búa 690 íbúar, þar af nærri
100 á þeim sveitabýlum sem tilheyra
hreppnum. Á þeim var blómlegur búskap-
ur sem að miklu leyti hefur lagst af, þó
enn séu nokkur stórbýli í hreppnum. „Það
virðist vera að búskapur í næsta nágrenni
við byggðarkjama leggist af. Þetta er ekk-
ert sérstakt fyrirbrigði hérna í Rangár-
vallasýslu. Ég hygg þó að að mörgu leyti
sé gott að búa í sveit, þó menn sæki vinnu
í þéttbýlið."
Lokaspurning: Er ekki gaman að vera
sveitarstjóri á Hvolsvelli þegar gengur
svona yel?
,Uú, það er gaman, en erfitt, þetta er mik-
il vinna undir stöðugri pressu. Ég er fædd-
ur hér og uppalinn og fólk hefur tekið mér
mjög vel og fyrir það er ég mjög þakklátur.
Hér býr traust og gott fólk sem er gaman er
að vinna fyrir og með. Ef ég ætti ekki góða
og duglega konu væri þetta erfiðara, því
vissulega bitnar mikil vinna alltaf á fjöl-
skyldunni. Það má ekki gleyma hlut fyrr-
verandi sveitarstjóra, Ólafs Sigfússonar, í
uppbyggingunni. En auðvitað gerir sveit-
arstjórinn hlutina ekki einn. Mest gerir
fólkið sjálft, fólkið sem hefur lagt grunninn
að samfélaginu okkar og einhversstaðar
segir að margar hendur vinni létt verk.“
Sigurður Bogi Sævarsson.