Tíminn - 06.04.1991, Blaðsíða 13

Laugardagur 6. apríl 1991
Tíminn 25
Dr. Hermann Sveinbjörnsson: ^
HAGSÆLD I HUFI
í komandi alþingiskosningum hlýtur stefnan í stjóm fiskveiða að
vera ofarlega í huga margra kjósenda. Kemur þar bæði til sú um-
ræða og átök sem eiga sér stað milli hagsmunahópa hér innan-
lands og einnig yfirstandandi samningaviðræður EPTA og EB
um evrópskt efnahagssvæði. Nýlega hafa t.d. komið fram hug-
myndir á Alþingi um afnám núverandi kvótakerfis, en í staðinn
kæmi takmörkun sóknar með banndögum, reglum um afköst
veiðarfæra og vélbúnaðar o.s.frv. Landsfundur Sjálfstæðisflokks-
ins var ekki fær um að segja af eða á um málið og ályktaði þess í
stað að seta í stólum sjávarútvegsráðuneytisins væri forsenda
þess að hægt væri að ná áttum í málinu.
Þannig má segja að stærsti stjóm-
málaflokkurinn hafi skilað svo til
auðu um þetta grundvallarmál. Það
er stutt á milli stefnuleysis og aftur-
farar. Stjórnmálaflokkar eiga ekki
að komast upp með stefnuleysi eða
lýðskrum í mesta hagsmunamáli
þjóðarinnar. Þess vegna er mikil-
vægt að kjósendur geri sér glögga
grein fyrir mikilvægi stefnunnar í
stjóm fiskveiða fyrir almenna hag-
sæld í landinu.
Framsóknarflokkurinn hefur haft
forystu um að vemda fjöregg þjóð-
arinnar, þ.e. landhelgina og auð-
Iindir sjávar á landgrunni Islands.
Stjóm fiskveiða er í raun eðlilegt
framhald af því að íslendingar náðu
fullu forræði yfir íslandsmiðum.
Það fyrirkomulag í stjóm fiskveiða,
sem byggt hefur verið upp á síðustu
árum, hefur að markmiði að ná sem
mestri hagkvæmni í nýtingu fiski-
stofha með því að draga úr óþarfe
fjárfestingu og óhagkvæmri sam-
keppni um takmarkaða auðlind.
Fiskaflinn getur aldrei skilað þjóð-
arbúinu tilskilinni hagsæld ef arður
veiðanna brennur upp í offjárfest-
ingu og samkeppni um fyrirfram
ákveðinn heildarafla. Reglur um
fyrirkomulag veiðanna, eins og nú-
verandi kvótakerfi, em því forsenda
þess að þjóðhagsleg markmið með
útgerð og fiskvinnslu náist. Með af-
námi sóknarmarks og gildistöku
ótímabundinna Iaga um stjóm fisk-
veiða frá og með 1. janúar 1991 hafa
loks skapast varanlegar forsendur til
mun meiri hagkvæmni í íslenskum
sjávarútvegi.
Gagnrýnendur kvótakerfisins hafa
átt afar erfitt með að benda á aðrar
raunhæfar lausnir sem gætu upp-
fyllt þjóðhagsleg og félagsleg mark-
mið núverandi laga. I reynd em
flestir sammála um að aflaheimild-
um verði að skipta á milli útgerða
með einum eða öðmm hætti.
Helsta ágreiningsefnið er með
hvaða hætti sú úthlutun skuli fara
fram í fyrstu umferð. Áframhald-
andi viðskipti með aflaheimildir
milli aðila hafa verið mun minna
ágreiningsefni. Menn gleyma því
hins vegar oft að þjóðhagslega séð
skiptir í reynd ekki máli hvemig
aflaheimildum er úthlutað í upphafi
og hvort einhverjir græði á slíkri út-
hlutun meðan hagnaður flyst ekki
úr landi. Aðalatriðið er að með því
að skilgreina ráðstöfunarrétt yfir
ákveðnu aflamagni næst fram sú
hagræðing í útgerð sem stefnt er að,
hvernig svo sem sá réttur er til
kominn.
Sumir halda því fram að kvótakerf-
ið verði ekki lengur nauðsynlegt,
þegar fiskistofnarnir hafa náð að
vaxa í „eðlilega" stærð. Slík framtíð-
arsýn er því miður blekking og
draumsýn. Fjölmörg skólabókar-
dæmi hafa sannað það lögmál að
óheft samkeppni um verðmætar líf-
rænar auðlindir leiðir nær undan-
tekningarlaust til eyðileggingar við-
komandi auðlinda og gegndarlausr-
ar sóunar og óhagkvæmni í rekstri.
Því er af og til haldið á lofti að meiri-
hluti þjóðarinnar sé andvígur nú-
verandi fyrirkomulagi við stjórn
fiskveiða. Getgátur af þessu tagi
hafa nú snarlega gufað upp með
hliðsjón af nýlegri skoðanakönnun
Gallup á íslandi fyrir Sjávarfréttir,
þar sem 62% þeirra sem tóku af-
stöðu lýstu stuðningi við núverandi
fyrirkomulag. Einungis 6% þeirra
sem tóku afstöðu lýstu stuðningi
við sölu veiðileyfa. Þessi skoðana-
könnun sýnir, svo ekki verður um
villst, að þrátt fyrir allt hefur mikil-
væg þjóðarsátt náðst um stjóm fisk-
veiða sem nauðsynlegt er að við-
halda og efla á komandi ámm.
Fiskimiðin og auðlindir hafsins em
sannarlega fjöregg þjóðarinnar og
undirstaða nútímalegra lifnaðar-
hátta og velmegunar á íslandi. Út-
færsla landhelginnar ásamt þróun
stjórnkerfis fiskveiða er styrkasta
stoðin undir efnahagslegu sjálf-
stæði þjóðarinnar. Framganga ís-
lendinga í hafréttarmálum hefur
skapað okkur viðurkenningu á al-
þjóðavettvangi og við eigum að
ganga fram af sama metnaði við
stjóm fiskveiða. Þróunin úr frjáls-
um veiðum yfir í núverandi stjóm-
kerfi í fiskveiðum hefur í mörgum
tilfellum verið erfið fyrir fyrirtæki
og einstaklinga. En hætt er við að
sár margra hefðu orðið enn dýpri ef
ekki hefði verið spomað í tíma við
ofveiði og offjárfestingu í sjávarút-
vegi með opinberum aðgerðum.
Tímabundin hagsæld, sem byggist á
offjárfestingu og ofnýtingu auð-
linda, er blekking ein. íslenska þjóð-
in á allt sitt undir stöðugleika í sjáv-
arútvegi og getur ekki framvísað
lánleysi í þeirri grein á önnur breið-
ari bök í atvinnulífinu, eins og gert
er í nágrannalöndum okkar. Þess
vegna er það okkur lífsspursmál að
leggja meiri metnað í stjóm fisk-
veiða en gengur og gerist. íslend-
ingar hafa ekki efni á að taka óþarfa
áhættu á þessu sviði. Frjálsar veiðar
innan ákveðins heildarafla, skrap-
dagakerfi og/eða sóknarstýring
myndi hafa í för með sér fleiri millj-
arða í kostnaðarauka í sjávarútvegi
og tilsvarandi rýmun á lífskjörum
þjóðarinnar. Nú þegar við keppum
að því að ná upp hagvexti í samræmi
við nágrannalöndin er það lífsspurs-
mál að við höldum okkar striki viö
minnkun flotans og lækkun sóknar-
kostnaðar.
Starfsumhverfi íslensks sjávarút-
vegs hefur ekki áður verið betur
skilgreint en nú. Afgerandi árangur
blasir við og enn meiri árangur er í
augsýn til hagsbóta fyrir alla þjóð-
ina. Reynslan sýnir að sátt og festa í
stjórn fiskveiða er forsenda þess að
útgerð og fiskvinnsla snúi sér af
krafti að því að bæta nýtingu, auka
gæði og efla sölu íslenskra sjávaraf-
urða. Stórsókn hefur hafist á þess-
um sviðum á síðustu missemm.
Forsenda þess að okkur miði áfram
á þeirri þróunarbraut er að áfram
ríki festa og stöðugleiki í stjóm fisk-
veiða. Hagsæld þjóðarinnar er í
húfi.
Höfundur er aðstoðarmaöur sjávarútvegs-
ráðherra og skipar 4. sæti á fnamboöslista
Framsóknarflokksins í Reykjavik.
Grétar J. Guðmundsson, aðstoðarmaður félagsmálaráðherra:
Bruðl og gjafmildi félagsmálaráðherra?
ffil HVERFISGÖTU 8- inmeni O - REYKJAVÍK - SÍMI 625566
Afmœlisrit ASÍ Jóhan eina i Fyrra bindið af sögu A þýðusambands Isiand kemur út í haust í tengs iim við afmælisþing ASI oj við Alþýðul MAII hefði unnið jg» ff BmbTÍ J síðan árið 19 IIIW ið kæmi út 75 ára afmæl 11B | + flokks fyrr á MlllldiBt bindinæðiti v:-Q|; skipulagsbre; “ ákveðin sem samband o milljón króna til sögurit- Stefánsagði s unarinnar fyrir hönd rík- Slgurðardott - isins. hefði komið i c- » .. c , væri stefnt a i Formaður ritnefndar er , . ,.A , * u ci 'i- !/■ ■ * bindio kæmi 4 kbnl, u nrt'inrcon cnrtn.
í dagblöðum hefur verið vikið að því
að Alþýðusamband íslands hafi
þann 12. mars sl. fengið eina millj-
ón króna til ritunar sögu ASÍ. Nefnt
hefur verið að félagsmálaráðherra
hafi afhent gjöf þessa fyrir hönd rík-
isstjómarinnar og síðar í Alþýðu-
blaðinu sagt að .Jóhanna hefði gefið
ASÍ gjöf'. Þessi fyrirsögn blaðsins er
tekin upp í Tímanum 4. apríl og er
þar býsnast yfir þessu.
Af þessu tilefni skal tekið fram að
þetta framlag var frá félagsmála-
ráðuneyti sem vinnumálaráðuneyti
til ritunar á sögu ASÍ. Styrkurinn
var greiddur af fjárveitingu til fé-
lagsmálaráðuneytisins. Sérstök
ástæða er til að taka þetta fram
vegna þess að félagsmálaráðherra
hefur aldrei sótt fé í svokallað sam-
eiginlegt ráðstöfunarfé sem ætlað er
á fjárlögum fyrir ríkisstjómina.
Þangað hafa ráðherrar hins vegar
sótt vegna ýmissa útgjalda sem eru
umfram það sem fjárlög veita til við-
komandi ráðuneytis. Hefur það
einkum verið gert í tilefni af ófyrir-
sjáanlegum viðfangsefnum eða
vegna sambærilegra tilvika og af-
mælis Alþýðusambands íslands.
Saga ASÍ er nátengd þeim miklu
umbótum sem orðið hafa á íslandi
síðustu 75 ár. Félagsmálaráðuneytið
fagnaði því sérstaklega áformum
um ritun sögu Alþýðusambands ís-
lands og vildi Ieggja útgáfu hennar
lið með því að færa ASÍ 1 milljón
króna styrk frá ráðuneyti vinnu-
markaðsmála vegna þessarar mikil-
vægu útgáfu á sögu félagsins, sem
er saga um baráttu launafólks fyrir
réttlátara og betra þjóðfélagi. Nauð-
synlegt er að fólk skilji þá breytingu
sem ASÍ hefur haft á íslenskt þjóðfé-
lag. Þess vegna vildi félagsmála-
ráðuneytið leggja þessu verkefni lið.
í tilefni af eftirfarandi ummælum í
Tímanum: „... ráðherrar afla sér vin-
sælda með gjafmildi og forkastan-
legri eyðslusemi úr sjóði allra lands-
manna, rétt eins og hann sé þeirra
einkakosningasjóður" er ástæða til
að rifja það upp að félagsmálaráðu-
neytið hefur verið rekið af mikilli
ráðdeild í tíð Jóhönnu Sigurðar-
dóttur félagsmálaráðherra. Á síðasta
ári var til dæmis rekstur ráðuneytis-
ins og stofnana þess vel innan
ramma fjárlaga. Það stóðu eftir 47
milljónir 752 þúsund krónur af
þeim Qárveitingum sem Alþingi
hafði veitt til félagsmálaráðuneytis-
ins. Ráðuneytið sjálft notaði 95,9%
af þeim fjárveitingum sem það hafði
fengið.
Félagsmálaráðherra notaði eigin
bifreið í þágu embættis síns. Félags-
málaráðuneytið á enga bifreið og
þar starfar enginn bílstjóri. Með
þessu móti sparast nokkrar milljón-
ir á ári.
Félagsmálaráðherra hefur á kjör-
tímabilinu afsalað sér svokölluðu
20% fyrningarfé sem ráðherrar fá
vegna eigin bifreiða. Sú upphæð
sem ráðherra hefur afsalað sér fer
sjálfsagt nálægt þeirri upphæð sem
færð var ASÍ að gjöf.
Ferðakostnaður í ráðuneytinu hef-
ur á kjörtímabilinu verið undir
ströngu aðhaldi. Ferðakostnaður á
þessu kjörtímabili í félagsmálaráðu-
nevtinu er 38% Iægri en á kjörtíma-
bilinu þar á undan. Á árinu 1990
nam hann tæpum 3 milljónum
samtals fyrir ráðherra og allt starfs-
fólk ráðuneytisins og hafði lækkað
um 30% frá fyrra ári. Félagsmála-
ráðherra fór aðeins tvær utanlands-
ferðir á vegum ráðuneytisins á ár-
inu 1990. Heildarferðakostnaður
nam 314.706 krónum. Mun það
vera einhver alminnsti ferðakostn-
aður sem ráðherra hefur haft á einu
ári.
Nýjustu tölur sem liggja fyrir um
heildarrisnukostnað allra ráðuneyt-
Aðstoðarritstjóri Tímans, sem
„býsnaðist" yfir gjafmildi ráðherra
í aðfarartíð kosninga, er innilega
sammála aðstoðarmanni félags-
málaráðherra, um að frásögn AI-
þýðublaðsins um gjöf ráðherrans
sé óviðeigandi og um það snérist
pistillinn sem Grétar J. Guð-
mundsson er að gera athugasemd
við.
Aðstoðarritstjóri vill líka benda
aðstoðarmanni á að tekið var fram
að „gjöf Jóhönnu" er í hófsamasta
lagi og að þeir sem njóta hennar
eru vel að henni komnir. Því er
bágt að sjá hvað er eiginlega verið
að hrekja með athugasemdinni.
Gerð er sérstök athugasemd um
þau ummæli að......ráðherrar afla
sér vinsælda með gjafmildi og for-
kastanlegri eyðslusemi úr sjóði
allra landsmanna, rétt eins og
hann sé þeirra eigin kosningasjóð-
ur.“
Ekki ætlar aðstoðarritstjóri að
rökstyðja þetta nánar en bendir að-
stoðarmanni á að kynna sér um-
inu á árinu 1988 sýna að hlutur fé-
lagsmálaráðherra var aðeins 3,4% af
heildarkostnaðinum. Ofangreindar
tölur sýna svo ekki verður um villst
að hagsýni og ráðdeild hafa ein-
kennt störf félagsmálaráðherra.
Það má hins vegar e.t.v. segja að
fyrirsögnin .Jóhanna gaf milljón",
sem taka má undir að hafi verið
óviðeigandi, sé reyndar ekki röng,
þar sem að það fymingarfé, sem
ráðherra hefur afsalað sér á umliðn-
um árum, svarar nokkum veginn til
þeirrar gjafar sem færð var Alþýðu-
sambandi íslands.
mæli Jóns Baldvins Hannit-isson-
ar, formanns Alþýðuflokksins, á
fundum og í fjölmiðlum um for-
kunnar skrautlega ritlinga sem
ráðuneyti allra ráðherra Alþýðu-
bandalagsins hafa gefið út og
dreifa meðal kjósenda. Þá væri
ekki úr vegi að aðstoðarmaður fé-
lagsmálaráðherra kynnti sér efni
leiðara Alþýðublaðsins 5. apríl.
Finnist honum í einhverju ofsagt
um einkakosningasjóði í pistli að-
stoðarritstjóra, hvað skyídi hann
þá hafa að segja um ummæli Jóns
Baldvins og málgagns þeirra
beggja um efnið?
Það er gott og gleðilegt að frétta
af ráðdeild félagsmálaráðherra í
rekstri ráðuneytis síns og hefur
heiðarleiki hennar í þeim efnum
aldrei verið dregin í efa.
Bið að heilsa Jóhönnu með full-
vissu um að hún stendur eftir sem
áður hnarreist í kosningabarátt-
unni, þótt Alþýðublaðið geri henni
klaufalega bjarnargreiða.
OÓ
Athugasemd við athugasemd